1-MAVZU: Algoritmlarga kirish, algoritm xossalari va berilish usullari Raqamli tehnologiyalar va matematika kafedrasi o’qituvchisi: A.Jumakulov
Reja
2. Algoritmning xossalari 3. Algoritmlarning berilish usullari 1. Algoritm tushunchasi 4. Masalani kоmpyuterda yechishning quyidagi bоsqichlari A l g o r i t m - bu biror masalani yechishda natijaga olib boradigan bajarilishi zarur bo’lgan buyruq va amallarning tartiblangan ketma-ketligidir. Har bir algoritm aniq va tugallangan qadamlarga bo’lingan bo’lishi kerak.
Algoritm tushunchasi Algoritmning xossalari 1-xossa. Diskretlilik 2-xossa. Tushunarlilik 3-xossa. Aniqlilik 4-xossa. Ommaviylik 5-xossa. Natijaviylik Algoritmning diskretlilik xossasi 1-xossa. Diskretlilik, ya’ni algoritmni chekli sondagi ko’rsatmalar ketma-ketligi shaklida ifodalash mumkin. Tugallanlangan amallar ketma-ketligi qadam deyiladi. Demak, algoritm chekli qadamlardan iborat bo’lishi kerak.
Algoritmning tushunarlilik xossasi 2-xossa. Tushunarlilik, ya’ni ijrochiga tavsiya etilayotgan ko’rsatmalar uning uchun tushunarli bo’lishi shart, aks holda ijrochi oddiy amalni ham bajara olmay qolishi mumkin. Har bir ijrochining bajara olishi mumkin bo’lgan ko’rsatmalar tizimi mavjud.
Algoritmning aniqlilik xossasi 3-xossa. Aniqlik, ya’ni ijrochiga berilayotgan ko’rsatmalar aniq mazmunda bo’lishi lozim hamda faqat algoritmda ko’rsatilgan tartibda bajarilishi shart. Algoritmning har bir qoidasi aniq va bir qiymatli bo’lishi zarurki, bunda vaqtning biror daqiqasida olingan miqdorlar qiymati vaqtning shundan oldingi daqiqasida olingan miqdorlar qiymati bilan bir qiymatli aniqlangan bo’ladi.
Algoritmning ommaviylik xossasi
4-xossa. Ommaviylik, ya’ni har bir algoritm mazmuniga ko’ra bir turdagi masalalarning barchasi uchun yaroqli bo’lishi lozim. Algoritm.bitta masalani yechish uchun emas balki shunga o’xshash turdosh masalalar sinfini hal etish uchun xizmat qiladi
Masalan, ikki oddiy kasr umumiy maxrajini topish algoritmi har qanday kasrlar umumiy maxrajini topish uchun ishlatiladi.
Algoritmning natijaviylik xossasi 5-xossa. Natijaviylik, ya’ni har bir algoritm chekli sondagi qadamlardan so’ng albatta natija berishi lozim. Algoritm masalaning еchimiga chеkli sondagi qadamlar ichida olib kеlishi yoki masalani "еchib bo’lmaydi" dеgan xabar bilan tugashi kеrak.
Algoritimni turli usullar bilan ifodalash mumkin: so’zlar bilan; formulalar orqali; blok-sxemalar shaklida; algoritmik tillar orqali Berilga a,b,t – larninig qiymatlari uchun ShKda qo’yidagi funksiyaning qiymatini hisoblang. Basic Pascal Delphi Ci Ci++ Jadval orqali
x
-1
0
1
2
Y=f(x)
f(-1)
f(0)
f(1)
f(2)
Algoritmni blok-sxema ko’rinishda tasvirlashda quyidagi shakllardan foydalaniladi
algoritmni boshlanishi va tugashini o’zgaruvchilarni kiritish va chiqarish xisoblash jarayonlarini amalga oshirish shart tekshirish sikl (parametrli takrorlanuvchi); qism dasturi chop etish
Masalani qo’yilishi Masalani matеmatik modеlini tuzish; Hisoblash algoritmini ishlab chiqish; Dasturlash tilida algoritmga mos dastur tuzish; Dasturni kompyuter xotirasiga kiritish va natija olish; Olingan natijalarni tahlil qilish. E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT