Distrofiya

DISTROFIYA

DISTROFIYA (dis… va yun. trophe — ovqat, oziklanish) — hujayra va toʻqimalarda moddalar almashinuvi buzili-shining patomorfologik va patofiziologik ifodasi; ilgari degeneratsiya — aynish deb atalgan. Distrofiya koʻpgina (ayniqsa yalligʻlanish bilan kechadigan) kasalliklarning rivojlanish negizi hisoblanadi. Infiltratsiya va shimilish (mas, nevrozda buyrak kanalchalari epiteliysiga oqsil shimilishi, aterosklerozda arteriyalarning ichki pardasiga lipoidlar shimilishi), oqsillar sintezining buzilishi, yoglar va uglevodlarning oqsillarga aylanishi yoki oqsillar va uglevodlarning yoglarga aylanishi (transformatsiya) D. ning rivojlanish mexanizmlaridir. Bu mexanizmlar xilma-xil: hujayraning autoregulyatsiyasi fermentativ jarayonlarning oʻzgarishi roʻy beradi; ovqatlanish tartibining izdan chiqishi gipoksiyaga olib keladi — bu koʻproq kuzatiladi; ovkatlanishning endokrin yoki nerv sistemasi tomonidan idora etilishining buzilishi — bu neyrogen va endokrin Distrofiyaga olib kelishi mumkin. Distrofiyaga asosan xoʻjayra hamda xoʻjayraaro trofikaning buzilishi, qon va limfa aylanishi yoki innervatsiyaning izdan chiqishi, gipoksiya, infeksiya, intoksikatsiya, gormonlar va fermentlar balansining oʻzgarishi hamda irsiy omillar sabab boʻladi. Distrofiyada moddalar almashinuvi oʻzgarib, aynigan, parchalanib ulgurmagan moddalar hujayralar va hujayralararo sath hamda toʻqimalarda toʻplanib qoladi. Moddalar almashinuvining qaysi turi koʻproq buzilganiga qarab oqsil, yogʻ, uglevod va mineral D. si farq qilinadi.

Oqsil Distrofiyasi (disproteionoz)da hujayralar yoki hujayralararo satxlarga notoʻgʻri sintezlangan oqsillarning patologik shakllari, toʻqimaning tuzilishiga kiradigan oqsilning parchalanishi, baʼzan oqsil fizik-kimyoviy xususiyatlarining oʻzgarishi (giaminoz, amiloidoz va b.) natijasida organizmda oqsil toʻplanadi.
Yogʻ D. si (lipidoz)dayogʻ depolaridagi yogʻ kamayadi yoki koʻpayadi, odatda, aslida lipidlar boʻlmaydigan joylarda ham ular paydo boʻladi, hujayra va toʻqimalardagi lipidlar miqsori nihoyatda kamayishi ozgʻinlik (kaxeksiya)ga, yogʻ zaxirasining ortib ketishi semirishga, yogʻ bosishga olib keladi.
Uglevod Distrofiyasi glikogen va mukopolisaxaridlar hosil boʻlishi balansining buzilishi bilan kechadi (bu holat qandli diabet)da yaqqol koʻrinadi.
Mineral Distrofiyasida kaliy, kalsiy, temir va b. almashinuvi buziladi. Distrofiya alomatlari paydo boʻlganda darhol shifokorga murojaat qilib qunt bilan davolanish tavsiya etiladi (yana q. Ali-mentar distrofiya). hujayra va toʻqimalarda moddalar almashinuvi buzili-shining patomorfologik va patofiziologik ifodasi; ilgari degeneratsiya— aynish deb atalgan. D. koʻpgina (ayniqsa yalligʻlanish bilan kechadigan) kasalliklarning rivojlanish negizi hisoblanadi. Infiltratsiya va shimilish (mas, nevrozda buyrak kanalchalari epiteliysiga oqsil shimilishi, aterosklerozda arteriyalarning ichki pardasiga lipoidlar shimilishi), oqsillar sintezining buzilishi, yoglar va uglevodlarning oqsillarga aylanishi yoki oqsillar va uglevodlarning yoglarga aylanishi (transformatsiya) D.ning rivojlanish mexanizmlaridir. Bu mexanizmlar xilma-xil: hujayraning autoregulyasiyasi fermentativ jarayonlarning oʻzgarishi roʻy beradi; ovqatlanish tartibining izdan chiqishi gipoksiyaga olib keladi — bu koʻproq kuzatiladi; ovkatlanishning endokrin yoki nerv sistemasi tomonidan idora etilishining buzilishi — bu neyrogen va endokrin D.ga olib kelishi mumkin. D.ga asosan xoʻjayra hamda xoʻjayraaro trofikaning buzilishi, qon va limfa aylanishi yoki innervatsiyaning izdan chiqishi, gipoksiya, infeksiya, intoksikatsiya, gormonlar va fermentlar balansining oʻzgarishi hamda irsiy omillar sabab boʻladi. D.da moddalar almashinuvi oʻzgarib, aynigan, parchalanib ulgurmagan moddalar hujayralar va hujayralararo sath hamda toʻqimalarda toʻplanib qoladi. Moddalar almashinuvining qaysi turi koʻproq buzilganiga qarab oqsil, yogʻ, uglevod va mineral D.si farq qilinadi.
Oqsil D.si (disproteionoz)da hujayralar yoki hujayralararo satxlarga notoʻgʻri sintezlangan oqsillarning patologik shakllari, toʻqimaning tuzilishiga kiradigan oqsilning parchalanishi, baʼzan oqsil fizik-kimyoviy xususiyatlarining oʻzgarishi (giaminoz, amiloidoz va b.) natijasida organizmda oqsil toʻplanadi.
Yogʻ D.si (lipidoz)dayogʻ depolaridagi yogʻ kamayadi yoki koʻpayadi, odatda, aslida lipidlar boʻlmaydigan joylarda ham ular paydo boʻladi, hujayra va toʻqimalardagi lipidlar miqsori nihoyatda kamayishi ozgʻinlik (kaxeksiya)ga, yogʻ zaxirasining ortib ketishi semirishga, yogʻ bosishga olib keladi.
Uglevod D.si glikogen va mukopolisaharidlar hosil boʻlishi balansining buzilishi bilan kechadi (bu holat qandli diabet)da yaqqol koʻrinadi.
Mineral D.sida kaliy, kalsiy, temir va b. almashinuvi buziladi. D. alomatlari paydo boʻlganda darhol shifokorga murojaat qilib qunt bilan davolanish tavsiya etiladi (yana q. Ali-mentar distrofiya).
== Distrofiya
Distrofiya (boshqa yunon. dys dan dystrophe ... - bu qiyinchilikni anglatuvchi prefiks, buzilish va trophe-oziqlanish) - murakkab patologik jarayon, asoslangan qaysi tarkibiy etakchi uyali metabolizm buzilishi, yotadi o'zgarishlar. Distrofiya hujayra va hujayralararo shikastlanish bilan tavsiflanadi moddalar, natijada organning funktsiyasi o'zgaradi. Distrofiyaning markazida trofikaning buzilishi, ya'ni metabolizmni ta'minlaydigan mexanizmlar majmuasi va hujayralar va to'qimalarning tuzilishi xavfsizligi. Trofik mexanizmlar hujayralarga bo'linadi va o'z vazifasini bajaradigan hujayra tashqari. Hujayra tashqari mexanizmlar metabolik oziq-ovqat transporti tizimini (qon va limfatik mikrosirkulyatsiya kanali), hujayralararo tuzilmalar tizimi mezenkimal kelib chiqishi va neyroendokrin metabolizmni tartibga solish tizimi moddalar. Agar trofik mexanizmlarning har qanday aloqasi buzilgan bo'lsa, u paydo bo'lishi mumkin yoki distrofiyaning boshqa turi. Tasnifi Metabolik jarayonlarning buzilishi ko'rinishida • oqsil (disproteinoz); • yog '(lipidoz);

• 
  karbongidrat;
  

mineral. Namoyishlarning lokalizatsiyasi bo'yicha • hujayra (parenximatoz); •hujayra tashqari (stromal-qon tomir, mezenkimal) ; aralash. Tarqalishi bilan

• 
  tizim (umumiy);
  

mahalliy. Etiologiyaga ko'ra

• 
  sotib olingan;
  

tug'ma: Konjenital distrofiyalar har doim genetik jihatdan aniqlangan kasalliklardir oqsillar, uglevodlar yoki yog'lar. Bu erda genetik kamchilik mavjud yoki oqsillar, yog'lar yoki metabolizmda ishtirok etadigan boshqa ferment uglevodlar. Bu to'qimalarda to'liq to'planishiga olib keladi karbongidrat, oqsil, yog ' almashinuvining ajralib chiqadigan mahsulotlari. Bu sodir bo'ladi turli to'qimalar, lekin har doim Markaziy asab tizimining to'qimalariga ta'sir qiladi. Bunday kasalliklar to'planish kasalliklari deb ataladi. Ba'zi kasalliklar uchun yig'ish Shuningdek qarang 2/3 • Kvashiorkor-oqsil distrofiyasi. • Mushak distrofiyasi

• 
  Aliment distrofiyasi-kam iste'mol bilan bog'liq jarayonlar
  

yoki oziq-ovqat hazm qilish.

• 
  Retinopati
  

Jigar — bizni zararli moddalardan himoya qilish uchun charchoq nimaligini bilmay "mehnat qiladigan" o‘ziga xos filtrdir.
Spirtli ichimliklar, yog‘li ov­qat, oziq-ovqat mahsulotlaridagi kimyoviy qo‘shimchalar, dorilar — bularning barchasi jigarimiz­ning dushmani.
Jigarning yog'lanishining eng ko'p uchraydigan sababi "juda ko'p ovqatlanish" dir. Ortiqcha ovqatlanish tanadagi yog 'miqdorini oshiradi, agar yog' miqdori jigar hujayralarini tozalash qobiliyatidan oshsa, bu jigar hujayralarida yog 'to'planishiga olib keladi.