Kompleks birikmalar. Kompleks birikmalarda kimyoviy bog’ tabiati

KOMPLEKS BIRIKMALAR. KOMPLEKS BIRIKMALARDA KIMYOVIY BOG’LAR TABIATI

MAVZUNING MAQSADI

• Organizmda faoliyat ko’rsatadigan fermentlarning 700 tasi metallofermentlar hisoblanadi. Ular kimyoviy tabiati bo’yicha kompleks birikmalardir. Shuning uchun fermentlar ta’sirini o’rganishda talabalar komplek birikmalarning tuzilishi va hossalarini o’rganishlari kerak. Metallar bilan zaxarlanganda ularni kompleks birikmalar holatiga o’tkazib organizmdan chiqarib yuborish yo’li bilan davolanadi. Kompleks hosil qilish reaksiyalarini o’rganish bu ishni samarali o’tkazish uchun poydevor yaratadi. Kompleks birikmalar tuzilishini va hossalarini o’rganish kompleks birikmalarni hosil bo’lishida ishtirok etadigan kimyoviy bog’ tabiatini o’rganishga zaruriyat tug’diradi.

• KO’RILADIGAN MASALALAR
• 1. Kompleks birikmalarning tarkibiy qismlari va
• ularning qurilishi
• 2. Kompleks birikmalarning fazoviy tuzilishi
• 3. Kompleks birikmalarning tasnifi, ekzogen va endogen komplekslar
• 4. Kompleks birikmalar eritmalaridagi qaytar garayonlar, barqarorlik va beqarorlik konstantalari
• 5. Ichki kompleks birikmalar
• 6. Kompleks birikmalarning tibbiyotdagi ahamiyati, biokomplekslar va ularni qo’llanishi
• 7. Kompleks birikmalardagi kimyoviy bog’lar tabiati

Kompleks birikmalarning hosil bo’lishi va tuzilishi

• AgNO3 + KCN = AgCN + K NO3
• AgCN + KCN = К [Ag (CN)2]
• K2 PtCl4 Pt(NH3)4 Cl2
• Cl- 2- NH3 0
• Cl- Pt2+ Cl- Cl-– Pt2+ -Cl-
• Cl- NH3
• Ag(NH3)2 Cl
• [H3N Ag NH3]+

KOMPLEKS BIRIKMALARNING FAZOVIY SHAKLLARI

• [H3N Ag NH3]+ - Chiziqsimon (KS=2)
• L L
• Me - Yassi kvadrat (KS=4)
• L L
• L
• Me - Tetraedr (KS=4)
• L
• L
• L

KOMPLEKSLARNING TURLANISHI

• Kationli komplekslar
• Pt (NH3)4 ]Cl2 - amminokompleks
• Cu (NH3)4 SO4 - amminokompleks
• Al (H2O)6 Cl3 - akvakompleks
• Neytral komplekslar
• [Fe (CO)5] - temirpentakarbonil
• Pt(NH3)4 Cl2 - amminokompleks
• Pt(NH3)4 Br2 - amminokompleks
• Anionli komplekslar
• Na3Al(OH)6 - gidroksikompleks
• K3[Fe(CN)6] - atsidokompleks
• Na3 Co(NO2)6 - nitritokompleks

KOMPLEKSLARNING NOMLANISHI

• K [PtCl3 (C2O4)] – Seyze tuzi
• [Pt(NH3)5Cl] Cl3 – Chugayev tuzi
• K3 [Fe(CN)6] – qizil qon tuzi
• K4 [Fe(CN)6] – sariq qon tuzi
• [Pt(NH3)2NO2Cl] SO4 – mononitromono-hlorodiamminplatina (IV) sulfat

HELATLAR

• H2-CH2-COOH + Cu Cl2
•  
• O = C - O NH2 - C H2
• Сu + 2HCl
• CH2 - NH2 O - C = 0
•  
• CH2COOH
• N CH2COOH –Komplekson -I
• CH2COOH

HELATLAR

• CH2COOH

• CH2COOH(Na)

• (Na)HOOCH2C

• HOOCH2C

• Me

• N

• N

• C

• O

• O

• H2C

• O

• C

• O

• CH2

• H2C - CH2

• CH2COOH

• HOOCH2C

• N-CH2-CH2-N

• Komplekson III (trilon B)

Kompleks birikmamalarning turg’unligi

• Ag(NH3)2Cl  Ag(NH3)2+ + Cl-
• Ag(NH3)2+  AgNH3++ NH3
• AgNH3+  Ag+ + NH3
• Yoki Ag(NH3)2+  Ag++2NH3
• Ag+ NH32 Ag(NH3)2+
• K B = ------------------ KQ= ------------------
• Ag(NH3)2+ Ag+ NH32
•  

Kompleks birikmalarda kimyoviy bog’ turlari

• Ag+ 4s24p64d10

• 5s + 5px= 2 ta sp

• NH3 NH3

• 4d 5s 5p

• .. ..

• Ag(sp)

• N(sp3)

• N(sp3)