Laboratoriya ishi №6 Mavzu: Cisco Packet Tracer dasturida dhcp serverni ko’tarish. Ishdan maqsad

---

Laboratoriya ishi №6 
Mavzu: Cisco Packet Tracer dasturida DHCP serverni ko’tarish. 
Ishdan maqsad. Cisco packet Tracer dasturida tarmoq sozlamalarini 
avomatik yuborish protokolini o’rganish. 
Nazariy qism. IP-manzillarni dinamik taqsimlash. 
Agar lokal tarmoqqa yuzlab kompyuterlar ulangan bo’lsa, u holda 
kompyuterlarga IP-manzillarni qo’lda kiritish tarmoq administratori uchun qiyin 
vazifa bo’ladi. 
Xostlarni dinamik konfiguratsiyalash protokoli (Dynamic Host 
Confuration Protocol) – bu kompyuterlarga IP-manzil va TCP/IP tarmoqlarida 
ishlash uchun zarur bo’lgan boshqa parametrlarni avtomatik olish imkonini beruvchi 
tarmoq protokoli. DHCP protokoli “mijoz-server” modeli asosida ishlaydi. Mijoz-
kompyuterni avtomatik konfiguratsiyalash uchun tarmoq qurilmalari bosqichida 
DHCP severiga murojaat qiladi va undan kerakli parametrlarni oladi. Tarmoq 
administratori server tomonidan kompyuterlar orasida taqsimlanadigan manzillar 
diapazonini belgilashi mumkin. Bu kompyuterlarni qo’lda sozlashning oldini olish 
imkonini beradi va xatolar sonini kamaytiradi. DHCP protokoli ko’proq TCP/IP 
tarmoqlarida ishlatiladi. 
DHCP protokoli IP-manzillarni taqsimlashning uch xil usulidan foydalanadi: 

Qo’lda taqsimlash: tarmoq administratori har bir mijoz kompyuterining 
qurilma manziliga (MAC-manzilga) ma’lum IP-manzilni biriktiradi. Aslida, 
manzillarni taqsimlashning bunday usuli har bir kompyuterni qo’lda 
sozlashdan manzillar haqidagi ma’lumotlar markazlashgan holda (DHCP 
serverda) saqlanishi va kerak bo’lganda ularni almashtirish soddaligi bilan 
farq qiladi. 

Avtomatik taqsimlash: har bir kompyuterga doimiy foydalanish uchun 
administrator tomonidan belgilangan manzillar diapazonidan ixtiyoriy bo’sh 
manzilni beradi. 

Dinamik taqsimlash: bo’sh IP-manzil kompyuterga doimiy foydalanish uchun 
berilmaydi, balki ma’lum muddatga ijaraga beriladi.
Laboratoriya mashg’ulotini bajarish uchun uslubiy ko’rsatma 
Ushbu laboratoriya ishida sizdan IP-manzilni taqsimlash uchun server 
javobgar bo’ladigan lokal tarmoq modelini qurishingiz talab etiladi (6.1-rasm). 

---

6.1-rasm. IP-manzilni taqsimlash uchun server javobgar bo’ladigan lokal 
tarmoq modeli 
Quyidagi amallarni bajaring: 
1. Server, kommutator va uchta PC0-PC2 kompyuterdan iborat lokal tarmoq 
modelini yarating, ularni 6.1-rasmda ko’rsatilgandek bir biri bilan bog’lang. 
2. Server parametrlarini sozlang: 
2.1. Ishchi sohada Server0 ni tanlang. 
2.2. Server0 oynasidan Config bo’limiga o’ting va FastEthernet tugmasini 
bosing. 
2.3. FastEthernet bog’lanishi uchun IPning statik konfiguratsiyasini tanlang, 
192.168.1.1 manzil va 255.255.255.0 niqobni kiriting. 
2.4. Server0 oynasidan Services bo’limini tanlang. 
2.5. Services bo’limidan DHCP tugmasini bosing. 
2.6. DHCP xizmati parametrlarini sozlang: boshlang’ich 192.168.1.10 IP-
manzilni (Start IP Address), 255.255.255.0 niqobni, 200 
– 
foydalanuvchilarning maksimal sonini (Maximum number of Users) 
kiriting va Save tugmasini bosing. Ko’rsatilgan amallarning bajarilishi 
natijasida Server0 oynasi 6.2-rasmda ko’rsatilgandek ko’rinish olishi 
lozim. 
2.7. Server0 oynasini yoping. 

---

6.2-rasm. Serverda DHCP xizmatini sozlash dialog oynasi. 
3. PC0 kompyuteri parametrlarini sozlang: 
3.1. Ishchi sohadan PC0 kompyuterini tanlang. 
3.2. PC0 oynasida Config bo’limini tanlang va FastEthernet tugmasini bosing. 
3.3. Tarmoq adapter IP-manzil konfiguratsiyasi uchun DHCP rejimi tanlang 
(6.3-rasm) 
3.4. PC0 oynasini yoping. 
6.3-rasm. Kompyuter tarmoq adapterini DHCP dan foydalanib sozlash. 
4. Xuddi shu tarzda DHCP dan foydalanib PC1 va PC2 kompyuterlarining 
tarmoq adapterlarini sozlang. 
5. Simulation rejimiga o’ting. 
6. Tarmoq bog’lanishini har bir kompyuterdan serverga oddiy paket yuborish 
yo’li bilan tekshiring. 
 

---

Labotaroriya mashg’uloti topshiriqlari 
1. 6.4-rasmda ko’rsatilgan tarmoq modelini hosil qiling va uslubiy 
ko’rsatmada ko’rsatilgandek tarmoq parametrlarini sozlang. Router0 interfeysini 
oldingi laboratoriya ishlaridan foydalanib sozlang. DHCP sozlamalarida 
marshrutizator interfeysi manzilidan Default Router sifatida foydalaning.
6.4-rasm. IP-manzilni taqsimlash uchun server javobgar bo’ladigan lokal tarmoq 
modeli 
2. Cisco Packet Tracer dasturida bitta router, ikkita switch va 10 ta 
kompyuterdan iborat tarmoq quring (6.5-rasm). DHCP protokoli yordamida qarmoq 
qurilmalarini avtomatik konfiguratsiyalang. Router0 da DHCP serverni sozlang. 
Routerning switch bilan ulangan interfeysini 4.1-jadvalda ko’rsatilgan parametrlar 
bo’yicha sozlang.
6.5 -rasm. Router asosida qurilgan tarmoq strukturasi 
Kompyuterlarga IP-manzillarni avtomatik (DHCP protokoli bilan) bering va
natijani hisobotga kiriting.

---

3. 6.5-misoldagi tarmoqda Switch1 ga server qurilmasini ulang va DHCP-ni 
serverda sozlang. 
Topshiriq variantlari