Ko'mir konlari dunyoda ko'proq yoki kamroq teng ravishda joylashgan. Ushbu manbaning sohasi sayyoramizning barcha qit'alarida mavjud. Shunga qaramay, barcha omonatlarning 80 foizi Shimoliy Amerikada va postsovet mamlakatlarida joylashgan. Shu bilan birga, global ko'mir zaxiralarining oltinchi qismi Rossiyada yer qa'ri mavjud.
Sayyoramizning eng yirik ko'mir basseynlari - Pensilvaniya va Appalacian (AQSh), Xenshuskiy va Fushunish (Xitoy), Xenshuyskiy va Fushushung (Qozog'iston), Verxneyskiy (Polsha), Ruruga (Germaniya).
Tekshirilgan zahiralari 75 trillion tonna deb hisoblanadi. Er yuzasida ko’mir zahiralari, neft zahiralariga qaraganda ancha ko’p. Lekin bu zahiralar er yuzasida notekis joylashgan. Kapitalistik davlatlar orasida ko’mir zaxiralari va uni qazib chiqariish jihatidan, AQSh ( 945 mln.t), GFR (435 mln.t.), Buyuk Britaniya (90 mln.t.) alohida ajralib turadi. Dunyoda 1950-1990 yillarda ko’mir qazib olish darajasi pasaymadi, balki yillar sayin o’sib bormoqda. Ko’mir sanoati Jahon energetikasida muhim tarmoq bo’lib kelmoqda.
Er yuzasida tekshirilgan ko’mir zaxiralarining 40 foizi, qazib olinadigan ko’mirning 60 foizga yaqini sobiq MDH mamlakatlariga to’g’ri keladi.
Ko’mir qazib oluvchi asosiy mamlakatlarga Xitoy (1 mlrd. t.dan ortiq) Rossiya ( 400 mln.t.), Ukraina (165 mln.t.), Qozog’iston (165 mln.t.), Chexiya (106 mln.t.) kiradi
“O’zbekko’mir” ochiq aksiyadorlik jamiyati shug’ullanadi.
Sanoat tarmog’i va aholining ushbu yoqilg’iga ortib borayotgan ehtiyojini ta’minlash, mahsulot eksportini kengaytirish va qo’shimcha ish o’rinlarini yaratish maqsadida mazkur xomashyoni qazib olishni ko’paytirish mo’ljallanmoqda.
· “Tog’-texnologiya temir yo’l transporti boshqarmasi” (TTTYoTB) filiali;
· “Moddiy va texnikaviy ta’minlash boshqarmasi” (MTTB) filiali;
· “Geologiya Qidiruv ekspedisiyasi” filiali;
“Kapital qurilish va investisiya dasturlari realizasiyasi bosh boshqarmasi” filiali.
Har yili “O’zbekko’mir” OAJ 3 mln. tonnaga yaqin ko’mirni qazib olmoqda. Ko’mir yoqilg’ining asosiy iste’molchisi ulushiga ko’mirning umumiy iste’molining 85 foizdan ortiq kelgan elektr – energetika sektoridir. Qattiq yoqilg’ining talabini sanoat, ijtimoiy va communal sohalar, hamda aholi shakllantiradilar.
Ko’mir sanoatining ustuvor rivojlanishining asosiy faktori bo’lib elektr quvvatnii ishlab chiqarishda ishlatiladigan tabiat gazi va neft mahsulotlari kabi energetik resurslarning ichki bozorda o’rnini bosishning maqsadlikligi, O’zbekistondagi energetik balansining tizimida ko’mir ulushining ko’payishi.
www.arxiv.uz
2012 yilda prognoz bo'yicha ko'mirchilar 4,28 mln. tonna ko'mir qazib oladilar. Utgan yilga nisbatan o'sish111,2% ni tashkil qiladi. "O'zbekko'mir" OAJ ulushi 3,92 mln. tonnani tashkil qiladi. O'sish sur'ati 110,4% bo'ladi. Ulardan 3,2 mln. tonna "O'zbekenergo" DAK ehtiyojlari uchun mo'ljallangan, 299,5 ming tonna – davlat tashkilotlariga, 309 ming tonna birja savdolari orqali sotishga mo'ljallangan, 540 ming tonna distribyutorlik markazlari orqali Farg'ona viloyati aholisiga sotiladi. Joriy yilda sohada yangi iste'molchilar – g'isht zavodlari va teplisa xujaliklari paydo bo'ldi. Ularga tegishli ravishda 60 va 10 ming tonna qattiq yoqilg'i sotiladi.