Maktabgacha yoshdagi bolalar o‘sishi va rivojlanishining asosiy qonuniyatlari

Maktabgacha yoshdagi bolalar o‘sishi va rivojlanishining asosiy qonuniyatlari

1.Pediatriya fanining rivojlanish tarixi.

2.O‘zbekitsonda pediatriyaning rivojlanishi.
3.Bolalar parvarishida xamshiralik jarayonining xususiyatlari.
4.Bolaning o‘sishi va rivojlanishiga ta'sir qiluvchi omillar.
5.Bolalarda bolalik davrlari va ularni o‘ziga xos xususiyatlari.
6. Bolaning jismoniy, ruhiy va ijtimoiy rivojlanishi.

O‘zbekistonda pediatriyaning rivojlanishi.
Abu Ali ibn Sino (988-1037 yil) Buxoro yaqinida tavallud topgan. U yaratgan “Tib qonunlari” kitobi tibbiyotga yaqqol misol bo‘l a oladi. Kitobning katta qismi bolalar tarbiyasi va ularni to‘g‘ri ovqatlantirishga qaratilgan. Avitsennaning aytishicha bolalarda kelib chiqadigan turli kasalliklar, ularni noto‘g‘ri ovqatlanishiga bog‘liqdir. Turli o‘zgarishlar homilaning ona qornida shakllanayotganida sodir bo‘ladi. Bu holatlarning barchasi zamonaviy tibbiyotda asoslab berilgan. Avitsenna birinchi bo‘l ib bolalardagi tomir urish hususiyatlarini, shol kasalligi, gijja kasalliklar, tashxisotlar xaqida yozgan. Avitsenna pediatriyaning xizmat ko‘rsatgan asoschilaridan hisoblanadi.
1919 yili Toshkentdagi tibbiyot insitutiga asoslanib 1920 yili Turkitsonda “Ona va bolalarni himoya qilish” bo‘l imi ochildi. Shu yili Turkitson davlat unversitetida ham tibbiyot fakulteti ochildi. 1922 yili Toshkentda Roza Lyuksemburg nomli ikkita bolalar ambulatoriyasi va kasalxonasi ochildi. 1927 yili “Ona va bolalarni himoya qilish” insituti ochildi. 1930 yili Turkitson davlat unversitetida faoliyat ko‘rsatayotgan unversitet fakulteti O‘rta Osiyo tibbiyot insitutida faoliyat yurita boshladi. Tibbiyot insitutida “Onalar va bolalarni sog‘lig‘ini saqlash” fakulteti ochildi. Samarqand shahrida ham tibbiyot insituti ochildi. 1935 yil O‘rta Osiyo tibbiyot insitutida faoliyat ko‘rsatayotgan “Ona va bolani sog‘lig‘ini saqlash” fakulteti “Pediatriya” fakulteti deb nomlandi. 1940 yili “Ona va bola sog‘lig‘ini saqlash” insituti yopildi. 1960 yili Samarqand shahrida “Pediatriya” fakulteti ochildi. 1965 yili Andijon tibbiyot insitutida “Pediatriya” fakulteti ochildi. 1966 yili Toshkentda “O‘zbek ilmiy tekshirish” insituti ochildi. 1972 yili Toshkent tibbiyot insitutidagi “Pediatriya” fakulteti O‘rta Osiyo tibbiyot insituti deb nomlandi. 1974 yil Pediatriya insitutida “Akusherlik va ginekologiya” bo‘l imi, O‘zbek Ilmiy Tekshirish Insituti “Akusherlik va ginekologiya” bo‘l imi deb qayta nomlandi. 1991 yili Mutsaqillikka erishganimizdan so‘ng O‘zbekitsonda tibbiyot yanada rivojlana boshlandi. Dunyoviy malakalarga tayangan holda yangicha zamonaviy tibbiyot xizmatlari shakllandi va faoliyat ko‘rsata boshladi.
Turli darajadagi salomatlikka ega bo‘l gan bolalar hayoti davomida o‘sadilar va rivojlanib boradilar. Bolaning ahvoli yaxshi degani bu mutloq sog‘lom degani emas. Lekin atrofdagilarga qqarab u fiziologik, psixologik va sotsial holatlarda yashashga ko‘nikib boraveradi. Bolalarda xamshiralik parvarishi sog‘lom bola qobiliyatlarni aniqlaydi. Bu taassurotlar nafaqat bolaning balki, uning ota-onasi uchun ham katta ahamiyatga egadir. Har bir joyda bolalarni qqanday parvarish qilish, malakalarini bilish va uning ahamiyati katta ekanligini anglash lozimdir.