Mavzu: Feodal jamiyati va uning yemirilishi davridagi iqtisodiy ta’limotlar

Feodal jamiyati va uning yemirilishi davridagi iqtisodiy ta’limotlar

MAVZU: Feodal jamiyati va uning yemirilishi davridagi iqtisodiy ta’limotlar

REJA:

• 
  1. Arab mamlakatlaridagi dastlabki iqtisodiy gʻoyalar. Islom diidagi iqtisodiy qarashlar. Ibn Xaldun
  
• 
  2. G'arbiy Yevropadagi iqtisodiy g'oyalarga qisqacha xarakteristika
  
• 
  3. O'rta asr utopiyalari
  

1. Arab mamlakatlaridagi dastlabki iqtisodiy gʻoyalar. Islom diidagi iqtisodiy qarashlar. Ibn Xaldun

feodal munosabatlar III-VIII asrlarda

Qur'oni karimda (VII-VIII asrlar).
yagona davlat barpo etishga da'vat

Islom diniga ko’ra :

Ruxsat etilgan

Qarz olish va berish, merosni taqsimlash (4-sura, 8-oyat)
yetim-yesirlarga muruvvat, xayr-ehson qilish (3sura, 128-oyat)
foyda miqdori 10 foiz
Ruxsat etilmagan
ribo' (sudxoʻrlik foizi)
birovning mulkiga xiyonat
oʻgʻrilik va mehnatsiz daromad
Soliqlarni faqat davlat, ayrim hukmdorlar foydasiga yig'ish jamiyat tanazzuliga olib kelishi haqda
Thunisda tugʻilgan, Fes sultonida hattor-kotib bo'lgan
“Bozor bu-hunarmandchilikni mukammallashtirish va mehnat unumdorligini oshirishning garovidir”
Asosiy asari «Kitob-ul-ibar (Ibratli misollar kitobio-1370)
Em Xaldun Abdurrahmon Abu Zayd (1332-1406)

2. G'arbiy Yevropadagi iqtisodiy g'oyalarga qisqacha xarakteristika

rivojlangan feodalizm (X-XV asrlar)

feodalizinning yemirilish davri (XVI-XVIII asrlar).
ilk feodalizm (V-X asrlar)
Dastlabki davrda dehqonchilik xoʻjalikning asosi edi, aholi o'rtasida keskin tabaqalanish ham mavjud emas edi
Yuzaga kelgan buyuk Frank davlatida ibtidoiy jamoa tuzumi yemirilib, feodalizm munosabatlari shakllanishi (quldorlik formasiya shaklida tarkib topmadi - Sali haqiqatis, 481-614) qonunlar toʻplamida aks etgan
Bunda eski jamoa munosabatlari himoya qilinadi (umumiy mulkchilik), ammo ayrim xo'jaliklarning mustaqilligi ham, xususiy mulkchilik ham qo'llabquvvatlanadi, sinfiy ajralish asta-sekin namoyon bo'la boshlaydi.
Klassik o'rta asr davridagi iqtisodiy g'oyalar kanonik, ya'ni qonuniy doktrinalar asosida rivoj topdi. Bu sohada cherkov, ruhoniylar katta faoliyat ko'rsatdilar. XII asrning o'rtalarida boloniyalik rohib Grosian Kanoulk huquqlar to'plamini tuzdi,
Ular umumiy mulkchilikni ideal deb baholab), xususiy mulkchilik xudo tomonidan odamlarning gunohlari uchun vujudga keltirilgan, degan g'oyani ilgari surdilar. Boylar xayr-sadaqa berishga chaqiriladi. Xudoga ma'qul bo'lgan faoliyatlarga faqat dehqonchilik va hunarmandchilik kiritilib, sudxo'rlik, ayniqsa, foyda olish uchun savdo qoralanadi
Kanonistlarning bosh iqtisodiy g'oyasi asosida xudo tomonidan belgilangan adolatli bahos toʻgʻrisidagi ta'limot yotadi.
Italiyalik rohib Foma Akvinskiy (1225-1274)

• 
  qullik va krepostnoylikni oqlaydi,xudoni barcha boyliklar egasi deb e'lon qiladi,xususiy mulkchilik ham himoya qilinadi
  
• 
  natura shaklidagi boylikka asosiy e'tibori qaratadi, oltin va kumushlami sun'iy boylik deb biladi.Mehnatsiz yaratilgan boylik (savdo, sudxoʻrlik) harom deb hisoblangan.
  

ijtimoiy-siyosiy kurash dagi publistlardan biri Yermolay-Erazm

• 
  dvoryanlikni himoya qildi va yirik savdo hamda sudxoʻrlikka qarshi chiqdi
  
• 
  U boyarlarni boshqalar hisobiga doim bayramdagidek hayotini tanqid qildi, yemi esa faqat davlatga xizmat qilayotgan (ya'ni dvoryan) odamlarga berish kerak, dega to'g'ri g'oyani ilgari surdi
  
• 
  dehqon mehnati boylik manbayi degan qoida yotadi