İnformatika və onun əsas anlayışları
Yüklə 1,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnformasiya
|
İnformatika və onun əsas anlayışları 5 FƏSİL 1. İnformatika və onun əsas anlayışları §1.1. İnformatika fundamental elm kimi, onun predmeti və əsas tərkib hissələri İnformatika – informasiya proseslərinin (informasiyanın toplanılması, saxlanılması, ötürülməsi və emalı) avtomatlaşdırılmasında istifadə olunan kompüter texnikası vasitələri və metodlarından bəhs edən tətbiqi elm sahəsi kimi formalaşmışdır. Başqa sözlə, informatika informasiyanın yaradılması, saxlanılması, ötürülməsi, qəbulu və emalı üçün üsul və vasitələri öyrənir. “İnformasiya” və “avtomatika” sözlərinin birləşməsindən yaranmış “İnformatika” termini 1960-cı ildə fransız mütəxəssisləri tərəfindən elmə daxil edilmişdir. İnformatika – informasiya proseslərinin avtomatlaşdırılmasını və onlardan istifadə texnikalarını, metodlarını öyrənən elm sahəsi kimi geniş yayılmışdır. Elmin predmeti dedikdə elmin öyrəndiyi sahə nəzərdə tutulur. İnformatika elminin predmeti isə informasiyadır. İnformasiya latın mənşəli söz olub (informatio) məlumat, xəbər, fakt sözləri ilə eyniləşdirilir. Başqa sözlə, informasiya dedikdə ətraf aləmdən aldığımız biliklər, kitabdan, qəzetdən aldığımız məlumatlar, televiziyadan, radiodan eşitdiyimiz xəbərlər və s. nəzərdə tutulur. İnformasiya sözünü bəzən verilən, bilik kimi sözlərlə də eyniləşdirirlər. Onlar bir-birilə sıx bağlı olsa da, aralarında cüzi fərqləri nəzərə almaq lazımdır. Verilənlər (ing. “data”, lat. “datum” – fakt) – texniki vasitələrlə saxlanılması, emal edilməsi və ötürülməsi üçün formal şəkildə təsvir olunan (kodlaşdırılan) məlumatdır. İnformasiya – verilənlərin faydalı məzmunudur. Qavranılma şkalası ilə verilənlər və bilik arasında aralıq mövqe tutur Bilik – dərkolunma vasitəsilə alınan informasiyadır. Bilik elə informasiyadır ki, onun əsasında məntiqi mühakimələr yolu ilə müəyyən çıxarışlar və təkliflər alına bilər. Yəni, biliklər bizə yeni çıxarışlar etməyə, yeni təkliflər almağa imkan verir. İnformasiya mübadiləsi siqnalların hesabına həyata keçirilir. İnformasiya mübadiləsi zamanı əsas iştirakçı subyektlər informasiya mənbələri və informasiya qəbulediciləri hesab olunurlar. İnformatikada fakt, məlumat, xəbər terminləri çox vaxt “verilənlər” sözü ilə ifadə olunur. Verilən dedikdə qeydə alınmış siqnallar nəzərdə tutulur. Verilənlər bəzən həqiqətdə mövcud olmayan anlayışları da ifadə edə bilər. İnformasiya isə qəbul edilmiş siqnallardır. Bir verilən o vaxt informasiyaya çevrilə bilər ki, o hökmən hər hansı bir mənanı ifadə etməlidir. Bilik isə qərarqəbuletməyə imkan verən sistemləşdirilmiş informasiyadır. Verilənlərin ümumi halda ad, qiymət, tip və struktur xarakteristikaları vardır. Tipinə görə verilənləri əsasən 4 qrupa ayırırlar: hesabi (və ya rəqəm tipli) mətn (və ya simvol tipli) məntiqi tipli göstərici tipli Hesabi verilənlərdə qiymət rəqəmlərlə ifadə olunur (Məs., “kütləsi – 4 kq”). Mətn tipli verilənlərdə qiymət sözlə (simvollarla) ifadə olunur (Məs., “rəng-qara”). İnformatika və onun əsas anlayışları 6 Məntiqi verilənlərdə qiymət məntiqi kəmiyyətlə ifadə olunur (məs., “18 ədədinin tək ədəd olması doğru deyil”). Göstərici tipli verilənlərdən isə proqramlaşdırmada yaddaş ünvanları ilə işləmək üçün istifadə olunur. İnformatika elminin aşağıdakı tərkib hissələri mövcuddur: Yüklə 1,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|