Cilt 9, Sayı 3 : 2015 Bilimsel Tamamlayıcı Tıp, Regülasyon ve Nöralterapi Dergisi
Yüklə 53,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Sözcükler
- Key words
- Uzun Dalga Boylu Işınlar (UVA) (400 – 315 nm)
- KALSİTRİOLÜN ETKİLERİ Kalsiyum Dengesi
- Hücre Diferansiyasyonu
- D3 Vitamini (Kolekalsiferol)
- D vitaminine cevap ve- ren elementler
- ULTRAVİOLE IŞINLAR VE VİTAMİN D SENTEZİ
- D vitamini eksikliğinin önlenmesi için
- D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ İLE İLİŞKİLİ HASTALIKLAR (15)
- TAMAMLAYICI TIP AÇISINDAN D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ
- Kalp Hastalığı ve Hipertansiyon
- VİTAMİN D EKSİKLİĞİ İÇİN RİSK FAKTÖRLER (15)
|
www.barnat.com.tr Cilt 9, Sayı 3 : 2015 Bilimsel Tamamlayıcı Tıp, Regülasyon ve Nöralterapi Dergisi | 5 geçtikten sonra, vitamin D bağlayıcı proteinler aracılığı ile karaciğere taşınır. Vitamin D hepatositlerde, 25 hidroksivi- tamin D (kalsidiol) formuna hidroksillenir. Bol güneşlenme veya besin kaynaklı vitamin D alındığında serum 25 hidrok- sivitamin D (kalsidiol)seviyesi yükselir. 25 hidroksivitamin D (kalsidiol), dolaşımda bulunan vitamin D’yi en iyi şekilde yansıtır. Böbrekte, 25 hidroksivitamin D 1 alfa hidroksilaz enzimi ile ikinci büyük hidroksilasyon reaksiyonu gerçek- leşir ve 25 hidroksivitamin D’yi, 1,25 dihidroksivitamin D (kalsitriol)’e dönüştürür. Böbrekte 1,25 dihidroksivitamin D (kalsitirol)’nin üretimi, serum fosfor, kalsiyum, parathormon (PTH), fibroblast büyüme faktörü 23 (FGF-23) ve kalsitrio- lün kendisini de içeren çok sayıda faktör tarafından regüle edilir. 1 alfa hidroksilaz aktivitesinin esas kaynağının böbrek olmasına rağmen, deri, paratiroid bez, meme dokusu, kolon, prostat, immun sistem ve kemik hücrelerinde de ekstrarenal olarak 1,25 dihidroksivitamin D üretilmektedir. Vücutta vita- min D2nin fizyolojik etkilerinin çoğu, 1,25 dihidroksivitamin D’nin aktivitesi ile ilgilidir (2, 3, 4).
olan bitkisel kaynaklı ergosterol besinler içinde alınır ve cilt- 21. yüzyılda, ilerleyen tüm sağlık teknolojisi ve beslenme sa- nayisine rağmen D vitamini yetersizliği sessiz bir salgın şek- linde yayılmaktadır. Yakın zamana kadar sanılanın aksine D vitamini yetersizliği sadece kemik hastalığına değil, kanser, otoimmün hastalıklar, enfeksiyon hastalıkları, romatizmal hastalıklar, nörolojik hastalıklar, kalp hastalıkları gibi çok sa- yıda sistemik hastalığa yol açabilmektedir. D vitamininin bilinen 5 formu vardır: D1 (lumisterollü ergokalsiferol), D2 (ergosteroolü ergokalsiferol), D3 (kole- kalsiferol), D4 (22 dihidrokalsiferol) ve D5 (sitokalsiferol). Bunların arasından D2 ve D3 vitaminleri 1930’lu yıllarda bu- lunmuştur (1). VİTAMİN D METABOLİZMASI Vitamin D’nin biyolojik inaktif prekürsörleri olan kolekalsi- ferol ve ergokalsiferol, karaciğer ve böbrekte aktif formları- na dönüşürler. Gerek besinler ile alınan ya da UVB etkisi ile epidermiste sentezlenen her iki form D vitamini, dolaşıma
D vitamini, kemik yapımı, kalsiyum ve fosforun sindirim yollarında emilimi, kullanımı ve dengesi, kalsiyumun aktif taşınması, kalsi- yum-bağlayıcı proteinlerin oluşumu ve çocuklarda özellikle büyüme için gerekli bir vitamindir. D vitamini, vücuda bitkisel ve hayvan- sal kaynaklı besinler yoluyla provitamin olarak alınır, güneş ışınlarının etkisiyle deride ve vücutta sentez edilir. Anahtar Sözcükler: Kalsiyum, D vitamini, kalsitriol, kalsidiol, disbiyozis, hastalıklar, D vitamini eksikliği, UV, provitamin, VDR, kemik, hidroksilasyon.
Vitamin D is essential vitamin for normal bone development and maintenance, absorbtion, metabolism and balance of calsium and phosphorus at digestive tract, active transport of calcium, producing od calcium binding protein and especially on for growing child- ren. Vitamin D taken to body as herbal and animal sources as provitamin, synthesized in the skin upon exposure to sunlight and is then metabolized in the liver and kidney to the metabolically active form.
Calsium, Vitamin D, Calsitirol, calsidiol, dysbiozis, diseases, Vitamin D defficency, UV, provitamin, VDR, bone, hidroxi- lation.
1, 2, 3
* 1
2
3
* Yazışma Adresi (Adress for Correspondance): Tijen Acarkan, MD Hakkı Yeten Caddesi Vital Fulya Plaza No:23 Kat:3 D:10 Fulya İstanbul Turkiye Tel: 00 90 212 219 19 12 tijenacarkan@naturelsaglik.com.tr DERLEME / REVIEW D Vitamini 6 | Journal of Complementary Medicine, Regulation and Neural Therapy Volume 9, Number 3 : 2015 www.barnat.com.tr öğle saatlerinde olur. UVB ışınları cilde temas ettiğinde de- rinin stratum basale, stratum spinosum tabakasında bulunan 7-dehidrokolesterolden ilk olarak kolekalsiferol (D3) oluşur. UVB ışınları fazla pigmentasyon yapmaz ve antikanserojen etkisi vardır (10). Uzun Dalga Boylu Işınlar (UVA) (400 – 315 nm): En- gellere takılmayan ve dağılmayan, hedefe kolaylıkla ulaşan ışınlardır. Ciltteki melanin hücrelerini uyararak bronzlaşmayı beraberinde cildin yaşlanmasını artırır. Bronzlaşma UVB ışın- larının deriye temasına engel oluşturarak, D vitamini sentezini azaltır. Aynı zamanda UVA (UVB’nin tersine) deride sentez- lenen kolekalsiferolü parçalar ve D vitamini sentezini bozar. Yani güneş ışınlarının yatık geldiği saatlerde güneşlenildiğinde çoğunlukla UVA ışınları etkisiyle bronzlaşılır ama D vitamini seviyeleri düşük kalır. UVA ışınları deride serbest radikalleri artırır, DNA hasarı yaparak deri kanserine neden olur. Bu ra- dikaller yaşlanmayı ve deri buruşmasını da hızlandırırlar (10). KALSİTRİOLÜN ETKİLERİ Kalsiyum Dengesi: Serum kalsiyum seviyelerinin belli ve dar bir aralıkta tutulması kemik gelişimi ve yoğunluğu için olduğu kadar sinir sisteminin normal fonksiyonu için de ha- yatidir. Vitamin D, kalsiyumun vücut tarafından kullanımı için esansiyeldir (1). Paratiroid bezler serum kalsiyum seviyesine duyarlıdır ve kalsiyum seviyesi azaldığında parathormon (PTH) salgılar. PTH’nun yükselmesi, böbrekte 1 alfa hidroksilaz enzimini aktive ederek, 1,25 dihidroksivitamin D üretimini arttırır. Ar- tan 1,25 dihidroksivitamin D, VDR aktivasyonu ve bağırsak- lardan kalsiyum emiliminin artışı; böbreklerden kalsiyumun reabsorbsiyonunun artışı ve kemikten kalsiyum salınmasını sağlayacak gen ekspresyonunu sağlar. Amaç kan kalsiyum seviyesini dengede tutmaktır (2, 3, 19). Fosfor Dengesi: Kalsiyum ve fosforun regülasyonu birbi- ri ile çok ilişkilidir. PTH ve 1,25 dihidroksivitamin D, serum fosforunu kontrol eder. 1,25 dihidroksivitamin D, ince bağır- saklardan sodyum - fosfat kotransportu ile fosfor absorbsi- yonunu arttırır. PTH arttığı zaman, beöbreklerden fosforum reabsorbsiyonun azaltarak üriner ekskreksyonunu arttırır. Yine de 1,25 dihidroksivitamin D’nin renal fosfor transpor- tunu direk olarak nasıl etkilediği tam olarak bilinmemekte- dir; osteoblastlardan sentezlenen, fosfatürik bir hormon olan fibroblast büyüme faktörü (FGF-23), 25 dihidroksivitamin D-1 alfa hidroksilaz inhibisyonu ile 1,25 dihidroksivitamin D sentezini azaltır (20). Hücre Diferansiyasyonu: Hücre farklılaşması: Hücreler hızla bölünerek sayılarını artırırlar (proliferasyon). Hücre- lerin özel görevler almasına ise farklılaşma (diferansiasyon) denir. Hücreler farklılaştıkça proliferasyon hızı yavaşlar. Böylece denge sağlanır. Proliferasyon yararlı bir işlemdir ama kontrol edilmezse kanser gibi hastalıklara sebep olur. 1,25- dihidroksivitamin D proliferasyonu kontrol ederken farklı- laşmayı uyarır ve kanser oluşumunu önler (1, 9). te toplanır. UVB’nin etkisi ile derinin stratum basale, stratum spinosum tabakasında ergokalsiferol’e dönüşür. Bu madde ka- raciğerde ve böbreklerde hidroksilasyon reaksiyonuna girer.
lerle alınır ve vücutta sentez edilir. Gerçek vitamin değil bir hormon analoğu prekürsörüdür. Kolekalsiferol iki basamak- lı bir biyoaktivasyon sonrası, D vitamininin en etkin formu olan 1,25-dihidroksikolekalsiferol’a kalsitriol’e dönüştürülür. Vitamin D aktivitesinin hepsi olmasa da çoğu, VDR (vi- tamin D reseptörü) olarak bilinen bir nükleer transkripsiyon faktörü aracılığı ile gerçekleşir. 1,25 dihidroksivitamin D hücre çekirdeğinin içine girerek VDR ile birleşir ve retinoik asit X reseptörü (RXR) adında bir başka nükleer reseptör bu birleşmeyi güçlendirir. 1,25 dihidroksivitamin D’nin varlığın- da, VDR/RXR kompleksi, DNA’nın D vitaminine cevap ve- ren elementler (VDRE) adı verilen küçük dizilerine bağlanır ve çok sayıda spesifik genin transkripsiyonunu modüle ede- cek moleküler etkileşim reaksiyonlarını başlatır. Genomların üzerinde binlerce VDRE’ler tanımlanmıştır ve 1,25 dihidrok- sivitamin D tarafından aktive edilen VDR’lerin 100 ila 1250 adet geni direk ya da indirek yolla regüle ettikleri düşünül- mektedir (5, 6). Önceleri D vitamini sadece kemik ve kas yapısını güçlen- diren bir vitamin olarak bilinirdi ancak son yıllarda yapılan araştırmaların sonucuna göre VDR’ların beyin, kalp, mide, pankreas, lenfositler, prostat, meme, kolon, deri ve gonadlar, bağırsak ve çok sayıda organda bulunduğu gösterilmektedir. Gerek VDR gen hasarlı ya da gen hasarsız D vitamini eksikliği hücre farklılaşması, oksidasyon bozuklukları, T hücre farklılaş- masına neden olarak tüberküloz, enfeksiyon hastalıkları, astım, diyabet, kanser, romatizmal hastalıklar, otoimmün hastalıklar, miyokart enfarktüsü, alerjik hastalıklar ve otizm olmak üzere birçok hastalık için risk faktörü oluşturmaktadır (7). Östrojen ve testosteron hormonlarının VDR’leri ve re- nal-1 hidroksilaz aktivitesini östrojen arttırırken testoste- ron azaltması (yada etkilememesi) birçok kronik hastalığın erkeklerde daha fazla kadınlarda daha az görülme sebebini oluşturmaktadır (8).
İnsan vücudunda bulunan D vitamininin yaklaşık % 90’ı gü- neşten gelen ultraviole (morötesi) ışınlardan UVB’nin etkisi ile oluşur. UVA ise tam tersine D vitamini sentezini azaltır. Mor ötesi (UV) ışınlar dalga boylarına göre UVA, UVB ve
lutlu havada, cam arkasında kolayca dağılan, engeli yeterince aşamayan ışınlardır. Pencere ardında güneşlenirseniz esmer- leşirsiniz ama yeterli UVB alamadığınız için yeterli D vita- mini sentezi yapamazsınız. UVB’nin hedefe ulaşabilmesi için açık havada atmosfere dik açıyla gelmesi ve başka bir fizik- sel etkenle karşılaşmaması gerekir. En iyi D vitamini sentezi
D Vitamini www.barnat.com.tr Cilt 9, Sayı 3 : 2015 Bilimsel Tamamlayıcı Tıp, Regülasyon ve Nöralterapi Dergisi | 7 yaçlarını giderebilirler. Depo D vitamininin güvenli olduğu gösterilmiştir (16).
beklere günde 400 IU/gün; 1-70 yaş arası 600 IU/gün; 70 yaş üzeri 800 IU/gün vitamin D verilmelidir. Ek hastalıklarda bu doz yükseltilmelidir. D vitamini eksikliğinin tedavisi için: Çocuklarda 2000IU/gün veya haftada bir kez 50.000 IU (6 hafta); Erişkin- lerde 6000 IU/gün veya haftada 1 kez 50.000 IU (8 hafta); Sis- temik hastalıklar varlığında 6000-10.000 IU/gün ve duruma göre fazlası önerilmektedir.
Osteoporoz, kanser (kolorektal kanser, meme kanseri ve di- ğer kanserler), otoimmun hastalıklar (MS, tip 1 DM, roma- toid artrit, SLE), kardiyovasküler sistem hastalıkları (Hiper- tansiyon, endotelyal disfonksiyon), tip 2 DM, nörodejeneratif hastalıklar (Parkinson, alzheimer), akut solunum sistemi has- talıkları, atopik dermatit, irritabl bağırsak sendromu...
Bol kaynağı olan, hem besinlerle alınan hem endojen olarak sentezlenen, sentezlenmesi için güneş ışının yeterli olduğu (belli koşullar olsa da), yüksek dozlarının bile güvenli olduğu bir vitaminin eksikliğinin bu kadar geniş yelpazede hastalıkla ilişkisinin olması, göz ardı edilen başka sistem ya da sistemler düşündürmeli. Günümüzde kronik hastalıkların hemen hepsinin altın- da farklı sebeplerle gelişebilen ortak disfonksiyon disbiyo- zistir. Kronik hastalıklarda disbiyozisi en sık izleyen ikinci durum ise latent asidozdur. Hem disbiyozis hem de latent asidoz farklı sebepler ile D vitamini eksikliği yaratır. Disbi- yozis varlığında bağırsak florasına ev sahipliği yapan bağırsak mukozasının bozulan geçirgenliği, D vitamininin yeterince emilmesini temin edemez. D vitaminin henüz bağırsaklardan emilememesi eksikliğin en önemli sebeplerinin başında gelir. Disbiyozis ya da ilave başka sebepler kaynaklı olarak gelişen latent asidoz, tampon sistemlerin kompansasyonu sırasında oluşan mineral dengesizliği ile D vitaminin hidroksilasyon basamaklarında disfonksiyona sebep olur. Aynı zamanda latent asidoz varlığında asit metabolitleri bağlamak, asit yü- künü kompanse etmek için beden tüm kaynaklarını kullana- rak kalsiyum temin eder ve kalsiyum eksikliği oluşur. Oysa D vitamininin özellikle ince bağırsaklardan emilmesi kalsi- yuma bağlıdır (Parathormonun asli görevi de budur). Latent asidozda meydana gelen kalsiyum eksikliği bu şekilde D vita- mini eksikliğine sebep olur (17, 18, 21, 22). Çok uzun yıllardır D vitamini metabolizması ile ilgili çok merkezli ve çok büyük hasta grupları üzerinde çok fazla çalış- ma araştırma yapılmış ve hala yapılmaktadır. Bu çalışmaların İmmünite: 1,25 dihidroksivitamin D güçlü bir bağışıklık modülatörüdür (3). D vitamini reseptörü başta T hücreleri ve antijen sunan hücreler (dendritik hücreler, makrofajlar) ol- mak üzere bağışıklık hücrelerinin birçoğunda bulunur. Bazı durumlarda makrofajlarda kalsidiolden kalsitriol oluşturabi- lirler. Kalsitriol doğal bağışıklığı güçlendirirken otoimmün hastalıkların gelişimini de engeller (11).
hücrelerinde (beta hücreleri) de bulunur ve yapılan invitro çalışmalarda artan insülin talebine karşı salgılanan insülin sekresyonunda 1,25 dihidroksivitamin D’nin rol oynadığını göstermektedir. D vitamini eksikliği insülin salgısını azalta- rak tip 2 diyabet gelişimine sebep olabilir (12). Kalp Hastalığı ve Hipertansiyon: D vitamininin aktif formu olan 1,25 dihidroksivitamin D, tansiyonu yükselten renin aktivitesini azaltır. Damarların düz kas hücrelerinde bulunan 1,25 dihidroksivitamin D, kas hücre büyümesini, enflamasyon ve trombozu azaltır. Hipertansiyon D vitami- ni yetersizliğinin kalp üzerindeki olumsuz etkilerini şiddet- lendirir. Bunun tersi de doğrudur; D vitamini yetersizliğinin kendisi de hipertansiyona yol açar (13, 14). VİTAMİN D EKSİKLİĞİ İÇİN RİSK FAKTÖRLER (15) Çevresel ve kültürel faktörler D vitamini değişikliğinde farklı rol oynarlar: 1. İklimsel Faktörler: Güneşi az gören kuzey ülkeleri 2. Giyinme şekilleri: Kara çarşaf giyen orta Asya kadınları 3. Güneşten korunma metotları 4. Aşırı korunaklı yenidoğanlar Vitamin D’nin sentez, absorbsiyon ve metabolizmasını etkileyen çok sayıda biyolojik faktör vardır: 1. Cildin pigmentasyonu 2. Genetik çeşitlilik 3. Yaşlılık 4. Kronik Böbrek Hastalığı 5. Yağ Malabsorbsiyon Sendromları 6. İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları 7. Obezite 8. Magnezyum eksikliği
Vücudun D vitamini düzeyini en iyi gösteren parametre kara- ciğerde depolanan 25-hidroksi kolekalsife rol (kalsidiol)’dür. Normal değerler 30-110 ng/mL kabul edilir. En aktif D vi- tamini olan 1,25-dihidroksikolekalsiferol (kalsitriol) ise D vitamini deposunu göstermez. T.C Sağlık Bakanlığı 1 yaşına kadar günde 400 İÜ D vitamini verilmesini önermektedir. Ancak Amerika’a yapılan pek çok çalışmanın sonucuna göre önerilen doz günlük 4000-10000 İÜ arasındadır. Erişkinler günlük 5000 İÜ (40 damla kadar D vitamini) alabilecekleri gibi 300,0000 İÜ’lik 1 ampul depo D vitamini içerek de ihti-
D Vitamini 8 | Journal of Complementary Medicine, Regulation and Neural Therapy Volume 9, Number 3 : 2015 www.barnat.com.tr ortak bir diğer noktası da hiçbir vakada bağırsak emilim yü- zeyine, bağırsak florasına ve latent asidoza bakılmamış olma- sı. Tüm kronik hastalıklara yaklaşımımızda olduğu gibi amaç bedenin kendisini regüle edebilecek olduğu alt yapıyı yeniden sağlamaktır. Bunun için latent asidozun düzeltilmesi, bağ do- kusunun temizlenmesi ve bağırsak florasının dengelenmesi gerekir. Bu sürecin sonunda hala eksiklik varsa, yapılacak olan replasman tedavisi etkin bir tedavi sağlayacaktır.
1. http://www.naturalremedies.org/vitamin-d4/ 2. Bikle DD. Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical app- lications. Chem Biol. 2014;21(3):319-329 3. Volmer DA, Mendes LR, Stokes CS. Analysis of vitamin D metabolic mar- kers by mass spectrometry: Current techniques, limitations of the “gold standard” method, and anticipated future directions. Mass Spectrom Rev. 2015;34(1):2-23 4. Holick MF. Vitamin D: A millenium perspective. J Cell Biochem. 2003;88(2):296-307 5. Sutton AL, MacDonald PN. Vitamin D: more than a “bone-a-fide” hormo- ne. Mol Endocrinol. 2003;17(5):777-791. 6. Grober U, Spitz J, Reichrath J, Kisters K, Holick MF. Vitamin D: Update 2013: From rickets prophylaxis to general preventive healthcare. Derma- toendocrinol. 2013;5(3):331-347. (PubMed) 7. Sutton AL, MacDonald PN. Vitamin D: more than a “bone-a-fide” hormo- ne. Mol Endocrinol. 2003;17(5):777-791. 8. Liel Y, Shany S, Smirnoff P, Schwartz B Estrogen increases 1,25-dihydroxy- vitamin D receptors expression and bioresponse in the rat duodenal mu- cosa. Endocrinology. 1999 Jan;140(1):280-5. 9. Chen TC, Persons KS, Lu Z, Mathieu JS, Holick MF. An evaluation of the biologic activity and vitamin D receptor binding affinity of the photoiso- mers of vitamin D3 and previtamin D. J Nutr Biochem.2000; 11: 267-272. 10. 1 Boulch Le N, Cancela L, Miravet L. Cholecalciferol sulfate identification in human milk by HPLC. Steroids. 1982;39 (4): 391-398 11. Griffin MD, Xing N, Kumar R. Vitamin D and its analogs as regula- tors of immune activation and antigen presentation. Annu Rev Nutr. 2003;23:117-145 12. Borissova AM, Tankova T, Kirilov G, Dakovska L, Kovacheva R. The effect of vitamin D3 on insulin secretion and peripheral insulin sensitivity in type 2 diabetic patients. Int J Clin Pract. 2003;57(4):258-261. 13. Vitamin D Deficiency and Risk of Cardiovascular Disease. Circulation. Published online before print January 7, 2008. 14. Merke J, Hofmann W, Goldschmidt D, Ritz E. Demonstration of 1,25(OH)2 vitamin D3 receptors and actions in vascular smooth muscle cells in vit- ro. Calcif Tissue Int. 1987;41:112–114 15. Micronutrient Information Center-Linus Pauling Institude 16. Beslenme Bülteni (Prof. Dr. Ahmet Aydın) 17. Nazlıkul H. Gerçek Detoksu Keşfet 18. Nazlıkul H. Nöralterapi Kitabı Nobel Kitabevi 2010 İstanbul 19. DeLuca HF. Overview of general physiologic features and functions of vitamin D. Am J Clin Nutr. 2004;80(6 Suppl):1689S-1696S. (PubMed) 20. Fukumoto S. Phosphate metabolism and vitamin D. Bonekey Rep. 2014;3:497. 21. Nazlıkul H. Tamamlayıcı Tıp ve Regülasyon (Komplementär und Regulati- onsmedizin) S6-9 Barnat 5/2006 22. Nazlıkul H. Barnat Bilimsel Tamamlayıcı Tıp, Regülasyon ve Nöralterapi Dergisi, Fibromiyalji Yıl 2 Sayı 3 S: 10-22 Eylül 2007. Yüklə 53,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|