Mavzu: Buyruqlar arxitekturasi

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FAKULTETI

MATEMATIKA VA INFORMATIKA YO’NALISHI
306-GURUH TALABASI XUJANAZAROV ULUG’BEKNING
KOMPYUTER TIZIMLARI FANITAN TAYYORLAGAN
14-LABoratoriya ishi


Mavzu:Buyruqlar arxitekturasi
Operandlarni saqlash joyiga qarab klassifikatsiyalash
Berilgan EHM bajarishi mumkin bo’lgan buyruqlarning to’liq ro’yxati EHMning buyruqlar tizimi deb nomlanadi.
Buyruqlar tizimining arxitekturasida dasturchi uchun mavjud bo'lgan EHM vositalarini aniqlash odatiy holdir.
Buyruqlar tizimining arxitekturasini dasturiy ta’minot talablariga EHM apparaturasi imkoniyatlari bilan mos keladigan vosita sifatida qarash mumkin.
Mashina tilidagi buyruqlarning umum formatlari va turlari
EHM ma’lumotlarga ishlov berib dasturdagi buyruqlar (kommanda) ketma-ketligiga mos ravishda bajarilib quyilgan masalani yechadi.
Shuning uchun kompyuter dastur asosida boshqariladigan qurilmadir. Uning asosini protsessor (CPU), xotira va kiritish-chiqarish qurilmalari tashkil qiladi.
Mashina tilidagi buyruqlarning umum formatlari va turlari
Kompyuter buyruqlarini albatta uni protsessori aniqlab beradi. Bu buyruqlar – ikkilik sanoq tizimiga asoslangan – sonlar (kod) to’plami bo’lib mashina tili deb nomlanadi. Kodlar (buyruqlar) protsessordan protsessorga o’zgaradi va yozilishi 8 bitdan to 10 lab baytglargacha bo’lishi mumkin. Demak bu buyruqlarni 100 va hatoki 10000 dan ortiq turlari mavjud.
Mashina tilidagi buyruqlarning umum formatlari va turlari
Mashina tilida dasturlash – bu mana shu buyruqlarni eslab qolib, qo’llash bilan bog’liq bo’lgan murakkab jarayondir. Shu sababli dasturchilar o’z ishlarini avtomatlashtirish uchun maxsus inson tiliga yaqin bo’lgan tildan (ingliz tili asosida) tarjimonchi dasturlar yaratishdi va uni til kompilyatorlari deb nomlashdi. Shu kompilyatorlardan eng soddasi va ko’pincha mashina buyruqlarini ma’lum so’z yoki qisqartmaga moslashtirib olingani assembler tili deb nomlanadi.
Buyruqlar tizimi arxitekturasi klassifikatsiyasi
Zamonaviy dasturlash texnologiyasi yuqori darajadagi tillarga (YuDT) yo’naltirilgan bo’lib, ularning asosiy maqsadi dasturlash jarayonini yengillashtirishdir. YuDT ga o’tish jiddiy muammo tug’dirdi: YuDT uchun xos bo’lgan murakkab operatorlar oddiy mashina operatsiyalaridan sezilarli darajada farq qiladi.
Muammo semantik uzilish deb ataladi va uning natijasi dasturning yetarli darajada samarali bajarilishmasligidir.
Semantik uzilishni bartaraf etish uchun EHM ishlab chiquvchilari uchta yondashuvdan birini va shunga mos ravishda uchta BTA turidan birini tanlaydilar:

• buyruqlarning to'liq to'plamiga ega bo'lgan arxitektura: CISC (Complex Instruction Set Computer);

  
  

• qisqartirilgan buyruqlar to’plami bilan arxitektura: RISC (Reduced Instruction Set. Computer);

  
  

• juda uzun buyruq so’zlari bilan arxitektura: VLIW (Very Long Instruction Word).

  
  

Buyruqlar arxitekturasi, bir dastur o'rnatish uslubi sifatida bilinadi. Ushbu arxitektura modeli, ishlab chiqarish jarayonidan oldingi tarkib qismlarini yoki buyruqlarni yaratadi. Buyruq arxitekturasi, odatda ta'minot sifatida interpretator va direktor bilan ishlaydi. Bunda, interpretator - amalga oshirilishi kerak bo'lgan belgilangan amaldorlik tili (masalan, Python) asosida dasturni tushirish va natijalarni aniqlash bilan shug'ullanadi. Direktor esa jamlanayotgan obyektlarning tuzilishini belgilash va tugatilishlarini yo'nalish belgilovchi bilan birlashtirishda ishlaydi. Buyruq arxitekturasi, tasavvurdagi vaqtda dasturchilar o'rtasida burchli bo'lgan kodni boshqarish usullari bilan taqqoslashib borilgan. Bu usulda tarkib qismlari (modullar) bir-biriga bog'lanmasdan va bunday bog'lashlar moslashtirilgan nomlar bilan aniqlanadi. Buning bilan birga uni yangi ustunliklar, ularning qayta ishlanishi ko'proq qulay bo'lgan va boshqa modullarning xolda ishlashi ko'proq ham qulay. Buyruq arxitekturasi, bemalol amaliyotda amalga oshirilishi mumkin bo'lgan eng yeg'indisi provayder arxitekturni goraha keladi, chunki u yuqorida aytilgan interpretatorning va direktorni ishlatmaydi va kuzatuvchilar obyektlari aniqlanishidan da bajarish bilan shug'ullanadi. Buning tufayli, ko'p qismlari engil yoki ishlab chiqarish imkoniyati ko'p dasturlarning eng yirik ustunliklari bilan qiyoslashib borilgan. Aslida buyruq arxitekturasi majburiykorliklarni kamaytiradi, buning bilan birga uning dasturchilarga yana bir necha ta'minot usullarini taqdim etadi. Bu arxitektura modeli chewning odobi bilan, dasturchilarning ko'pni qaytarish va yomonlashtirish imkoniyatlarini engillaydi.