Kurs ishini yozishda kartografiya va kartashunoslikka oid ko'pgina

Kirish
Kurs ishini yozishda kartografiya va kartashunoslikka oid ko'pgina
darsliklar va o ‘quv q o ilanm a la rid an , ma’lumotnoma (spravochnik)
va ilmiy adabiyotlardan foydalaniidi. Shu bilan birga muallif
o ‘zIarining mazkur fan sohasidagi ko‘p yiliik ilmiy-uslubiy va
kasb tajribalariga tayandilar.
KartQshunoslik, kartografiya fanining nazariy asoslari bayon etiladi.
U, shuningdek, kartografiyaning a n ’anaviy metodlari va vositalari
forma hamda zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan olingan
dunyo haqidagi bilimlarni jamJovchi eng muhim karta va atlasiaming
obzorini va kartografik geoinformatika hamda kartografiya va telekommunikatsiya
haqidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.
kartografiyaning hozirgi holati va rivojlanish istiqbollarini
puxta tushunishga yordam beradigan kartografiya fanini va
kartografik ishlab chiqarishning tarixi bilan tanishtiradi.
Okzbekistonda kartografiyaning shakllanish tarixi, hozirgi holati va
Kurs ishi o ‘zbek tilida ilk bor nashr etilayotganligi sababli unda
ayrirn xatoliklar va k am ch ilik lar bo'lishi labiiy. Shuning uchun
muallif mazkur kurs ishi haqidagi barcha iikr va mulohazalarni
mamnuniyat bilan qabul qiladilar.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------


------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1-bob 1.1.Kartalarning t a ’rifi, elementlari, xususiyatlari
1.1 kartalar xaqida umumiy malumot
1.2 Kartografik belgilar va ularning ahamiyati
1.3 Kartografik tasvirlash usullari
1.4 Har xil usullarini qo'shib tasvirlash

Karta termini yunoncha xartes — papirus qog‘ozi so ‘zidan olingan

b o lib , lotincha ≪sharta≫ (qog‘oz, varaq) atamasidan kclib ehiqqan
va yunoncha (karta), lotincha charta, turkcha harita deb nom olgan.
Karta — Yer yuzasini, boshqa osmon jismlarini yoki kosmik fazoni
matematik aniq belgilangan, kichraytirilgan, umumlashtirilgan tasviri
bo‘lib, u qabul qitingan shartli belgilar sistemasida ularda joylashgan
obyektlarni ko'rsatadi.
Obyekt deyilganda kartalarda tasvirlanadigan har qanday prcdmct,
voqca, hodisa yoki jarayon tushuniladi.
Geografik karta — Ycr yuzasini yoki uning b iro r qismini Ycrning
egriligini hisobga olib, ma’lum matematik qoidalar asosida bir oz
o ‘zgarlirib, kichraytirib, umumlashtirib qog‘ozga (tekislikka) tushirilgan
tasviri (proyeksiyasi) b o ‘lib, u qabul qilingan shartli belgilar
sistemasida unda joylashgan obyektiarning geografik o ‘rnini, joylanishini,
holatini, vaqt mobaynida o ‘zgarishini va u la r o ‘rtasidagi
o ‘zaro bog‘liqlikni ko‘rsatadi. Kartalar mavzusi (mazmuni) bo'yicha
quyidagi ikki yirik giiruhga, y a ’ni umumgeografik va mavzuli
kartalarga boMinadi.
Umumgeografik kartada geografik landshaftning tashqi ko“rinishi
tasvirlanadi. Uning geografik mazmuni landshaftning asosiy elcmentiari
- reiyef, gidrografiya obyektJari, luproq, o 's im lik va grunt
ko‘rsatkichlardan iborat bo‘lib, bu elementlar kartaga b ir xil aniqlikda
va mukammallikda tushiriladi (1.1-rasm).
Kartografik tasvir, malematik asos, yordamchi jih o z la r va boshqa
q o ‘shimcha ma’lumotlarga umumgeografik k a rtan in g elementlari
deyiladi.
Karta mazmunini qabul qilingan kartografik belgilar va kartografik
tasviriash usuiiari orqali ifoda ctadigan kartografik tasvir har qanday
kartaning asosiy elementi b o lib hisobianadi. U muayyan kartada
ko‘rsalilishi lozim bo'lgan obycktlar to ‘g‘risidagi m a ’lumotiar majUMUMGliOGRA
FI К KARTALAR
Matematik
asos
Kartografik
Uisvir