MATEMATIKA
MAVZU: FOIZLAR
5- sinf
FOIZLAR
Saylovda saylovchilarning
93 foizi ishtirok etdi
Oylik maoshlar 20 foizga
oshirildi
Shahar transportida yurish
chiptasi 10 foizga oshdi
FOIZ HAQIDA TUSHUNCHA
- yarim
- chorak
- nimchorak
- foiz
Miqdorning (sonning) yuzdan bir ulushi uning bir foizi deb ataladi.
MIQDORNING FOIZI
Miqdorning (sonning) yuzdan bir ulushi uning bir foizi deb ataladi. Masalan, 700 km ning 1 foizi - 7 km Chunki 700 ning yuzdan bir ulushi : 700:100 ∙ 1= 7 450 ning 1 foizi – 4,5 Chunki 450 : 100 = 4,5 136 ning 1 foizi – 1,36 80 ning 1 foizi – 0,8 Ba’zida “foiz” so‘zi o‘rniga qulaylik uchun “%” belgi ishlatiladi
1 foiz – sonning (miqdorning) yuzdan bir ulushi bo‘lgani uchun, bu sonning (miqdorning) o‘zi – 100 foizga teng bo‘ladi
FOIZ HAQIDA TUSHUNCHA
1% = = 0,01
100% = 1
Sonni foizga aylantirish uchun uni 100 ga ko‘paytirish kifoya
SONNI FOIZGA AYLANTIRISH
Sonni foizga aylantirish uchun uni 100 ga ko‘paytirish kifoya Masalan, 0,576 = 0,576 ∙ 100 = 57,6% 2,14 = 2,14 ∙ 100 = 214% Foizni songa aylantirish uchun esa uni 100 ga bo‘lish kifoya
FOIZNI SONGA AYLANTIRISH
Foizni songa aylantirish uchun esa uni 100 ga bo‘lish kifoya Masalan, 32% = 32 : 100 = 0,32 174% = 174 : 100= 1,74 7% = 7 : 100 = 0,07 Ba’zida foizlarni songa aylantirib hisoblash ham qulay bo‘ladi. Ba’zida foizlarni songa aylantirib hisoblash ham qulay bo‘ladi. Masalan, biror miqdorning 45 foizini topish uchun bu miqdorning qismini topish, ya’ni uni 0,45 ga ko‘paytirish etarli.
MIQDORNING FOIZI
Asakadagi avtomobil zavodi bir haftada 840 ta avtomobil ishlab chiqardi. Ularning Asakadagi avtomobil zavodi bir haftada 840 ta avtomobil ishlab chiqardi. Ularning 20 foizi “Spark” avtomobilidir. Zavod bir haftada nechta “Spark” avtomobili ishlab chiqargan?
MISOL
1-usul . 840 ta avtomobilni 100% desak, uning 1%, ya’ni yuzdan bir ulushi: 1-usul . 840 ta avtomobilni 100% desak, uning 1%, ya’ni yuzdan bir ulushi: 840 : 100= 8,4 Avtomobillarning 20% ni topish uchun 8,4 ∙ 20 = 168 (ta) 2-usul. Foizni songa aylantirib olamiz : 20% = 0,2 Avtomobillarning 0,2 qismini topamiz: 840 ∙ 0,2 =168 (ta)
YECHISH
Javob: 168 ta “Spark” avtomobili ishlab chiqargan.
574- masala
1-rasmdagi kvadrat yuzining necha foizi bo‘yalgan?
= 7%
= 22%
86%
577- masala
Qishloqda 12 000 aholi istiqomat qiladi. Qishloq aholisining:
a) 1; b) 5; d) 12; e) 20; f) 50; g) 75; h) 95 foizi necha kishini tashkil qiladi?
Yechish:
a) 12 000 : 100 ∙ 1 =
120 (kishi)
b) 120 ∙ 5 =
600 (kishi)
d) 120 ∙ 12 =
1440 (kishi)
e) 120 ∙ 20 =
2400 (kishi)
579- masala
O‘zbekiston Respublikasining yer maydoni quruqlikning taxminan 0,3 foizini tashkil qiladi. Agar Yer yuzidagi quruqlikning maydoni 149, 633 million km² bo‘lsa, mamlakatimiz yer maydonini toping.
Yechish:
149,633 : 100 ∙ 0,3 =
0,448899 million km²
0,448899 million km² = 448899 km²
“HA VA YO‘Q”
7 ta ha 3 ta yo‘q
1) 70%=0,7
- 25%=0,25
- 17%=1,7
4) 1%=0,01
5) 0,5=50%
6) 1,25 =125%
7) 2 = 20%
8) 0,85 = 85%
9) 0,03 = 3%
10) 0,12 =1,2%
MUSTAQIL BAJARISH UCHUN TOPSHIRIQLAR:
Darslikdagi 582-, 583-, 584-, 585- masalalarni yechish
(122-bet)
Dostları ilə paylaş: |
