Fizika Elm sah ə si → öyr ə nir
Yüklə 1,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yarımbölm ə → öyr ə nir N əz əri fizika → Ümumi fizika → Mezoskopik
- Mikrofizikanın inkişafı Makrofizikanın inkişafı Meqafizikanın inkişafı Fizikanın müasir dünyada rolu Xarici keçidl ər
|
Fizika Elm sah ə si → öyr ə nir T əbiət elmləri → T ə bi ə ti Fizika → Maddi al ə md ə ki qaunauyğunluqları Yarımbölm ə → öyr ə nir N əzəri fizika → ' Ümumi fizika → ' Mezoskopik fizika → ' Fiziki hadis ələrin müxtəlif nümunələri. Fizika Vikipediya, azad ensiklopediya Fizika (q. yun. φύsις — t әbiәt, köhn. azərb. hikməti-təbiiyyə [1] ) — t əbiətin ən ümumi qanunlarını, bizi əhatə edən maddi aləmin quruluşunu və xassələrini öyrənən elm. Fizikanın predmeti v ə strukturu Fizikanın tarixi Fizikanın t əşəkkülü Fizikanın elm kimi formalaşması Klassik fizika Relyativist v ә kvant fizikası. Nüvә vә elementar zәrrәciklәr fizikası Fizika müasir dövrd ә Mikrofizikanın inkişafı Makrofizikanın inkişafı Meqafizikanın inkişafı Fizikanın müasir dünyada rolu Xarici keçidl ər Fizika d әqiq elmdir vә tәbiәt hadisәlәrinin hәm makroskopik, hәm dә mikroskopik s әviyyәlәrdә kәmiyyәt qanunauyğunluqlarını tәdqiq edir. “Fizika” termininә ilk dәfә antik dövrd ә Aristotelin әsәrlәrindә rast gәlinir. İlk dövrlәrdә “fizika” vә “fәlsәfә” (natural) terminl әri sinonim kimi işlәdilirdi, çünki onların hәr ikisinin әsasında kainatın qanunauyğunluqlarını izah etm әk mәqsәdi dururdu. Ancaq elmi inqilab nәticәsindә 16-cı әsrdә fizika ayrıca bir elm sahәsi kimi formalaşmağa başladı. Fizika, әsasәn, eksperimental elm kimi formalaşmışdır: onun qanunları tәcrübi yolla әldә olunmuş faktlara әsaslanır. Bu qanunlar müәyyәn kәmiyyәt münasibәtlәrinә әsaslanır vә riyazi dild ә ifadә olunur. Fizika iki bölümә – еksperimental fizikayа vә nәzәri fizikayа ayrılır. Eksperimental fizikada fiziki hadis әlәrin müşahidәsi vә tәcrübi yolla öyrәnilmәsi üçün xüsusi ş әrait yaradılır. Tәcrübәlәrin aparılması üçün tәtbiq olunan metodlar vә avadanlıq fizikanın konkret sah әsindәn asılı olaraq, sadә qurğulardan (mәsələn, Kavendiş t әcrübәsi) tutmuş Böyük Adron Kollayderi kimi nәhәng meqalayihәlәrә qәdәr geniş spektrdә dәyişә bilir. Nәzәri fizika isә fiziki obyektl әrin vә sistemlәrin riyazi modellәrini yaratmaqla tәbiәtdәki real hadisәlәri izah etmәyә çalışır vә elmә mәlum olmayan yeni effektl әrin, fenomenlәrin mümkünlüyünü öncәdәn xәbәr verir. Tәbii ki, müasir fizikanın nailiyyәtlәri vә inkişafı yuxarıda bәhs olunan h әr iki yaxınlaşmanın qarşılıqlı mübadilәsinin mәhsuludur. Belә ki, eksperimental fizika nәzәri fizikanı hәm eksperimental faktlarla t әmin edir, hәm dә nәzәri müddәaların doğru olub-olmadığını tәcrübә ilә tәsdiqlәyir. Hәmçinin 21-ci әsrin әvvәllәrindә bütün fiziki bilikl әr toplusunu, öyrәnilәn obyektlәrin ölçüsünә uyğun olaraq, mikrofizikaya (10 –18 – 10 –8 m t әrtibli ölçüdә), makrofizikaya (10 –8 – 10 20 m) v ә meqafizikaya (10 20 – 10 26 m) bölm әk qәbul edilmişdir; mikrofizika elementar zәrrәciklәr vә atom nüv әsini, hәmçinin atomları vә molekulları, makrofizika canlı vә cansız tәbiәti tәşkil edәn fiziki cisimlәri, meqafizika kosmik obyektl әri öyrәnir. Dünyanın t әdqiqat obyektlәrinin vә hәrәkәt formalarının müxtәlifliyini sistemlәşdirmәk üçün fizikanı bu vә ya digәr sәviyyәdә bir-biri il ә bağlı olan bir neçә bölümә ayırırlar. Bu ayrılma birqiymәtli deyil vә bunu müxtәlif meyarlara әsasәn aparmaq olar. T әdqiqat obyektlәrinә görә fizika elementar zәrrәciklәr fizikasına, nüvә fizikasına, atom vә molekullar fizikasına, qaz vә mayelәr fizikasına, b әrk cisimlәr fizikasına, plazma fizikasına bölünür. Materiyanın hәrәkәt formalarına görә mexaniki hәrәkәt, istilik prosesl әri, elektromaqnit hadisәlәri, qravitasiya, zәif, güclü qarşılıqlı tәsirlәr kimi bölgülәr aparılır. Makroskopik baxımdan fizikanı mexanika (klassik mexanika, relyativist mexanika, s әlt mühitlәr mexanikası – bura hidrodinamika, akustika, bәrk cisim mexanikası daxildir), termodinamika, optika (fiziki optika, kristal optikası, qeyri-x әtti optika), elektrodinamika (sәlt mühitlәrin elektrodinamikası, maqnitohidrodinamika, elektrohidrodinamika) bölm әlәrinә ayırırar. Mikroskopik baxımdan fizikanı atom fizikası, statistik fizika Yüklə 1,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|