Co to jest botulizm?

Co to jest botulizm? 

Botulizm (zatrucie jadem kiełbasianym) wywołuje toksyna botulinowa wytwarzana przez 

bakterię  Clostridium botulinum. Bakteria ta występuje powszechnie w glebie w postaci 

zarodnikowej.  

 

Jakie są objawy? 

Objawy często zaczynają się od zaburzeń widzenia, trudności w przełykaniu i mówieniu; 

mogą również wystąpić wymioty i biegunka. Choroba może wywołać problemy wzrokowe a 

nawet porażenie mięśni. Większość przypadków jest uleczalna, choć okres leczenia może 

trwać nawet kilka miesięcy. 5 - 10% przypadków zachorowań na botulizm może skończyć się 

śmiercią. 

 

Jak dochodzi do zakażenia botulizmem? 

Przyczyną objawów choroby nie jest sama bakteria, ale spożycie lub wdychanie toksyny 

przez nią wytwarzanej.  

 

Zakażenie drogą pokarmową: Zarodki bakterii Clostridium botulinum rozwijają się i 

rozmnażają pozaustrojowo (poza organizmem człowieka) i wytwarzają szkodliwą dla 

człowieka toksynę. Ponieważ Clostridium botulinum należy do grupy bakterii beztlenowych 

(„anaerobicznych”), rozwija się tylko w warunkach beztlenowych. Idealnym środowiskiem są 

więc zwykle produkty spożywcze w opakowaniach nieprzepuszczających powietrza takich 

jak puszki i słoiki, a zwłaszcza domowe przetwory konserwowane olejem. Do zakażenia 

botulizmem dochodzi na skutek przedostania się zarodków bakterii do tych produktów. Po 

spożyciu  żywności zawierającej toksynę dorosła osoba zaczyna odczuwać  słabość i paraliż. 

Toksynę można unieczynnić poprzez gotowanie. 

 

Botulizm dziecięcy jest chorobą niezwykle rzadką. Występuje wtedy, gdy zarodki bakterii 

przedostają się do organizmu niemowlęcia i rozwijają w komórki bakteryjne. Te z kolei 

namnażają się w jelitach i uwalniają toksyny. Dorosły człowiek i starsze dzieci posiadają 

naturalne bariery ochronne w ustroju, które zapobiegają rozwojowi i namnażaniu się 

Clostridium botulinum. U niektórych dzieci bariery takie nie zostały jeszcze wykształcone, w 

wyniku czego dochodzi do infekcji i wytworzenia toksyny. 

 

Botulizm przyranny ma objawy podobne do wyżej wspomnianych odmian choroby. 

Występuje wtedy, gdy bakterie zagnieżdżają się w otwartej ranie i namnażają w beztlenowym 

środowisku. Przypadki tej odmiany botulizmu odnotowano u narkomanów podających 

narkotyk dożylnie. 

 

Jak długo można być zarażonym zanim pojawią się pierwsze objawy? 

Zwykle od kontaktu z toksyną do momentu pojawienia się pierwszych objawów mija od 12 

do 36 godzin. W przypadku botulizmu dziecięcego trochę czasu mija pomiędzy 

przedostaniem się zarodków do ustroju a uwolnieniem toksyny. 

 

Jak zapobiegać botulizmowi i jak go leczyć? 

W Irlandii dostępne są antytoksyny podawane pacjentom jako „antidotum” w celu zwalczenia 

toksyny. Ponadto stosuje się leczenie samych objawów, na przykład wentylację  płuc w 

przypadku niewydolności oddechowej. 

 

Można podawać szczepionkę przeciw botulizmowi, ale istnieją obawy co do jej skuteczności. 

Nie jest też szeroko stosowana ze względu na efekty uboczne. 

 

Jak często występuje botulizm? 

W Irlandii botulizm występujący naturalnie jest bardzo rzadki. 

 

Czy osoby uzależnione od narkotyków mogą przenosić tę chorobę? 

Nie. Botulizm nie jest chorobą zaraźliwą, czyli nie jest przenoszony z osoby na osobę. 

Narkomani ulegają zakażeniu w wyniku nieumyślnego wstrzyknięcia bakterii szczególnie 

wtedy, gdy narkotyk podawany jest domięśniowo, a nie dożylnie. Zakażenie nie przenosi się 

również ani drogą płciową ani przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną. 

 

Opracowano na podstawie informacji z Health Protection Agency (Agencji Ochrony 

Zdrowia) w Wielkiej Brytanii. 

 

Ostatnia aktualizacja: 10 styczeń 2007.