Leczenie rehabilitacyjne skolioz
Yüklə 97,03 Kb.
|
|
LECZENIE REHABILITACYJNE SKOLIOZ
Opracowanie prof. zw. dr med. hab. Tomasza Karskiego. Informacja zawarta na stronie internetowej www.karski.lublin.pl lub www.ortopedia.karski.lublin.pl Informacja wstępna. Skoliozy są jedną z częstszych wad u dzieci i młodzieży. Powodują zniekształcenie, oszpecenie, niewydolność ruchową, oddechową i krążeniową, często bóle. Do roku 1995 nie znano przyczyny tej deformacji, nie była więc możliwa efektywna profilaktyka. Nie było też możliwe skuteczne leczenie rehabilitacyjne. Skolioza tzw. idiopatyczna - boczne skrzywienie kręgosłupa - do niedawna tajemnicza deformacja kręgosłupa i ciała! Czy nadal? Już nie - a to dzięki spostrzeżeniom naukowym w Lublinie! Oto ważne informacje dla Lekarzy i Rodziców! Słowa kluczowe: czynniki biomechaniczne w etiologii na przykładzie rozwoju skoliozy "S" - dwułukowej (I epg), progresującej (postępującej): stałe stanie, od pierwszych lat życia "na spocznij" na PKD (na prawej nodze), związek z chodzeniem (w Mongolii dzieci nie mają skolioz, ponieważ nie chodzą - a przeważnie jeżdżą na koniach), początek każdej skoliozy rozpoczyna się ok. 3-4-5 roku życia. Spis treści / rozdziałów (po lewej): wyjaśnienie etiologii, podanie nowego sposobu badania, opis nowych ćwiczeń rehabilitacyjnych, podanie zasad profilaktyki przyczynowej a także przedstawienie w szkicach, rysunkach i opisach, w rozdziale i w podrozdziałach szczegółów dotyczących skolioz.
Do roku 1995 nie znano przyczyny tej deformacji, nie była więc możliwa profilaktyka przyczynowa. Nie było też możliwe skuteczne leczenie rehabilitacyjne.
1995 - podanie etiologicznych czynników biomechanicznych związanych z różnicą ruchów obu bioder. 1997 - spostrzeżenie, iż wszystkie dzieci ze skoliozami mają nawyk stania "na spocznij" wyłącznie na prawej nodze (na pkd). 2001 - określenie I i II grupy etiopatogenetycznej (epg) skolioz-(I epg-"S"-skolioza pierwotnie podwójna, z garbem, II/A epg - "C" - skrzywienie jednołukowe lewostronne, II/B epg-"S"-skolioza podwójna- skrzywienie piersiowe wtórne, bez garbu. 2004 - określenie III grupy etiopatogenetycznej skolioz (III epg)-wada typu "I"- skolioza bez skrzywień (lub z minimalnymi), bez garbu (lub ze śladowym), natomiast ze sztywnością kręgosłupa i często z bólami krzyża, okolicy lędźwiowej i / lub pleców u dorosłych. Ten typ wady u młodzieży znacznie upośledza sprawność na lekcjach wychowania fizycznego. Ta grupa dzieci wymaga specjalnych i intensywnych ćwiczeń (szczegóły dalej).
i dalej rozwija się.
Proponujemy wzbogacenie zajęć wychowania fizycznego o ćwiczenia "strechingowe" jak również o ćwiczenia typu karate, kung-fu, tai chi, taekwondo i inne, na lekcjach wf
Skoliozom i wadom postawy można zapobiegać i skutecznie je leczyć. Należy pilnie zmienić system "ćwiczeń korekcyjnych", ponieważ poprzednie w większości były wadliwe. Również skutecznie można leczyć inne choroby, wady i zniekształcenia narządu ruchu u dzieci i młodzieży. Jak powstaje skolioza. Skolioza "S" - skrzywienie już pierwotnie podwójne/dwułukowe (I epg-I grupa etio-pato-genetyczna) ze sztywnością kręgosłupa i garbem - rozwija się od pierwszych lat życia (2-3-4 rok życia), ma związek z chodzeniem i staniem na PKD (na prawej nodze), jest wadą postępującą (progresującą).
w okresie młodzieżowym (trudności na WF) lub w wieku dorosłym (bóle pleców).
Wyjaśnienie biomechaniki powstawania deformacji: Mechanizm powstawania deformacji jest "procesem biomechanicznym" i trwa wiele lat. Rozpoczyna się, kiedy dziecko zaczyna stać i chodzić. Mimo, że skoliozy mogą występować w tej samej rodzinie (u matki, córki, u rodzeństwa) nie są deformacją uwarunkowaną genetycznie i nie są dziedziczone. To jedynie czynniki "prowadzące do skoliozy" mogą występować u wielu członków tej samej rodziny, ale one również nie są dziedziczone. Czynniki te, związane z "zespołem przykurczów" (dokładny opis dalej) mogą inicjować rozwój skoliozy. A więc - "podobna budowa ciała", "podobna budowa miednicy" obserwowana w kilku pokoleniach w tej samej rodzinie sprzyja powstaniu "zespołu przykurczów", a ten może prowadzić do skoliozy.
Zmniejszone jest - A/ przywiedzenie, B/ rotacja wewnętrzna, C/ wyprost (ubytki ruchów są różne co do zakresu). Omawiając etiologię mówimy o: A/ przykurczu odwiedzeniowym prawego biodra (lub zmniejszeniu przywiedzenia), B/ przykurczu pr. biodra w rotacji zewnętrznej, C/ przykurczu zgięciowym. 2/ Deficyt ruchów prawego biodra jest przyczyną asymetrii obciążeń strony prawej i lewej w czasie chodzenia (potwierdza to komputerowa analiza chodu). 3/ Asymetria obciążeń, powoduje asymetrię rośnięcia i rozwoju w obrębie miednicy i kręgosłupa. Skolioza o kształcie litery "S" (I grupa etiopatologiczna (I-epg)-patrz dalej) ze sztywnością kręgosłupa, z garbem żebrowym po stronie prawej (co jest efektem "deformacji rotacyjnej kręgosłupa") - rozwija się jako wtórna wada powodowana przez wyżej opisane mechanizmy. Natomiast skolioza o kształcie litery "C" [II/A-epg] powstaje u dzieci mających nawyk stania na spocznij tylko na prawej nodze (!) co potwierdzono w badaniach dzieci w Polsce, w Czechach, na Słowacji, w Niemczech, Anglii, Austrii, w Danii, w Chinach, na Kubie, w Finlandii. Skoliozy-wszystkich typów-jak już wspomniano wcześniej- zaczynają rozwijać się od 2-3-4 roku życia to jest od czasu - "kiedy dziecko zaczyna stać i chodzić" (więcej w rozdziale "Typy skolioz"). W związku ze "stałym staniem na prawej kończynie dolnej" u dzieci z pewnymi "specyficznymi cechami budowy ciała - jak na przykład cechami wiotkości" lub po wadliwych ćwiczeniach może rozwinąć się także skolioza o kształcie litery "S" (II/B-epg), ale bez sztywności kręgosłupa, bez garbu (lub ze śladowym) i bez cech progresji. W tym typie wady-lewostronne skrzywienie lędźwiowe zwykle jest większe niż prawostronne wtórne skrzywienia piersiowe. Ten typ wady w nowej klasyfikacji wpisany jest jako-II/B grupa etiopatologiczna (II/B-epg). 4/ Skąd bierze się asymetria ruchów bioder? W czasie niektórych ciąż płody rozwijają się asymetrycznie i tak powstaje „zespół przykurczów noworodków i niemowląt”.Stąd też - związana z "zespołem przykurczów"-wrodzona dysplazja stawu biodrowego (częściej lewego), mięśniowy kręcz szyi, deformacje stóp, wady postawy, skolioza niemowlęca (scoliosis infantilis-inna niż idiopatyczna) i później, wtórnie jako skolioza kompensacyjna-tzw. skolioza idiopatyczna.
W pierwszych latach życia brak jest w rtg. skrzywień. W badaniu lekarskim należy poszukiwać "różnych form (stopni" sztywności kręgosłupa. Deformacja rotacyjna i w płaszczyźnie strzałowej jest) są pierwszą patologią w 3D (3-płaszczyznowej) deformacji kręgosłupa. Potwierdzenie w komputerowej analizie chodu.
Pierwotne, fizjologiczne odchylenie osi kręgosłupa w lewo zamienia się w utrwaloną skoliozę po 8-10-12-13 latach; mylnie traktowana jako "skolioza porażenna" lub jako "skolioza degeneracyjna dorosłych" (tu wyjaśniam-pierwsza jest skolioza, później-po latach życia, pracy i trudów-pojawiają się zmiany degeneracyjne). Ten typ skoliozy bez progresji.
Ten typ wady jest bez sztywności kręgosłupa, bez garbu (lub śladowy). Ten typ skoliozy bez progresji.
Istnienie związek każdego typu skoliozy z "zespołem przykurczów".
1/ Skolioza podwójna-o kształcie litery "S" (Karski-2001–I epg). U dzieci z tym typem deformacji istnieje-przykurcz odwiedzeniowy prawego biodra, plus w rotacji zewnętrznej i zgięciowy, równocześnie duży zakres tych ruchów w biodrze lewym. Skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego lewostronne, piersiowego prawostronne, garb po prawej stronie klatki piersiowej rozwijają się jako deformacja kompensacyjna. Związana jest ona z asymetrią ruchów bioder i asymetrią obciążeń w czasie chodzenia. To powoduje asymetrię rośnięcia miednicy i kręgosłupa-czyli skoliozę. Dodatkowym czynnikiem powiększającym skoliozę jest nawyk stałego stania "na spocznij" na prawej nodze. Wada zaczyna się już w 3-4 roku życia! Tak więc ten typ skolozy (I epg) zwiazany jest z chodzeniem i ze staniem. Pierwszą w łańcuchu „deformacji 3D” jest deformacja rotacyjna i w płaszczyźnie strzałkowej powodująca sztywność kręgosłupa a później boczne skrzywienia widoczne na zdjęciu rentgenowskim. Te skoliozy progresują (narastają) szczególnie w okresie akceleracji rośnięcia. W tej grupie skolioz ważne jest wczesne rozpoznanie i wczesne postępowanie leczniczo-profilaktyczne. Badania profilaktyczne należy więc rozpocząć już u dzieci 4–5–6 letnich. W tym też okresie należy stosować profilaktyczne ćwiczenia- najlepiej typu karate, tai chi, tae kwondo, aikido i inne opisane w Web Site.
W II grupie epg powstaje skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego lub lędźwiowo-krzyżowego lub lędźwiowo-piersiowego lewostronne (konieczne wykonanie zdjęcia rtg wraz z miednicą!). To skrzywienie (II/A epg) związane jest wyłącznie z nawykiem stania na prawej nodze. Skolioza zaczyna się w 3-4 roku życia i pierwotnie jest fizjologicznym, a więc odwracalnym odchyleniem osi kręgosłupa. Około 10-14 roku życia skrzywienie jest już utrwalone. Te skoliozy zwykle nie progresują. Dają jednak bóle w późniejszych latach życia. Przez niektórych ortopedów określane są one jako "skoliozy degeneracyjne dorosłych". 3/ Skolioza o kształcie litery "S" (Karski-2001-2006–II/B epg). W związku ze "stałym staniem na prawej kończynie dolnej" u dzieci z pewnymi "specyficznymi cechami budowy ciała” - jak na przykład-przy ogólnostawowej wiotkości może rozwinąć się także skolioza o kształcie litery "S" (II/B epg), ale bez sztywności kręgosłupa, bez garbu i bez cech progresji. To różni ją od skoliozy "S" w I-epg. W tym typie wady-lewostronne skrzywienie lędźwiowe zwykle jest większe niż prawostronne skrzywienia piersiowe. Zwykle powstaje ono wcześniej. Ten typ wady w nowej klasyfikacji wpisany jest jako-II/B grupa etiopatologiczna (II/B epg). 4/ Skolioza o kształcie litery "I" (Karski-2004/2005–skolioza typu III epg). Ten typ wady to-skolioza z pogranicza I i II epg. Jest to skolioza bez skrzywień (!) i bez garbu (!) lub z deformacjami minimalnymi! Cechą tej wady jest sztywność kręgosłupa ("stiff spine"). Dzieci i młodzież mają trudności na lekcjach wychowania fizycznego i w sporcie. Z powodu sztywności kręgosłupa nie mogą wykonać przewrotów (zwykle przewrotu do tyłu) i innych ćwiczeń. Ten typ skoliozy (III epg) związany jest wyłącznie z chodzeniem. Brak tutaj istotnego "czynnika stania" na prawej nodze. To różni ten typ deformacji kręgosłupa od skoliozy w I epg. W późniejszym wieku pojawiają się dokuczliwe i męczące bóle pleców np. u kobiet pracujących w pozycji stojącej (zmywanie naczyń). U tych pacjentów istnieje konieczność diagnostyki różnicowej "bólów pleców", bólów klatki piersiowej"-zadanie w internie, kardiologii, reumatologii, neurologii, ginekologii i innych działach medycyny. Wyjaśniam: przyczyną bólów jest "sztywność kręgosłupa" przy równoczesnej niemożliwości zrealizowania - "codziennych potrzeb ruchowych człowieka". 5/ Inne typy skolioz-jak np. "z odwrotnymi kierunkami skrzywień", "potrójne" i inne-są rzadkością. Często są wynikiem/skutkiem "wadliwego leczenia". Ćwiczenia wyprostne (tzw. wzmacniające)-mogą "zniekształcać" klasyczny obraz skoliozy "S" lub skoliozy "C". Jeszcze raz przypominam-lepiej dziecka nie leczyć niż leczyć wadliwymi ćwiczeniami.
w biodrze i w kręgosłupie. Wyjaśnienie: nawyk stania, przez całe lata, "na spocznij" na PKD (w związku z "zespołem przykurczów" i "mocniejszą" pkd) prowadzi u ludzi młodych i w średnim wieku do: 1/ ustawienia "ekspulsyjnego" prawej głowy udowej i zespołów bólowych prawego biodra a nawet bólów-często nietypowych, przemijających-całej prawej kończyny dolnej, **u dorosłych do 2/ koksartrozy prawego biodra (w materiale wielu Klinik prawe biodro zajęte jest u 70 % pacjentów), oraz do 3/ spodyloartrozy w rejonie kręgosłupa lędźwiowego.
w ortopedii dziecięcej-sprawą bardzo częstą a dotychczas niewyjaśnioną była-*większa koślawość prawego kolana (przy genua valga bilateralis), *większa szpotawość prawej goleni (przy crura vara-Morbus Blount utriusque). Nawyk stania na pkd wyjaśnia te zjawiska. Jak rozpoznać skoliozę.
*Kręgosłup dziecka traci zdolność do zgięcia. *W skłonie-zamiast "łuku" plecy są proste i usztywnione, nie są widoczne wyrostki kolczyste. *Podczas prostowania tułowia "ze zgięcia"-obserwuje się "współruch boczny" (dotyczy niektórych dzieci 3-6 letnich). *Pojawia się asymetria talii. Pogłębienie prawej talii i spłycenie lewej oznacza rozwój skoliozy II grupy etiopatogenetycznej (skolioza "C"), pogłębienie lewej talii i spłycenie prawej oznacza rozwój (lub już zaawansowanie) skoliozy I grupy etiopatogenetycznej (skolioza "S" z garbem). *Dzieci mają trudności na WF, np. przy przewrotach (z powodu sztywności kręgosłupa!). Nie są w stanie wykonać "przewrotu do tyłu". *Cenny w diagnostyce jest "test stania na skrzyżowanych nogach-prawa z tyłu", "test stania na lewej lub prawej nodze". Wyjaśniam: dzieci zagrożone skoliozą lub (już) ze skoliozą-stoją "na spocznij wyłącznie na prawej nodze". Potwierdzono ponad wszelką wątpliwość w Polsce i wielu krajach, że *dzieci ze skoliozami mają nawyk stałego stania na spocznij na prawej nodze (pkd), nie stoją lub rzadko stoją na lewej nodze. Stanie na pkd to czynnik narastania skrzywień w skoliozie "S" z garbem (I grupa etiopatogenetyczna) i jedyny czynnik w rozwoju skoliozy o kształcie litery "C"-(II/A grupa etiopatogenetyczna (II epg) a także skoliozy o kształcie litery "S" (II/B epg). Uwaga–dziewczęta, które mają „nawyk stania na skrzyżowanych nogach” nie mają skolioz lub wada jest minimalna. Ważny jest sposób siedzenia. Upominanie dzieci - "siedź prosto" to już historia!! Wszystkie dzieci powinny siedzieć w „sposób swobodny”. Nasze polskie spostrzeżenia - głoszone już od 12 lat-ostatnio są potwierdzane przez lekarzy z Aberdeen w Wielkiej Brytanii. Inne cechy początkowej skoliozy wskaże lekarz. Każdy ortopeda powinien: 1/ sprawdzić zakres addukcji bioder w pozycji wyprostnej stawu, ew. istnienie przykurczu w rotacji zewnętrznej prawego biodra, współistnienie przykurczu zgięciowego biodra/bioder, 2/ powinien sprawdzić kształt pleców w skłonie (test Adamsa i test "lubelski"-bardziej czuły), 3/ powinien sprawdzić ruchy rotacyjne bioder w pozycji stojącej (nowy test - 2006) 4/ określić czynniki ryzyka takie jak: a/ asteniczna lub pikniczna budowa ciała, b/ współistnienie wiotkości lub subspastyczności, c/ współistnienie ewentualnych chorób (np. krzywicy-co słusznie zauważał już przed laty Prof. Adam Gruca), 5/ istnienie nieprawidłowości anatomicznych (rozszczep kręgosłupa utajony, klatka lejkowata) oraz powinien zawsze 6/ sprawdzić "postawę" / chęć dziecka do sportu. Wyjaśniam: każda forma sportu jest korzystna. Najlepsze są ćwiczenia typu karate, kung fu, joga i inne. Przed skoliozą I grupy (I epg-skolioza "S" ze sztywnością kręgosłupa i garbem żebrowym prawostronnym) chronią-nadmierna "fizjologiczna" kifoza piersiowa, plecy okrągłe (dorsum rotundum) o różnej etiologii czy też choroba Scheuermanna). Wyjaśniam - deformacja, w której dominuje "nadmierna kifoza piersiowa" chroni przed deformacją, czyli przed skoliozą, której pierwotną cechą jest "zanik kifozy piersiowej" lub nawet "lordotyzacja" kręgosłupa piersiowego. Stąd też oczywiste, że ćwiczenia "kifotyzujące" są skuteczne w leczeniu skolioz, zaś ćwiczenia "wyprostne (przeprostne)" są szkodliwe! Dzieci więc winny siedzieć "swobodnie" (fizjologicznie) a nie "prosto".
Ostatnio polska prasa przekazała identyczną informację z Wielkiej Brytanii-cyt: "...Lekarze z Aberdeen infomują, że siedzenie prosto jest szkodliwe...". Tak, to prawda-my z Lublina mówimy o tym od 12 lat. Dzieci winny siedzieć "swobodnie", a nie "prosto". Pozycja "swobodna" chroni przed rozwojem skoliozy (podwójnej "S" I/epg, lub "I"/III epg). Tzw. "ki(y)foskoliozy" to osobne zagadnienie - wymagające dyskusji specjalistów. Tutaj jedynie wyjaśniam, że powstawanie skoliozy to proces wielu lat (początek kiedy dziecko zaczyna stać i chodzić!) i obraz kliniczny skoliozy ulega na przestrzeni lat "różnorodnym przeobrażeniom". Przypominam-zwalnianie dziecka z zajęć wychowania fizycznego jest/było błędem. Błędem jest również stosowanie w leczeniu ćwiczeń wyprostnych, "wzmacniających". Ćwiczenia wyprostne (inaczej "korekcyjne", inaczej-wzmacniające, inaczej-"poprawnej postawy")-są ćwiczeniami bardzo szkodliwymi. Są one przyczyną "jatrogennego, szybkiego powiększania się skoliozy (skrzywień), przykurczu wyprostnego kręgosłupa i garbu".
Tak więc: "korektywa" z poprzednim zestawem ćwiczeń jest szkodliwa!!! Jak leczyć skoliozę? Nastąpiła olbrzymia zmiana koncepcji leczenia. Poprzednie ćwiczenia rehabilitacyjne jak: unoszenie tułowia do poziomu stołu rehabilitacyjnego, ćwiczenia na brzuchu, ćwiczenia z autokorektorem, ćwiczenia z piłką, z drążkiem, ćwiczenia na ławeczce, ćwiczenia wzmacniające i tzw. "tworzące gorset mięśniowy", pływanie żabką w powietrzu, wykonywanie "kołyski", "ćwiczenia przy drabinkach", "ćwiczenia korekcyjne" wg starych zasad-okazały się ćwiczeniami skrajnie szkodliwymi. Po tych ćwiczeniach "usztywnienie" kręgosłupa utrwalało się, skolioza i garb powiększały się. Informował o tym Zespół Ortopedów Lubelskich (Prof. Tomasz Karski / Lublin, 1995 – 2006). Jednak pierwszym, który w Polsce mówił o szkodliwości ćwiczeń "wyprostnych" ("napędzających skoliozę") i to wiele lat przed pracami lubelskimi, był Pan Prof. Stefan Malawski z Warszawy/Otwocka. W Lublinie - w obserwacjach klinicznych i wyliczeniach matematyczno-fizycznych (Prof. Marek Malicki - PAN / Lublin) potwierdzono wielką szkodliwość tych ćwiczeń. Ostatnio o szkodliwości ćwiczeń wyprostnych pisali także-Prof. Andrzej Szulc i Dr med. Tomasz Kotwicki z Poznania, Prof. Kazimierz Rąpała z Otwocka/Warszawy i Prof. Krystyna Dobosiewicz ze Śląska. Lepiej dziecka nie leczyć, niż leczyć złymi ćwiczeniami. Nowe ćwiczenia w skoliozie. Podstawowym celem ćwiczeń jest zniesienie przykurczów będących czynnikiem etiologicznym, utrwalającym i pogłębiającym skoliozę. Dzieci i młodzież ze skoliozami lub z zagrożeniem skoliozami winny być zachęcane do aktywności ruchowej, do lekcji wychowania fizycznego i winny uprawiać sport we wszystkich formach. Najlepsze są ćwiczenia typu Karate, Taekwon-do, Aikido, Tai chi, Kung-Fu, Joga, ćwiczenia akrobatyczne, taniec. Pływanie w basenie jest miłe i korzystne, lecz nie leczy skoliozy. Zestawy ćwiczeń dla dzieci ze skoliozą powinny zawierać: Ćwiczenia pokonujące przykurcz biodra prawego (przykurcz odwiedzeniowy, zgięciowy i w rotacji zewnętrznej). Redresje w pozycjach/ułożeniach pokonujących przykurcze biodra prawego/przykurcz zgięciowy obu bioder. Ćwiczenia przeciwdziałające usztywnianiu się kręgosłupa. Ćwiczenia skłonowe do prawej i lewej nogi w pozycji stojącej przeciwdziałające przykurczom tkanek po prawej i lewej stronie kregoslupa. Zachęcanie do stania na lewej kończynie (prawa kończyna "na spocznij")-w każdej sytuacji-po uprzednim sprawdzeniu bioder!Nastepuje wtedy korekcja początkowego lewostronnego skrzywienia lędźwiowego. U dzieci II grupy etiopatogenetycznej często stosujemy wkładkę pod lewą kończynę dolną (lkd). Ćwiczenia typu "półszpagatów" (jak w karate). Ćwiczenia w pozycji leżącej-"półprzewroty do tyłu". Siedzenie w sposób swobodny, nigdy prosto! Informacja dla nauczycieli: każde dziecko siedzące "nazbyt prosto" jest zagrożone skoliozą! Powinno być pilnie skierowane do ortopedy znającego "nowe zasady leczenia skolioz tzw. idiopatycznych". Rozpoczęcie poprawnego leczenia u dzieci 1-2-3 klasy Szkoły Podstawowej-będzie skutecznie chronić przed skrzywieniem i garbem! Spanie na boku w pozycji płodowej (ta pozycja przeciwdziała sztywności kręgosłupa). U ok. 20 % pacjentów z I grupy etiopatologicznej (skoliozy podwójne o kształcie litery "S") istnieje potrzeba stosowania gorsetów ortopedycznych. Dokładnie rodzaj i liczbę ćwiczeń winien zawsze wskazać lekarz znający etiologię skolioz i zasady nowego leczenia. Wyniki leczenia rehabilitacyjnego według nowych zasad. Skuteczność leczenia podano w procentach na podstawie prac naukowych podanych poniżej. Ogółem oceniono 434 dzieci (praca 1) i 629 dzieci (praca 2). W I epg (skoliozy podwójne typu "S" z garbem): 1/ uzyskanie poprawnej osi kręgosłupa - 18% dzieci ( scoliosis incipiens i skrzywienia I stopnia, małe dzieci, nie leczone wyprostnymi ćwiczeniami), 2/ zmniejszenie skrzywienia-60% dzieci (skrzywienia I/II stopnia, małe dzieci, nie leczone wyprostnymi ćwiczeniami), 3/ zatrzymanie progresji skrzywienia - 9% dzieci (skrzywienia II stopnia, małe dzieci, bardzo krótko leczone wyprostnymi ćwiczeniami), 4/ progresja skrzywienia - 13% dzieci (skrzywienia III stopnia, starsze dzieci, wcześniej leczone wyprostnymi ćwiczeniami dłuższy czas). W II/A epg lub II/B epg - skoliozy typu "C" lub "S", bez deformacji rotacyjnej, bez garbu: 1/ uzyskanie poprawnej osi kręgosłupa-39% dzieci (skrzywienia I stopnia, dzieci nie leczone wyprostnymi ćwiczeniami), 2/ zmniejszenie skrzywienia-32% dzieci (skrzywienia I/II stopnia, dzieci nie leczone wyprostnymi ćwiczeniami), 3/ zatrzymanie progresji skrzywienia-26% dzieci (skrzywienia II stopnia, dzieci bardzo krótko leczone wyprostnymi ćwiczeniami), 4/ progresja skrzywienia-3% dzieci (skrzywienia III stopnia, dzieci wcześniej leczone wyprostnymi ćwiczeniami dłuższy czas).
Wszystkie poprzednie (stare) koncepcje etiologii skoliozy tzw. idiomatycznej upadły. Boczne skrzywienie kręgosłupa powstaje wskutek działania czynników biomechanicznych związanych z chodzeniem i staniem na prawej kończynie dolnej (PKD). Oto skrótowe wyjaśnienie rozwoju skoliozy o kształcie litery "S" z garbem żebrowym po stronie prawej: (A) - asymetria ruchów bioder prawego i lewego w czasie chodzenia (wykrywa specjalny sposób badania i potwierdza komputerowa analiza chodu), (B) -powoduje asymetrię obciążeń prawej i lewej strony, (C) -powoduje asymetrię rośnięcia i rozwoju w rejonie miednicy i kręgosłupa, (D) -powoduje rozwój skoliozy tzw. idiopatycznej (I epg) jako deformacji 3D [w 3 płaszczyznach -osiowej (rotacyjnej) -jako pierwszej, w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej]. Przykurcz abdukcyjny prawego biodra (Karski 1995-2006) i często -dodatkowo przykurcz zgięciowy i w rotacji zewnętrznej prawego biodra- Prof. Hans Mau opisuje to jako "Haltungsschwäche". 2. Skąd przykurcz odwiedzeniowy prawego biodra. Asymetria ruchów bioder i przykurcz biodra prawego związane są z "zespołem siedmiu przykurczów" opisanym przez wielu autorów a najdokładniej przez Prof. Hansa Mau z Tybingi (Siebener Syndrom). Zespół ten obejmuje: plagiocefalię, kręcz szyi, przykurcz przywodzicieli lewego biodra (w następstwie często dysplazję stawu biodrowego), skoliozę niemowlęcą (nie ma nic wspólnego ze skoliozą idiopatyczną (!) a przez wielu ortopedów traktowana jest jako idiopatyczna), przykurcz odwodzicieli biodra prawego (Karski) zaś Prof. Mau opisuje to jako "Haltungsschwäche", skośne ustawienie miednicy, deformacje stóp. 3. Materiał. Począwszy od roku 1980 do standardowego badania pacjentów ze skoliozami dodano testy na wykrycie różnicy addukcji obu bioder w pozycji wyprostnej stawu. W zależności od wartości zakresu przywiedzenia 709 dzieci ze skoliozami leczonych w naszej Klinice zostało podzielonych na dwie grupy etiopatogenetyczne (I i II)-2001. Zakres wady wahał się od 5 stopni do 15-25 stopni (I i II epg-50 % w materiale); skoliozy 25-40-50 stopni (I i II epg-45 % w materiale). Osoby z III grupy epg (2004) stanowiły 5% badanych (grupa określona w roku 2004-w przyszłości prawdopodobnie ta grupa będzie większa).
z garbem - 2001). *Przykurcz abdukcyjny biodra prawego 5-10 stopni lub ruch addukcji 0 stopni, addukcja biodra lewego od 35 do 45-50 stopni powoduje wczesny rozwój skoliozy-to jest od momentu rozpoczęcia chodzenia. Deformacja u dzieci małych w wieku 4-6 lat jest mało widoczna lub zupełnie ukryta i polega na usztywnianiu się kręgosłupa (wykrywają jedynie nowe testy skriningowe). Rozwój skoliozy związany jest z chodzeniem i staniem wyłącznie lub prawie wyłącznie na prawej kończynie dolnej. Pierwszą jest deformacja rotacyjna (tutaj klinicznie trzy stopnie rozwoju deformacji). Kręgosłup ulega usztywnieniu, obserwujemy płaskie plecy w skłonie. Pojawia się uniesienie okolicy lędźwiowej po stronie lewej i garb piersiowo-żebrowy po stronie prawej. W rtg jest widoczny shifting L5 w lewo. Ten typ skoliozy cechuje duża progresja.
Różnice ze skoliozą "S" w I epg: 1/ skrzywienie piersiowe powstaje wtórnie 2/ nie ma deformacji rotacyjnej kręgosłupa a więc nie ma sztywności, 3/ nie ma garbu lub jest śladowy 4/ powstanie skoliozy jest związane jedynie z nawykiem "stania na spocznij na pkd"- podczas gdy skolioza "S" w I epg związana jest z "chodzeniem" i "nawykiem stania na pkd". Ten typ skoliozy jest bez istotnej progresji. 6. Trzecia grupa etiopatogenetyczna skolioz (III epg-"Skolioza bez skrzywień (!)"-2004). Początkowo rozwój skoliozy obywa się jak w I grupie epg. Pierwszą jest deformacja rotacyjna (patrz grupa I epg), to prowadzi do usztywnienia kręgosłupa, zaniku lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej, pojawiają się "płaskie plecy". Następuje jednak zatrzymanie progresji wskutek zmiany sposobu życia-już w dzieciństwie i w okresie młodzieżowym, rozpoczęcia aktywnego uprawiania sportu, zmiany sposobu stania "na spocznij"(ten czynnik jest rozstrzygający), pewnych czynników anatomicznych i innych dalej badanych i ocenianych. Z ostatnich obserwacji wynika, że ten typ skoliozy – jest związany z chodzeniem, a w powstawaniu deformacji nie ma „czynnika stania na prawej nodze” (szczegóły w Internecie www.karski.lublin.pl - i dalej w „Zdjęcia/Fotos/ Photos”, a tam w podrozdziale „RECENT KNOWLEDGE on SCOLIOSIS”). Skrzywienia-lędźwiowe lewostronne i piersiowe prawostronne są małe (śladowe), brak garbu lub jest on śladowy. Klinicznie ten typ wady objawia się u dzieci i młodzieży trudnościami w czasie ćwiczeń WF. Dzieci i młodzież-nie są w stanie wykonywać przewrotów-szczególnie do tyłu oraz innych ćwiczeń. Te dzieci powinny mieć specjalny program wychowania fizycznego, o czym dyskutowano w Ministerstwie Zdrowia. U osób w wieku średnim lub późniejszym pojawiają się intensywne bóle pleców ("back pain"), co bywa przyczyną szukania pomocy u kardiologów, internistów ogólnych, neurologów, reumatologów, ginekologów i innych lekarzy. Klinicznie jest to choroba, którą można określić jako: "bolesny sztywny kręgosłup" z promieniowaniem nieraz do kończyny górnej, do rejonu łopatki- z różnorodnymi innymi objawami i niekiedy trudnościami diagnostycznymi (serce, krążenie, choroba gośćcowa, nowotworowa a nawet psychiatryczna-bowiem "pacjent podaje uciążliwe bóle a klinicznie w dotychczasowych badaniach brak jakiejkolwiek przyczyny"!). Te trudności diagnostyczne dotyczą szczególnie osób 40-50 letnich a szczególnie z nadwagą-bowiem u nich klinicznie "trudnej stwierdzić patologię kręgosłupa". Dotyczy to ok. 5% pacjentów (młodzież, osoby dorosłe). Być może grupa ta będzie większa (jednostka chorobowa określona w roku 2004).
a/ wykrycie asymetrii ruchów bioder szczególnie addukcji. Badanie w pozycji wyprostnej stawu,
c/ ocena osi kręgosłupa w zgięciu (w teście Adamsa/Meyera "bending test for scoliosis"), d/ ocena osi kręgosłupa i rejonów przykręgosłupowych lędźwiowych i piersiowych w "testach fleksji kręgosłupa ze skręceniem" - "side bending test for scoliosis" (Karski/Lublin), e/ ocena nawyku stania na spocznij na prawej lub lewej nodze, f/ ocena nawyku spania (np. na brzuchu, w pozycji płodowej, inne), g/ budowa ogólna ciała (asteniczna, pikniczna, atletyczna), h/ towarzyszące anomalie-np. spina bifida, pectus infundibuliforme, i/ towarzyszące choroby-np. krzywica, minimal brain damage, j/ sport-tak, nie, k/ test porównania ruchu rotacji zewnętrznej i ruchu rotacji wewnętrznej oby bioder-wykonanie w pozycji stojącej, przy złączonych stopach. Test ten-wskazuje na ubytek rotacji wewnętrznej prawego biodra a więc informuje o "stopniu zagrożenia postępem skoliozy (październik 2006).
a/ usunięcie przykurczów rejonu prawego biodra, b/ usunięcie przykurczów zgięciowych obu bioder/prawego biodra, c/ usunięcie przykurczów po stronie wklęsłej każdego ze skrzywień, d/ usunięcie przykurczu wyprostnego w sytuacji sztywnego kręgosłupa ("stiff spine"-początek skoliozy I epg) w części piersiowej lub całego kręgosłupa, e/ aktywny sport w szkołach każdego dnia (zwłaszcza ćwiczenia rozciągowe jak
f/ siedzenie "swobodne" nie zaś "prosto" (!) w szkole i w domu, g/ spanie na boku w pozycji płodowej, h/ stanie na obu nogach (bez wpływu), stanie na spocznij na lewej nodze-korzystny wpływ na oś i rozwój kręgosłupa.
1/ Wieloletnie obserwacje potwierdzają biomechaniczną etiologię skolioz tzw. idiopatycznych (pierwszy wykład 1995-Karski- potwierdzenie-Grill, Cheung, Luk, Ding Yu, Leong, Marik, Kokavec, Rehak, Neff, Schlenzka, Cheneau, wielu autorów polskich). 2/ Asymetria ruchów bioder > asymetria obciążeń w czasie chodzenia > asymetria rośnięcia i rozwoju > prowadzi do powstania skoliozy (I epg). Permanetny nawyk "stania na prawej kd" pogłębia skoliozę I epg. Pierwotną przyczyną przykurczu abdukcyjnego lub deficytu addukcji prawego biodra jest "zespół przykurczów" (Mau i inni). 3/ Istnieją trzy grupy etiopatogentyczne-diwe podgrupy (II/A i II/B) skolioz tzw. idiopatycznych-różne morfologicznie, różne prognostycznie, ale o tej samej "etiologii biomechanicznej". 4/ Skolioza I epg (podwójna-"S") związana jest chodzeniem i staniem na pkd (p.w), skolioza II/A epg ("C) i skolioza II/B epg ("S") związana jest z nawykiem stałego "stania na prawej nodze (pkd)" od pierwszych lat życia, skolioza III epg ("I")-
5/ Skrzywienia u dzieci pierwszej grupy etiopatogenetycznej (I epg) są deformacjami progresującymi. Początek "rozwoju skoliozy"-2-3 rok życia. 6/ Progresja tego typu skrzywień (skolioza "S" z garbem żebrowym po stronie prawej) była w sposób wyjątkowo niekorzystny związana także z "ćwiczeniami wyprostnymi" inaczej "ćwiczeniami wzmacniającymi", inaczej "ćwiczeniami tworzącymi gorset mięśniowy" i wadliwymi zaleceniami dla codziennego życia dziecka. Olbrzymim błędem starej terapii skolioz było/jest też zwalnianie dzieci ze skoliozą z zajęć ychowania fizycznego (Malawski, Karski, Kotwicki i wsp.) 7/ U dużej grupy dzieci, skoliozy były deformacjami jatrogennymi, wynikającymi jednak nie z "książkowych" błędów leczenia ale z nieświadomości etiologii skolioz i złej koncepcji leczenia. 8/ Znajomość etiologii skolioz tzw. idiopatycznych umożliwia nowe skuteczne leczenie według zasad "rehabilitacji ortopedycznej" a także profilaktykę przyczynową, co jest podstawowym zadaniem każdego lekarza, nie tylko ortopedy, ale także pediatrów, internistów, lekarzy rodzinnych, magistrów i techników rehabilitacji. 9/ Katedra i Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Dziecięcej AM w Lublinie podejmuje różnorodne działania i inicjatywy zmierzające do powszechnego wprowadzenia w Polsce "profilaktyki przyczynowej" skolioz tzw. idiopatycznych (patrz "Wykłady / Lectures - m.inn. rozmowy z Ministerstwem Zdrowia i Ministerstwem Edukcji Narodowej) 10/ Piśmiennictwo w rozdziale Scoliosis in English. 11. Inne choroby (oprócz skolioz tzw. idiopatycznych) leczone w Gabinecie Ortopedycznym w Lublinie-Prof. Tomasz Karski. Adres: Lublin (dzielnica Sławinek), ul. Urocza 19. Rejestracja: 081 / 742 63 71. Mięśniowy kręcz szyi (Torticollis myogenes)-trzy typy kręczu mięśniowego: a/ po traumatycznym porodzie, b/ w "zespole przykurczów", c/ kręcz z "tumor neonatorum". Skuteczne leczenie bezoperacyjne-redresyjno-skrętne-noworodków i niemowląt. Leczenie operacyjne dzieci starszych. Ważne wczesne postawienie diagnozy (już u noworodków 5-l5 dniowych) i wdrożenie leczenia ułożeniowo-redresyjnego. Jest ono łatwe i bardzo skuteczne.
u dzieci starszych. Dzięki czynnościowemu leczeniu wrodzonej dysplazji stawu biodrowego -liczba operacji u naszych pacjentów (leczonych w Lublinie) zmalała o 80 %.
c/ nadwagą, d/ przedwczesnym staniem i chodzeniem niemowląt (prace-T. Karski). Leczenie operacyjne dzieci starszych. Koślawość kolan - Genua valga - leczenie aparatowe i "rehabilitacja przez gimnastykę leczniczą wg zasad ortopedii". Proste zabiegi operacyjne u dzieci starszych i młodzieży (pooperacyjne leczenie bezgipsowe). Nowy zabieg - fascjotomii przykurczonych pasm "tractus iliotibialis" (wprowadzony w Lublinie ok. 1997 roku, wykonywany także w Klinice Ortopedycznej w Dreźnie/Niemcy od 2004 r.-Prof. K.P. Gunther, Dr med. Falk Thielemann).
w publikacjach (szukaj "Publikacje/Publications Kliniki"-Jacek Karski-"rola przykurczu tractus ilio-tibialis w dysfunkcjach stawu rzepkowo-udowego, koślawości kolan i nawykowym zwichnięciu rzepki).
z rodzicami), leczenie operacyjne-postaci "acuta" i "lenta".
i dzieci starszych. Zapobieganie wtórnemu zwichnięciu biodra (!). W tym celu ważne kompetentne badanie ortopedy, działania leczniczo-profilaktyczne i zdjęcia rtg. wykonywane co roku. Zapobieganie przykurczom i deformacjom wtórnym kompensacyjnym bioder, kolan i stóp. Ochrona kręgosłupa przed skoliozą. Leczenie wg zasad "rehabilitacji ortopedycznej". Leczenie operacyjne wg metody Prof. Haralda Thoma (Heidelberg). Dysfunkcje neuro-mięśniowe stóp, kolan, bioder, kręgosłupa, kończyn górnych w niemowląt i dzieci 2-6 letnich a także starszych-leczenie wg metody własnej. Diagnostyka różnicowa dysfunkcji biodra-często mylne rozpoznawanie "różnych chorób biodra"-i nieskuteczne leczenie.
Paresis plexus brachialis (okołoporodowe uszkodzenie splotu ramiennego)- leczenie aparatowe, termoterapia, kinezyterapia wg metody Prof. Degi i Prof. Piątkowskiego. Uwaga: 1/ ważne natychmiastowe, tuż po urodzeniu badanie oraz 2/ poprawne postawienie diagnozy, 3/ ważne poprawne leczenie (j.w) już od pierwszych dni życia noworodka. Tak zwane "nowoczesne leczenie rehabilitacyjne"-jest szkodliwe, prowadzi bowiem do pogłębienia porażenia, dysfunkcji kończyny i ostatecznie do kalectwa. Wczesne leczenie operacyjne jest nieuzasadnione (obserwacje autora Web Side z pobytów w Szpitalu-Invalid Foundation, Helsinki w roku 1994). Porażenne deformacje stóp–kinezyterapia, redresje, aparaty, operacje. "Biodra niedoskonałe" bolesne i niewydolne u młodzieży i dorosłych (z drętwieniem kończyn, bólami w pachwinie, bólami krzyża i innymi objawami)- diagnostyka różnicowa, leczenie wg metody własnej. Konsultacje i leczenie-młodzieży i dorosłych z problemami bólów, z niewydolnością , utykaniem, zniekształceniami i innymi nieprawidłowościami kończyn górnych, dolnych i kręgosłupa. Ważne w ortopedii/ortopedii dziecięcej /. Ten rozdział w przygotowaniu Będą podane zalecenia profilaktyczne dla noworodków i niemowląt, a także dla młodzieży i dorosłych w wielu dziedzinach ortopedii: 1/ w sprawie profilaktyki wrodzonej dysplazji bioder, 2/ w sprawie zapobiegania/leczenia mięśniowego kręczu szyi, 3/ w sprawie profilaktyki przed przykurczami i zwichnięciem biodra u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, 4/ w sprawie leczenia bezoperacyjnego szpotawości goleni (choroby Blounta), 5/ w sprawie zapobiegania koślawości kolan (i chodzenia ze stopami do wewnątrz), 6/ w sprawie zapobiegania koślawości stóp (stępów) wskutek skrócenia Achillesów, 7/ w sprawie ochrony dzieci przed chorobą Perthesa (martwicą aseptyczną głowy kości udowej), 8/ w sprawie choroby Osgood-Schlattera, choroby Haglunda, choroby Kohlera II i innych tzw. martwic aseptycznych. Już teraz informuję, że choroba Osgood-Schlattera nie jest martwicą aseptyczną ale "endezopatią" ligamentum teres patellae wskutek przeciążeń (przez sport, bieganie, sprinty, skoki) dającą bóle i "przerost" (pogrubienie) guzowatości piszczeli, 9/ w sprawie ochrony młodzieży przed młodzieńczym złuszczeniem głowy kości udowej, 10/ w sprawie prostego / bezoperacyjnego leczenia wielu jednostek chorobowych w ortopedii dziecięcej, 12/ w sprawie ochrony bioder u młodzieży i osób w średnim wieku przed bólami, niewydolnością i przedwczesną artrozą Yüklə 97,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|