A-Pediatrik vakalarda en sık karşılaşılan böcek sokmaları nelerdir ;
B-Hangi böcek sokmalarında alerjik reaksiyonlar söz konusudur ;
C-Alerjik reaksiyonların tanımlanması ;
D-Tedavi yaklaşımları .
A- BÖCEK SOKMALARI
PEDİATRİK VAKALARDA EN SIK BÖCEK SOKMALARI
YILAN SOKMALARI
AKREP SOKMALARI
KENE ISIRMALARI
KENE ISIRMALARI
KENE ISIRMALARI
KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ
KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ
KENE NEDİR?
Ülkemizde halk arasında kene, sakırga, yavsı, kerni gibi isimlerle bilinmektedir.
Keneler zorunlu kan emici artropodlar olup dünyanın her bölgesinde yaşamaktadırlar.
Keneler morfolojik olarak diğer artropodlardan farklı olup, vücutları tek bir parçadan oluşmuştur.
Vücudun ön tarafında ağız organelleri yer almaktadır.
Günümüzde yeryüzünde yaklaşık 850 kene türü bilinmektedir.
Hyalomma
KKKA’nın bulaşmasında Hyalomma soyuna ait keneler daha büyük bir yere sahip olmakla birlikte, 30 kene türünün bu hastalığı bulaştırabileceği bildirilmektedir. Henüz ergin olmamış Hyalomma soyuna ait keneler, küçük omurgalılardan kan emerken virüsleri alır, gelişme evrelerinde muhafaza eder. Keneler, insan veya hayvanlardan kan emerken virüsleri de bulaştırırlar.
-Hyalomma soyuna ait keneler Ülkemizin de içinde bulunduğu çok geniş bir coğrafik alanda yerleşmişlerdir.
-Hyalomma soyuna ait keneler Ülkemizin de içinde bulunduğu çok geniş bir coğrafik alanda yerleşmişlerdir.
Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir.
-Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara kadar geniş bir konakçı spektrumları mevcuttur.
Hastalık insanlara kenelerin ısırması veya kenelerle temas sonucu bulaşır; evcil hayvanlara da kenelerin ısırması ile bulaşabilmektedir. Ancak, hastalık hayvanlarda belirtisiz seyrederken insanlarda öldürücü olabilmektedir.
Kemirici hayvanlar, kuşlar ve keneler hastalığın doğadaki devamlılığını sağlarlar. Keneler beslenmek için hayvanlardan kan emerler; kan emme sırasında aldıkları virüsü vücutlarında çoğaltırlar ve insanlara kan emerken bulaştırırlar.
Hastalık kene ısırmasının yanı sıra, vücudunda virüs bulunan hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya diğer dokularına temas etmekle bulaşabildiği gibi bu hastalığa yakalanmış insanların kan veya vücut sıvılarına temas sonucu da bulaşma olabilmektedir.
Hastalık kene ısırmasının yanı sıra, vücudunda virüs bulunan hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya diğer dokularına temas etmekle bulaşabildiği gibi bu hastalığa yakalanmış insanların kan veya vücut sıvılarına temas sonucu da bulaşma olabilmektedir.
Riskli kişiler ?
Hastalık için çiftlik çalışanları, çobanlar, kasaplar, mezbaha çalışanları, hayvancılık ile uğraşanlar, veteriner hekimler, veteriner sağlık teknisyenleri, akut hastalarla temas olasılığı bulunan salgın bölgelerde görev yapan sağlık personeli, askerler, kamp yapanlar risk altındadır.
Kuluçka süresi ?
Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını müteakip kuluçka süresi genellikle 1-3 gündür; bu süre en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, ifrazat veya diğer dokulara doğrudan temas sonucu bulaşmalarda bu süre 5-6 gün; en fazla ise 13 gün olabilmektedir.
KLİNİK-1
Klinik semptomlar ; kene ısırmasıyla vücuda giren virüsün neden olduğu trombositopeni ve vasküler hasarın sonucudur.Bu da KKKA’indeki kanamaların nedenidir.
Karaciğerde: Hemorajik nekroz, hepatosellüler nekroz, mononükleer hücre infiltrasyonu
Dalakta: Lenfosit tüketimi
Akciğerde: Hemoraji ve ödem
Kİ: Hemofagositoz
KLİNİK-2
ateş
ani başlayan baş ağrısı
kollarda, bacaklarda ve sırtta şiddetli ağrı
kırıklık, halsizlik
belirgin iştahsızlıkla başlar;
bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi şikâyetler de görülebilir.
Kan komponentlerinin izlenmesi ve gerekirse replasmanı (taze donmuş plazma ile faktör, trombosit süsp. ile trombosit verilmesi)
Kanama takibi ve gerekirse tam kan replasmanı
Şok durumunda vazopressörlerin kullanımı
ETKENE YÖNELİK TEDAVİ:
Antiserum kullanılması
Ribavirin kullanılması
Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyilebilmektedir
Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyilebilmektedir
İyileşen olgularda sekel görülmez
Mortalite oranı ortalama %10 (% 8-80)
Ülkemizde mortalite %5.2 (13/249)
Ölüm sıklıkla klinik bulguların 2. haftasında görülür
Hastalığın boyutu
Isırınca ne yapmalıyız ?
Yapışan keneler ise kesinlikle öldürülmeden, ezilmeden/patlatılmadan ve kenenin ağız kısmı koparılmadan, bir pensle doğrudan düz olarak, döndürmeden yavaşça çekilip alınmalıdır. Isırılan yere; bol sabunlu suyla yıkanıp temizlendikten sonra iyotlu antiseptik(tendürdiyot) sürülmelidir. (şayet sabunlu su bulunmaz ise alkol içeren mendiller kullanılabilinir).
Çıplak elle keneye temas edilmemeli eğer elle tutulacaksa eldiven giyilmeli veya naylon bir poşet yardımı ile keneler toplanmalıdır.
Vücuttaki kenelerin üzerine herhangi bir kimyasal madde dökülmemeli, sigara veya ateş kullanarak keneler uzaklaştırılmamalıdır. Çünkü bu maddeler kenenin kusmasına sebebiyet vereceğinden hastalık bulaştırma riskini artırmaktadır.
Vücuttaki kenelerin üzerine herhangi bir kimyasal madde dökülmemeli, sigara veya ateş kullanarak keneler uzaklaştırılmamalıdır. Çünkü bu maddeler kenenin kusmasına sebebiyet vereceğinden hastalık bulaştırma riskini artırmaktadır.
Isırılan kişi iki hafta süreyle ateş, halsizlik, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtiler yönünden takip edilmelidir (ateşin 38,3 °C veya üzerinde olması halinde hasteneye başvurulmalıdır.)
SAĞLIK ÇALISANLARINI İÇİN KORUNMA:
SAĞLIK ÇALISANLARINI İÇİN KORUNMA:
1. KKHA’nin nozokomiyal yayılım riski vardır.
2. Tanı alan ya da şüphelenilen hastalar izole
edilmelidir. Temas önlemleri alınmalıdır.
3. Tanı amacıyla kan ve doku örnekleri alınırken
ve laboratuvara yollanırken korunma önlemleri
alınmalıdır.
4. Lab. uygulamaları 4. derece emniyet düzeyi
(biosafety level 4) özelliklerine sahip lab.larda
yapılmalıdır.
5. Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir
5. Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir
şekilde atılmalı veya dekontamine edilmelidir.
6. Sağlık çalışanları cerrahi prosedürler esnasında
oluşabilecek kesici yaralanmalar nedeniyle de
yüksek risk altındadırlar. (Abdominal semptomların
nedenini araştırmak için cerrahi girişim yapan hekimlere infeksiyonun bulaştığı gösterilmiştir.)
Aşı: KKHA’ne karşı fare beyin derivesinden inaktif bir aşı elde edilmiş ve Doğu Avrupa’da küçük çapta kullanılmış olmasına rağmen insanlar için etkin ve emniyetli aşı henüz mevcut değildir.
Akarisidler (akar ilaçları) ile kene kontrolü en etkin ve akılcı uygulamadır.
B-BÖCEK ALERJİLERİ
BÖCEK ALERJİLERİ
Sokucu böcek allerjileri (insect)
Isırıcı böcek allerjileri
Inhalan böcek allerjileri
Sokucu Böcek Allerjileri
Hymenoptera türü kastedilir
Hymenopteralar içinde allerjide önemli olan 3 süperfamilya vardır.
Apidea (balarısı)
Vespidea (eşek arısı, sarıcı arı)
Formisidea (karınca)
Apidea=Bal arıları
Gurup halinde sokarlar
Kovan civarında saldırgandır.
Bumble bee denen daha sakin bir türü de vardır
Balarısı
Vespidea=Sarıcıarılar ve eşek arıları
Provake edilmeden de saldırgandır.
Büyük / tek lokal allerjik veya enfeksiyöz reaksiyona yol açabilirler.
Formisidler=Karıncalar
Gemi çapası gibi bir çene yapısı vardır. Aynı eksen üzerinden çok defa zehir verir.
Güney Amerikalı toplumun %50 si her yıl sokulmaktadır.
Alerjik reaksiyonların sınıflandırıolması:
Lokal reaksiyon: 10cm< ve 24 saatten uzun reaksiyon.
Sistemik allerjik reaksiyon :Ürtiker, anjiyoödem, bronkospazm, anafilaksi. Çeşitli şiddette hatta fatal olabilir.
