Kafedra: NƏQLİyyat logiSTİkasi VƏ HƏRƏKƏTİn təHLÜKƏSİZLİYİ

A
ZƏRBAYCAN TEXNİKİ UNİVERSİTETİ

FAKÜLTƏ: NƏQLİYYAT VƏ LOGİSTİKA

KAFEDRA: NƏQLİYYAT LOGİSTİKASİ VƏ HƏRƏKƏTİN TƏHLÜKƏSİZLİYİ

FƏNN:LOGİSTİKADA İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİ TEXNOLOGİYALARI

MÜƏLLİM: RƏHİMOV ÇİNGİZ

TƏLƏBƏ: VEYİSOV FƏRİD

MÖVZU: Nəqliyyat xidmətlərinin texnologiyası, nəqliyyat məsələlərinin həlli.

SƏRBƏST İŞ:4

Nəqliyyat xidmətləri və nəqliyyat məsələlərinin həlli əsasən nəqliyyatda intelektual idarəetmə sistemləri tərəfindən həll edilir.

Nəqliyyatın intellektual idarəetmə sistemləri (İNS ing. Intelligent transportation system) — yol hərəkətinin idarə edilməsi, bütün nəqliyyat növlərinin (fərdi, ictimai, yük) işinin monitorinqi və idarə edilməsi, region ərazisində nəqliyyat xidmətinin təşkili haqqında vətəndaşların və müəssisələrin məlumatlandırılması məsələlərini həll edən qarşılıqlı əlaqəli avtomatlaşdırılmış sistemlər kompleksidir.

Getdikcə meqapolisə çevrilən Bakı şəhərində Nəqliyyatın İntellektual İdarəetmə Sisteminin daha mütərəqqi və davamlı texnologiyalara əsaslanaraq inkişaf etdirilməsi istiqamətində mühüm işlər görülüb. Məqsəd, bu sahədə göstərilən xidmətin keyfiyyətini artırmaqdır.

Müasir şəhərin uğurlu və dinamik inkişafı üçün onun tələbatına uyğun nəqliyyat sisteminin olması vacibdir. Belə nəqliyyat sistemi şəhərin sərnişin və yük daşımaları tələbatından bir addım öndə olmalıdır. Beynəlxalq təcrübədə şəhər yollarının həddindən artıq yüklənməsi problemi yolların sıxlığını artırmadan yol hərəkətini və şəhər sərnişin nəqliyyatını müvafiq küçə-yol şəbəkəsində effektiv surətdə idarə edə bilən intellektual nəqliyyat sistemləri (İNS) texnologiyalarının tətbiqi hesabına həll olunur.

İNS – yol hərəkətinin idarə edilməsi, bütün nəqliyyat növlərinin (fərdi, ictimai, yük) işinin monitorinqi və idarə edilməsi, region ərazisində nəqliyyat xidmətinin təşkili haqqında vətəndaşların və müəssisələrin məlumatlandırılması məsələlərini həll edən qarşılıqlı əlaqəli avtomatlaşdırılmış sistemlər kompleksidir.

Nəqliyyatı intellektual idarəetmə sistemində informasiya axınlarının istiqamətləri:

GPS

Şəxsi nəqliyyat

Təhlükəsiz ictimai nəqliyyat

Piyada/sərnişin İstifadəedicisi

Nəqliyyat axının manitorinqi

Parketmə

Ağıllı dayanacaq

Ağıllı işıqfor

İNS-in tətbiqinin əsas məqsədi:

yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin artırılması;

küçə-yol şəbəkəsinin keçiricilik qabiliyyətinin artırılması;

yol hərəkəti iştirakçılarına xidmətin keyfiyyətinin artırılması;

ətraf mühitə nəqliyyat axınlarının zərərli təsirinin azaldılması;

nəqliyyatın fəaliyyətinin səmərəliliyinin artırılması;

şəhər ictimai sərnişin nəqliyyatının nüfuzunun artırılması;

şəhərin investisiya və turist cəlbediciliyinin artırılması;[

İntellektual nəqliyyat texnologiyaları

İNS istifadə olunan texnologiyalarla fərqlənir: sadə avtomobil naviqasiya sistemləri, işıqforun idarəedilməsi, yük idarəetmə sistemləri, müxtəlif siqnal sistemləri (məlumat lövhələri daxil olmaqla), nömrə tanıma sistemləri və nəqliyyat vasitələrinin sürət qeydiyyatı sistemləri, video nəzarət sistemləri, həmçinin digər sistemlər, parklama idarəetməsi və məlumat sistemləri (PGI) sistemləri, hava xidmətləri, körpü açma sistemləri və digərləri kimi müxtəlif mənbələrdən məlumat və rəylərini özündə birləşdirir. Bundan əlavə, İNS, modelləşdirmə və əvvəllər yığılmış məlumatlara əsaslanan proqnozlaşdırma texnologiyalarından istifadə edə bilər.

Simsiz rabitə

İNS müxtəlif simsiz rabitə növlərindən istifadə edə bilər.

Məsələn, uzun (UHF) və qısa (VHF) məsafələrdəki radio rabitə istifadə edilə bilər. IEEE 802.11 (Wi-Fi) standartlarına uyğun olaraq simsiz rabitə, xüsusilə IEEE 802.11p (WAVE) standartı qısa məsafələrdə istifadə edilməsi mümkündür. Məsələn, ABŞ-da, DSRC standartı, Amerikanın ağıllı nəqliyyat üçün ictimai təşkilatı və ABŞ Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən təbliğ olunur. WiMAX, GSM, 3G, 4G və ya 5G texnologiyalarından da istifadə edilə bilər.

Hesablama texnologiyası

Gömülü sistemlərdə müasir yeniliklər süni zəka sahəsində inkişafları tətbiq etməyə imkan verən daha yüksək səviyyəli tətbiqetmələrin yanında real vaxt əməliyyat sistemlərinin istifadəsinə imkan verir. Yerləşdirilmiş sistemlərdə istifadə olunan prosessor gücünün artması və fərdi kompüterlərdəki prosessorlarla artan uyğunluq, kodların təkrar istifadəsinin artmasına və daha ağıllı xidmətlərin PC səviyyəsindən əlaqədar sistem səviyyəsinə ötürülməsinə səbəb olur.