Matn muharrirlari haqida tushuncha

---

MATNLI HUJJAT MUHARRIRLARI. WORD 
MATN PROTSESSORI.
REJA: 
1.
Matn muharrirlari haqida tushuncha. 
2.
WORD matn muharririning asosiy imkoniyatlari. 
3.
WORD dasturiga kirish va undan chiqish. 
MATN MUHARRIRLARI HAQIDA TUSHUNCHA
. 
Shaxsiy kompyuterlar paydo bo’lgandan buyon foydalanuvchilar uchun kundalik 
yumushlarini u yoki bu tartibda yengillashtirib beruvchi yuzlab dasturlar yaratildi. Ma`lumki 
inson ish faoliyati davomida ko’plab matnlarni qayta ishlashiga to’g’ri keladi. Kompyuterning 
yaratilishi bu borada katta imkoniyatlarni ochib berdi. Masalan: “Microsoft”, “MultiEdit” va shu 
kabi dasturlar ish yuritishni ancha yengillashtirdi. 
Eng ko’p tarqalgan dasturlar majmui “Microsoft Office” bilan tanishamiz. Majmua 
tarkibiga kuyidagi dasturlar kiradi:
“Microsoft Word” – universal matn muxarriri. 
“Excel” – elektron jadvali. 
“Access” – ma`lumotlar bazasi tizimini boshkarish. 
“Power Point” – zamonaviy reklamaning eng asosiy dasturi. 
Matnli processorlarni yozish uchun quyidagi ikki gurux taxrirlagichlar ishlab 
chiqilgan. Birinchi gurux xar xil darajali kiyinchilikdagi xujjatlarni tuzadi, xamda anik 
vositali formatlash va grafiklarni uz ichiga oladi. Bu guruxning tipik vakili 
“WINWORD”. Matnli processorlarning ikkinchi guruxi (ularni kupincha matn 
muxarrirlari deb yuritiladi) fakat matnli fayllar bilan ishlashga moslashtirilgan. Bu 
guruxga “ReadMe”, “Write”, “Bloknot” kabi programmalar kiradi. “Bloknot” eng 
sodda matnli muxarrirlardan biri, uning imkoniyat darajasi “Norton Commander” 
dagi {F4} kabi, ya`ni fakat taxrirlab buladi, shriftlarni uzgartirib bulmaydi. ”Bloknot” 
ning imkoniyat darajasi juda past.
WORD MATN MUHARRIRINING ASOSIY IMKONIYATLARI.
“Word” (So’z) - hozirgi zamon matnli processorlaridan biridir. Word dasturi bilan 
ishlaganda unga har xil diagrammalar, tasvirlar, grafiklar, “Paintbush” yoki boshka 
biror grafikli muxarrirda chizilgan rasmlar, xamda jadvalning biror bulagini kuyish 
mumkin. Word ning samarali va kulay tomoni shuki, u “Write” matn muxarriri bajara 
olmaydigan, matnni ikki va undan ortik kolonkalarga ajratish, matnni ramka ichiga 

---

yozish va bu ramka chizigining soyali va soyasiz kurinishini xosil kilish, bir nechta ishchi 
oynalar tuzish va xokazo ishlarni bajara oladi. 
Word – bu matnli va grafikli axborotlar ustida yuzlab amallarni bajaruvchi, matn 
muxarrirlarining ichida mukammal dasturlardan biri bulib xisoblanadi. Word 
yerdamida juda tez va yukori sifatda istalgan xujjatni oddiygina yezuvdan to murakkab 
nashrdagi asl maketgacha tayerlash mumkin. 
Birinchidan, Word zamonaviy kompyuter texnologiyalarida kuzda tutilgan an`anaviy 
amallarni matnlar ustida suzsiz bajarish imkoniyatiga ega: 
Formatlashtirilmagan alfavit-rakamli axborotlar tuplami va modifikaciyasi 
Turli xil ulchamli va stilli “True Type” shriftlarni kullagan xolda belgilarni formatlash betlarni 
formatlash 
Xujjatni butunligicha formatlash 
Tugri yezilganlikni tekshirish, sinonimlar tanlash va suzlarni avtomatik ravishda kuchirish. 
Ikkinchidan, Word matn muxarririda “Windows” ning boshka ilovalarida tayerlangan 
matnli fragmentlarni, jadvallarni, rasmlarni xujjatga kiritish imkonini beradigan yangi 
texnologiya imkoniyatlari mavjud. 
Uchinchidan, Word – bu maxsus nashriy sistemalarga xos bulgan saxifalashning 
kupgina amallarini bajarish imkoniyatiga ega bulgan va bosmaxonada keyingi 
nusxalash uchun asl nusxalar yasaydigan , umumkullaniladigan dasturlardan biridir. 
Turtinchidan, Word - bu matnlarni kayta ishlash buyicha zerikarli ishni ba`zi payt 
kizikarli, ba`zi payt tinchlantiruvchi mashgulotga aylantiradigan asl texnologik 
yechimlarning noeb tuplamidir. Bunday yechimlarga tayer shablonlar va bezatish 
uslublari sistemasi jadvallar yaratish va modifikaciyalash usullari, avtotekst va 
avtoalmashtirish funkciyalari, ishlatiladigan uskunalar oynasi va boshkalar misol bula 
oladi.