Grafologiyaning amaliy ahamiyati

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
632 
GRAFOLOGIYANING AMALIY AHAMIYATI 
Yo‘ldosheva Yulduz Abdikarim qizi
TIFT universiteti talabalar menejeri 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada grafologiya tushunchasi, turlari va ahamiyati 
ochib beriladi. Grafologik tahlil metodlari orqali inson xarakterini ochishga, uning 
psixologik portretini chizishga harakat qilinadi va bu orqali grafologiya fani lingvistik 
ekspertiza uchun, shuningdek, juda k
o‘
p jarayonlarda qanchalik muhim va ahamiyatli 
ekanligi yoritiladi.

Kalit so‘zlar: 
Grafologiya, kalibrli matn, qo‘l yozuvi, yozuvning qiyaligi va 
shakli, bosim bilan yozish, egilgan, ehtiyotsiz yozuv, harf hajmi, burchakli, uchli, 
kalligrafik yozuvlar, imzo va b.
Annotation:
This article explains the concept, types and importance of 
graphology. Through the methods of graphological analysis, an attempt is made to 
reveal the character of a person, to draw his psychological portrait, and through this, 
how important and significant the science of graphology is for linguistic expertise, as 
well as in many processes, is highlighted. 
Keywords:
Graphology, calligraphic text, handwriting, slant and shape of 
writing, pressure writing, slanted, careless writing, letter size, angular, pointed, 
calligraphic writing, signature, etc.
 
Grafologiya 
– [yun. grapho – yozaman, logos – ta'limot] dastxatlarni, ular 
vositasida esa yozgan kishining hislatlari va ruhiy holatini o‘rganadigan fan.
1
Grafologiya 
–
qo‘l yozuvi, u insonning psixologik xususiyatlari, xarakteri, hissiy 
holati va qobiliyatlari bilan bog'liqligini o‘rganadi va inson tabiatining sirini ochishga 
yordam beradi. Grafologiya psixologiyaning o‘zida ham, unga aloqador sohalarda ham 
keng qo‘llaniladi.
1
Мирвалиев А., Ўзбек тилининг изоҳли луғати. Ўзбекистон миллий энциклопедияси,Тошкент: –2006. Б.513.

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
633 
Hozirgi vaqtda grafologiya ko‘pgina Yevropa mamlakatlari va AQShda rasman 
tan olingan fan hisoblanadi. Fransiya, Italiya, Germaniya, Gollandiya va boshqa 
mamlakatlarda grafologiya boshqa fanlar qatori universitetlarda ham o‘rganiladi. 
Grafologlar ishga yollash, kasbga yo‘naltirish, psixologiya va tibbiyot kabi sohalarda 
talabga ega mutaxassislardir. Qo‘l yozuvi tahlili kosmik tibbiyotda faol qo‘llaniladi 
– 
mutaxassislar asab tizimining holatini baholash uchun kosmonavtlarning orbitada 
qilgan yozuvlarini tahlil qiladilar. 
Qo‘l yozuvini tahlil qilishda ikkita asosiy yo‘nalish mavjud: sud-tibbiy va to‘g'ri 
grafologik. 
Sud-tibbiy yo‘nalish. Bu ham qo‘l yozuvi 
–
sud qo‘lyozma ekspertizasi 
muammolarini hal qilish uchun qo‘l yozuvini o‘rganish bilan shug'ullanadi va 
matnning muallifini, imzoning haqiqiyligini va boshqalarni aniqlashga yordam beradi. 
Grafologlar qog'ozdagi "chayqalishlar" shaxsiyatning asosiy xususiyatlarini ochib 
berishiga va hatto sog'liq haqida gapirishiga amin bo‘ldilar. Masalan, Parkinson 
kasalligi kabi asab tizimining bunday patologiyasi qo‘llarning titrashi bilan 
tavsiflanadi. Bemor intuitiv ravishda ularni saqlashga harakat qiladi va qisman yozadi. 
Kasallikning kuchayishi bilan qo‘l yozuvi yanada kichikroq bo‘ladi. Altsgeymer 
kasalligida harflar birma-bir qisqaradi yoki, aksincha, cho‘ziladi. 
Qoʻl yozuvi sud-tibbiyot fanining tor boʻlimi boʻlib, unda qoʻl yozuvi jinoyatning 
ashyoviy dalili sifatida oʻrganiladi.
Qo‘l yozuvini tahlil qilishning ikkinchi yo‘nalishi bu 
– grafologiya fanidir. 
Grafologiya 
–
qo‘l yozuvi, u insonning psixologik xususiyatlari, xarakteri, hissiy holati 
va qobiliyatlari bilan bog'liqligini o‘rganadi va inson tabiatining sirini ochishga 
yordam beradi. Grafologiya psixologiyaning o‘zida ham, unga aloqador, shuningdek, 
biznes, tibbiyot, ta'lim va shu kabi boshqa sohalarda ham keng qo‘llaniladi. Xodimlarni 
tanlashda yirik mutaxassislari grafologlar bilan maslahatlashadilar. Qo‘l yozuvi bilan 
grafolog talabnoma beruvchining kerakli lavozimga mos kelishini aniqlashga yordam 
beradi, uning kuchli va zaif tomonlari haqida gapirib beradi. Intervyuda xodimning 
uzoq muddatda o‘zini qanday tutishini tushunish qiyin bo‘lishi mumkin, grafologik 

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
634 
tahlil insonning xarakteri va moyilligini aniqlashning eng tezkor va qulay usuli 
hisoblanadi. Grafologiya kasbga yo‘naltirishda katta yordam berishi mumkin. 
Bolaning yoki xodimning qo‘l yozuvini tahlil qilish, u qaysi faoliyat sohasida o‘z 
fazilatlarini yaxshiroq namoyon etishini va o‘zini to‘liq ochib bera olishini tushunishga 
imkon beradi. Grafologlar, shuningdek, oilaviy munosabatlarda ham juda qo‘l keladi, 
ular er-xotinlar o‘rtasidagi qiyinchiliklar va kelishmovchiliklarning sababini 
aniqlashga, tegishli yechimni topishga va sheriklarning muvofiqlik darajasini 
aniqlashga yordam beradi. 
Qo‘l yozuvi bo‘yicha mutaxassislar quyidagilar bilan shug'ullanadilar: 
– 
matn yozganlarning jinsini aniqlash; 
– 
individual jismoniy nuqsonlarni aniqlash (jarohatlar, xususiyatlar); 
– 
matn mualliflarining kasbiy aloqalarini aniqlash; 
– 
matn va yozuv ijrochilarining shaxsiy ta'rifi va b.
2
Tayinlangan ekspert xulosasida u yoki bu turdagi xatolarning mavjudligi 
muqarrar ravishda asossiz xulosaning shakllanishiga olib keladi. Psixologiya fanlari 
nomzodi, grafolog Larisa Drygval so‘zlariga ko‘ra, grafologning asosiy xususiyati 
– 
bilimga intilish. Mutaxassis imkon qadar xolis bo‘lishi kerak. U mijozga nisbatan 
hamdardlik va mehr tuyg‘ulariga ega bo‘lmasligi shart. Har bir insonning ijobiy va 
salbiy tomonlari bor va grafologning vazifasi bu xususiyatlar qanday muvozanatda 
ekanligini 
tushunish, 
ba'zilarini 
bo‘rttirib 
yubormaslik 
va 
boshqalarni 
tenglashtirmaslikdir. 
Dunyoda ikkita mutlaqo bir xil odamni topish qiyin. Hatto egizaklarda yuzaki 
o‘xshash bo‘lsa ham, ular bir xil individual xususiyatlarga ega bo‘lishi qiyin. 
Ajablanarlisi, ajralib turadigan xususiyat 
–
bu odamning qo‘l yozuvi. Bu toza va 
egiluvchan, kichik, katta, cho‘zilgan yoki siqilgan bo‘lishi mumkin. 
2
Sud qo'lyozmalarining ekspertizasi: qachon talab qilinadi va mutaxassislar nimalarni o'rganmoqdalar. Qo'l yozuvlarini 
tekshirish. Qo'l yozuvi va imzolarni qo'lyozma tekshiruvi Qo'l yozuvi deb nomlangan imtihon//
enderdest.ru.

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
635 
Agar odam haddan tashqari hissiyotli bo‘lsa, buni yozish uslubidan bilish 
mumkin. Aytaylik, barcha harflar o‘ngga qiyshayib, yengil bosim bilan yozilgan 
bo‘lsa, bu hissiy beqarorlik va fobiyalarga moyillikdan dalolat beradi.
Xat faqat barqaror xarakter xususiyatlarini ko‘rsatadi. Bular uzoq vaqt davomida, 
ehtimol, bolalikdan shaxsiyatga xosdir. Oiladagi doimiy janjallar, ota-onalar bilan 
uysiz qolish, nosog‘lom munosabat, jarohatlar va bolalikning boshqa salbiy 
taassurotlari uzoq vaqt davomida xotirada qoladi. Bu psixikaga ta'sir qiladi, xatti-
harakatlarda mustahkamlanadi va tashqi tomondan u o‘zini yozish uslubida namoyon 
qiladi, uni qo‘l yozuvi psixologiyasi deb atash mumkin. 
Biror kishi doimiy ravishda (kimdir yoki biror narsadan) qo‘rqsa, bu yozuv 
uslubida namoyon bo‘ladi. Qo‘l yozuvi noaniq va notekis tebranish bilan yoziladi. 
Bunday tez yozish zaif xarakterli odamlarga xosdir. 
Juda kichik harflar va so‘zlar orasidagi masofa qisqa bo‘lishi ruhiy qo‘rquvni 
ko‘rsatadi, ya'ni ular ruhiy fobiyalariga qattiq bog‘langan bo‘ladi. Ular doimo 
shubhada bo‘lishadi va hayotda ma'lum bir pozitsiyani rivojlantirishga imkon 
bermaydilar. Bunday odam insonlardan qo‘rqadi, muloqotdan qochadi, tanho turmush 
tarziga moyil bo‘ladi, bu ruhiy kasallik(autizm) ning belgisi bo‘lishi mumkin. 
Aksincha, harflar va ular orasidagi masofaning katta bo‘lishi o‘ziga ishonchi yuqoriligi 
va ruhiyatida qo‘rquv bo‘lmasligini ko‘rsatadi. 
"Kalibrli" matn fikrini qanday ifoda etishni biladigan, o‘z fikrini tinglashga 
majbur qiladigan o‘ziga ishongan odamga xosdir. 
 
Har bir inson faqat o‘ziga xos yozish uslubiga ega. Xat yozish uslubini 
sinchkovlik bilan o‘rganish natijasida grafologlar odamning xarakteri, fe'l-atvori, 
tashqi ko‘rinishi va hatto ish turi qo‘l yozuviga qanday ta'sir qilishini ko‘rsatadigan 
ma'lum naqshlarni aniqladilar, natijada grafologiya umuman soxta fan emasligiga 
ishonch hosil qildilar. Yozma grafikani sinchiklab o‘rganish (harflarning o‘lchami, ular 
orasidagi bo‘limning kengligi, nishab, bosim, matnning noqulayligi yoki uyg'unligi) 
shaxsning aniq psixologik tavsifini berishga imkon beradi.
 

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
636 
Quyida bir nechta misollar orqali inson shaxsini aniqlashga, ya'ni xarakterini 
ochib berishga harakat qilamiz. Ushbu uslub 25-45 yoshdagi odamlar uchun 
obyektivdir, bu yoshda shaxsning psixofizik xususiyatlari eng barqarorlashgan bo‘ladi. 
1. Yaxshi, samarali tashkil qilingan. 
Ma'nosi: 
Matn boshidan oxirigacha bir xil ko‘rinishda yozilganligi to‘g‘ri va oqilona 
fikrlash, yaxshi sezuvchan qobiliyatiga egalikni ko‘rsatadi. Inson aniq va oqilona fikr 
yuritsa, fikrlarning ravshanligi tabiiy ravishda varaqda o‘z aksini topadi. 
Muhim! Fikrlarda ravshanlik yo‘qligi 
– 
bu kichik aql, past intellektni 
ko‘rsatmaydi. Bu insonning og'ir ruhiy holati yoki hayotdagi jiddiy muammolarning 
natijasi bo‘lishi mumkin.
3
Harflarning vertikal (tik) joylashganligi bois, u o‘z-o‘zini hurmat qilish, 
xotirjamlik va xotirjam xarakter, boshqalarga nisbatan vazminlik xususiyatiga egalikni 
ifodalaydi. 
Qalam bosishi yengil, shuning uchun u aql-idrokka ega, romantik, ammo zaif 
irodali, boshqalarning ta'siriga osongina tushadigan, o‘ziga ishonchi sust, chuqur 
tajribaga ega bo‘lmaganlikni anglatadi. 
3
Read more at: https://minikar.ru/uz/testy/grafologiya-grafologicheskaya-ekspertiza-grafologiya-i-praktika/

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
637 
Belgilar orasidagi bo‘shliqlarni aniq tahlil qilish uchun matn butun bo‘lishi kerak, 
shu sababli ushbu yozuvning o‘zidan aniq bir xulosaga kelib bo‘lmaydi. Qatordagi 
so‘zlar ikkitagina bo‘lib, bo‘shliqlar soni bitta. Solishtirish imkoniyati chegaralangan. 
Shuni inobatga olib tahlil qilinganda, qalbi keng, ko‘ngli ochiq, mehribon inson 
ma'nosini beradi. So‘zlar va harflar orasidagi bo‘shliqlar xuddi shunday davom etsa, 
ya'ni bir xil bo‘lsa, jamiyatdagi o‘z o‘rnidan qanoatlangan (qoniqqan) shaxsni 
ifodalaydi. 
Harflar hajmi jihatdan "o‘rtacha"lik xos va bu hech qanday ma'no anglatmaydi. 
"Hamma qatori" iborasi juda qo‘l keladi. 
Matnda so‘zlarning joylashishi jihatidan sal yuqoriga ko‘tarilgan, bu esa 
optimistik va quvnoq xarakterni ifodalaydi. Bunday odamlar boshqalarga yaxshi 
moslashadi va ular bilan muloqot qilish oson. 
Eng yaxshisini ajratish va to‘g‘ri baholash qobiliyati bor (asosiyni ikkilamchidan 
qanday ajratishni biladi). 
2. O‘lchovli - mo‘tadil, ritmik harakat. 

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
638 
Ushbu shaxs cheklangan va muvozanatli harakat egasi hisoblanadi. Xat sekin, 
shoshmasdan, mas'uliyat bilan yozilgan. 
Uning ma'nolari: 
Chegaralarni bilish. 
O‘z his-tuyg'ularini cheklangan tarzda ifodalash. 
Bu odamning yondashuvi ehtiyotkor, jiddiy va ishbilarmon. 
Ijtimoiy (umumiy) va kasbiy (o‘z ishida) javobgarlik hissi mavjudlik. 
Analitik (tahliliy) fikrlash qobiliyatiga egalik. 
Ehtiyotkorlik va o‘ylab qaror qabul qilish. 
Intizom, qat'iyat va mas'uliyat orqali to‘siqlarni yengish qobiliyati mavjudlik. 
Uning impulslari va his-tuyg'ularini nazorat qilish unga uzoq muddatli faoliyatni 
yengishga imkon beradi. 
3. Tartibsiz va e'tiborsizlik bilan yozilgan xat. 

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
639 
Ma'nosi: 
Dürtüsellik (asosan tez yozadi, hatto bir daqiqaga ham to‘xtamaydi). 
Tezda "jahli chiqadi" yoki "portlaydi". 
Ahamiyatsizlik va kamsitish tuyg'ulari natijasida norozilik yoki bo‘ysunuvchi 
xatt-harakatlar mavjud. Ahamiyatsizlik hissi uchun kompensatsiya sifatida o‘zining 
buyukligini his qiladi. 
Agressiya va ziddiyat (xulq-atvordagi qo‘pollik va takabburlik) orqali 
jamiyatdagi o‘z o‘rnini belgilaydigan shaxs. Zerikarli narsalardan g‘azablanadi va 
ajralib turish istagida bahslashadi.
Fikrlashi tartibsiz, harakatlari bir-biriga mos kelmaydi (tartibsizlik tufayli unga 
turmush tarzini, kun tartibini, ish tartibini va boshqalarni rejalashtirish qiyin). 
Sarguzashtlarga intilish: nafaqat sinashdan qo‘rqmaydi, balki tavakkal qilishga 
ham tayyor, lekin oqibatlari haqida o‘ylamaydi. 
Xayollar, orzular va amalga oshmaydigan katta rejalar tuzadi. 
Tinglamaslik yoki tushunmaslik tufayli u xafa bo‘lish, xafa qilish, qo‘pol yoki 
beparvo bo‘lishga qodir. 
Grafologiya amaliy psixologiyada juda katta talabga ega. U psixologik tadqiqot 
usullariga asoslangan fan, ammo grafolog kelajakni bashorat qila olmaydi. Qo‘l yozuvi 
orqali odamning ayni shu davrdagi psixofizik holatini aniqlash mumkin. Bu 
"miyamizning qog'ozdagi aksi" sifatida psixologlarga shaxsning tabiatini aniqroq 
aniqlashga yordam beradi. 
Grafologiya fani yaxshi rivojlangan davlatlarda odamlar ko‘pincha professional 
rahbarlik uchun, universitetga o‘qishga kirayotgan bolalarning ota-onalari institutni 
tanlash bolaning moyilligi bilan bog'liq bo‘lishi va majburlanmasligi uchun kelishadi. 
Grafologiya jiddiy fan, ammo yakuniy haqiqat emas. Biroq qo‘l yozuvini 
o‘rganish xarakter va boshqa shaxsiy xususiyatlar haqida juda ishonchli ma'lumot 
berishi mumkin. Grafologiya bugungi kunda juda katta talabga ega. Grafologlar katta-
katta firmalarda xodimlarni tanlash bilan shug'ullanadilar. Ish uchun ariza 
beruvchilarni qo‘l yozuvi bilan baholaydilar va raqobatchilarni tavsiflaydilar. Yangi 

---

WWW.HUMOSCIENCE.COM
640 
lavozimlarga boshliqlar tayinlashda ham qo‘l keladi va aynan ularning yozuvlari orqali 
bunga layoqatlimi yoki yo‘qligini aniqlaydilar. Shuningdek, soxta imzolarni tekshirib, 
tahlil qiladilar va imzo egalarining xarakter xususiyatlarini ham ochib beroladi. Bu ular 
faoliyatining rasmiy tomoni hisoblanadi, ammo har qanday odam o‘zlarining 
xatlaridan xarakter xususiyatlarini aniqlash uchun ular bilan bog'lanishlari kerak. 
Chunki bu hayotidagi noto‘g‘ri narsalardan xalos bo‘lishga yordam beradi, ya'ni o‘z 
kamchiliklarini bilib olishga, kelajakdagi hayotining sifatini yaxshilashga, o‘z-o‘zini 
isloh qilishga ko‘maklashadi. Grafologik tahlil ish yoki shaxsiy munosabatlardagi 
muammolarning sabablarini tushunishga yordam beradi. 
Grafologiya fani sud ekspertizasida inson shaxsini aniqlashga, qiyosiy tahlil 
yordamida yozuv xuddi o‘sha shaxsga tegishli yoki tegishi emasligini topishga yordam 
beradi. Soxta imzolarni tekshirishga va shu orqali soxtalashtirilgan hujjatlarni 
aniqlashda juda qo‘l keladi.