Microsoft Word Qara Qarayev fest 2

---

1

:

 «

» (

), 2011,  4,  .9-19      

 

Zümrüd  Dada(zad*

Qara Qarayev ad na IV Beyn lxalq Müasir Musiqi Festival

Son zamanlar Az*rbaycan3n, paytaxt Bak3n3n m*d*ni h*yat3 görünm*mi(

vüs*ti, r*ngar*ngliyi il* f*rql*nir. Bel* bir dolBun v* *lvan m*nz*r*nin 

yaranmas3nda  mövzu, konsepsiya  müxt*lifliyi il* f*rql*n*n musiqi 

festivallar3n3n rolu dan3lmazd3r.  Dekabrda, yeni il *r*f*sind* bizi  maraql3

proqramlar3 il* sevindir*n, müasir musiqi ifaç3l3B3n3n ulduzlar3 il* görü(dür*n

Rostropoviç  festival3n3, bahar çaB3nda, Novruzda  dünyan3n *n nüfuzlu *n*n*vi 

s*n*t ustalar3n3, aliml*rini bir araya g*tir*n “MuBam Al*mi” festival3n3,

yay 

aylar3nda Az*rbaycan3n dilb*r gu(*si – Q*b*l*d* keçiril*n Beyn*lxalq Musiqi 

festival3n3, sentyabrda   Üzeyir Hac3b*ylinin doBum günü v* Musiqi  günü il*

baBl3 düz*nl*n*n, dahi s*n*tkar3m3z3n ad3n3 da(3yan musiqi bayram3n3,

oktyabrda  vaqe olan  Caz Musiqisi günl*rini (Jazz Festival), bu il art3q ikinci 

d*f* keçiril*n Q*rq v* Q*rb s*n*t dünyalar3n3 öz proqramlar3nda qovu(durmaBa

c*hd göst*r*n “Rp*k yolu” festival3n3 qeyd etm*k olar. Sadalanan festivallar 

ucsuz-bucaqs3z musiqi al*minin, dem*k olar ki, bütün janr v* üslub z*nginliyini 

özünd* ehtiva edir v* dinl*yicil*r* ür*yinc* olan3 seçm*k imkan3 verir.  

2011-ci ild* bu musiqi bayramlar3 s3ras3na daha biri *lav* olundu: 

aprelin 2-d*n 8-n* kimi Bak3da  Qara Qarayev ad3na Beyn*lxalq Müasir Musiqi 

festival3 keçirildi. Uslind* bu, 25 il önc* Bak3da birinci d*f* gerç*kl*(diril*n XX 

Usr Musiqisi festival3n3n b*rpas3 v* *n*n*l*rinin davam3 idi. Burada h*min 

festival3n t*(*bbüskarlar3 – dirijor Rauf Abdullayev, b*st*karlar F r c Qarayev,

Oleq Felzer minn*tdarl3qla  xat3rlanmal3d3r. Yad3mdad3r, o zaman, 1986-c3 ild*

festival ham3n3 öz  orijinal  proqramlar3, qeyri-adi b*dii h*ll* malik *s*rl*ri il*

heyr*t* g*tirmi(di. T*kc* Mark Pekarskinin r*hb*rlik etdiyi z*rb al*tl*ri 

ansambl3n3n ifas3nda “instrumental teatr”3n *caib nümun*si- moskval3

V.Yekimovskinin “Balletto” kompozisiyas3n3 – ad3ndan b*lli olduBu kimi 

burada  ifaç3lar, konkret olaraq dirijor xüsusi qrafik partituraya uyBun olaraq 

---

2

mü*yy*n jestl*r, h*r*k*tl*r d* icra edirdi – xat3rlatmaq kifay*tdir.   Avanqard3n

musiqi tarixi d*rslikl*rind* h*l* d* t*nqid olunduBu, müasir s*n*t haqq3nda 

t*s*vvürl*rin son d*r*c* m*hdud olduBu zamanda  biz* XX  *srin bir s3ra 

*s*rl*rini mük*mm*l ifada e(itm*k, e(itdiyimizi refleksiyaya m*ruz qoymaq 

imkan3 verilmi(di.  Üç d*f* (1986, 1988, 1990)  (*h*rimizd* böyük 

müv*ff*qiyy*tl* ba( tutan, tam haql3 olaraq  yeni musiqinin bütün keçmi( sovet 

m*kan3nda önd*rl*rind*n biri - Qara Qarayevin ad3n3 da(3yan bu festivallar XX 

*sr musiqisinin geni( panoram3n3, onun  *n ön*mli üslub t*mayüll*rini t*qdim 

edir, bizi maarifl*ndirir, Az*rbaycan v* dünya s*n*ti aras3nda baBlant3lar 

yarad3rd3. “Ax biz d dünyan n bir hiss siyik”, – Q.Qarayevin bu k*lm*sini bir 

daha  xat3rlatmaqdan vaz keç* bilm*r*m.  

H*min festivallar3n bütün (!) konsertl*rinin dinl*yicisi, II v* III 

festivallar3 i(3qland3ran televiziya jurnalisti kimi  onlar3n müst*sna  *h*miyy*ti  

bar*d* dan3(maBa haqq3m çat3r.  Uvv*lc*d*n deyim  ki, el* ilk d*f*d*n Bak3

forumu t*kc* Az*rbaycanda deyil, bütün sovet m*kan3nda fövq*lad* bir hadis*

kimi qiym*tl*ndirilirdi.  Bir çox *s*rl*rin, m*s*l*n, Ayvz, Lütoslavski, 

Qtokhauzen, Holligerin... yaratmalar3n3n önünd* “SSRR-d* ilk d*f* ifa olunur” 

k*lm*sinin mövcudluBu, 1988-ci ild* yeni polyak musiqisi gec*sinin, özü d*

mü*llifl*rd*n ikisinin  (K.Meyer, Z.Buyarski) i(tirak3 il* keçirilm*si,  parlaq 

ifaç3lar3n –t*kc* A.Korsakov, L.Rsakadze, T.Qrindenko, n*hay*t, H.Qneyeberger 

kimi violinçalanlar3n adlar3n3 sadalamaq  kifay*tdir -  öz repertuar3n3 dinl*yici 

il* bölü(m*k ist*yi  çox s*ciyy*vi idi. Dövrün ba( jurnal3 “a b

c d ef ”

is* festivallara xüsusi m*qal*l*r d* h*sr emi(dir.  M*s*l*n, I festival3n qonaB3 

olan Natalya Zeyfas3 Bak3da  *n mür*kk*b musiqini ifa etm*k iqtidar3nda olan 

ifaç3lar3n mövcudluBu heyr*t* g*tirm3(di. N. Zeyfas öz festival t**ssüratlar3n3

“parlaq, sevinc dolu, (übh*siz müsb*t” adland3r3b sonda yaz3rd3: “Alt3 gün 

*rzind* bu q*d*r yax(3 müasir musiqini dinl*m*k imkan3 yaratd3qlar3 üçün 

(t**ssüf ki, bel* imkan h*l* d* nadir  *l* dü(ür) az*rbaycanl3 h*mkarlar3ma 

---

3

t*(*kkürümü bildirm*k ist*rdim. Qoy XX *sr s*n*ti bayramlar3n3n say3

çoxals3n!” (“a b

c d ef ”, 1986,  7, c. i7) 

T**ssüfl*r olsun ki, 1990-c3 ilin qara yanvar3 Az*rbaycanda 

geni(l*nm*kd* olan festival h*r*kat3n3n qar(3s3na s*dd ç*kdi. Xo(b*xtlikd*n

musiqi h*yat3m3zdak3 durBunluq uzun sürm*di. Art3q 1990-c3 ill*rin ikinci 

yar3s3nda  musiqimiz sanki *fsan*vi Simurq qu(u kimi küld*n dirç*lib,  yenid*n

h*yata qay3td3. 2001-ci ild* h*tta müxt*lif s*n*t növl*rinin sintezi ideyas3n3 *sas 

tutan  “Keçmi# srd n yeni musiqi” adl3 tammetrajl3 festival da keçirm*k

mümkün oldu. Sonrak3 ill*rd* “Yeni Musiqi” c*miyy*tinin, “SoNoR” müasir 

musiqi t*(*bbüs m*rk*zinin h*yata keçirdiyi layih*l*ri yada salmaq olar. Onu da 

deyim ki, h*min dövrün m*nz*r*si  jurnalda kifay*t q*d*r dolBun t*svir 

olunduBu üçün (bax: Dada(zad* Z. Az*rbaycanda yeni musiqi // Qobustan, 

2001, 

4) biz oxucular3 göst*ril*n m*nb*y* ünvanland3rmaq ist*rdik.  

Lakin sadalanan t*dbirl*rin,  ayr3-ayr3 ifaç3lar3n, qruplar3n, m*s*l*n, 

Moskvan3n “a l c  m

n  o ef ” ansambl3n3n s3rf müasir musiqiy* aid 

proqramlarla ç3x3(lar3n3, habel* iki d*f* (2007-2008-ci v* 2010-2011-ci ill*rin 

konsert mövsüml*rind*) realla(d3r3lan  “Zamanla üz-üz ” konsertl*r silsil*si 

layih*sinin  - burada öt*n *srin b*st*karlar3n3n yeni musiqisi, klassikl*rin, 

Az*rbaycan mü*llifl*rinin  *s*rl*ri  *hat*sind* s*sl*nirdi - *h*miyy*tini 

danmayaraq,  etiraf etm*liyik ki, onlar d*qiq konsepsiyaya arxalanan v*

mü*yy*n zaman v* m*kan ç*rçiv*sind* gerç*kl*(diril*n miqyasl3 müasir musiqi 

festival3n3n yerini tuta bilm*zdi. Odur ki, 2011 –ci ild*, t*xmin*n 20 ild*n sonra 

(sonuncu forum 1990-c3 ilin soyuq v* solBun dekabr3nda ba( tutmu(du) 

Az*rbaycan Respublikas3 M*d*niyy*t v* Turizm Nazirliyinin t*(kilati d*st*yi 

say*sind* reanimasiya olunan Q. Qarayev festival3 Bak3 dinl*yicil*ri, xüsus*n

d* ilk t*dbirl*ri nostalji hissl*rl* xat3rlayan  *sl s*n*t bilicil*ri üçün  bayrama 

çevrildi. Festival3n Az*rbaycan3n dövl*t müst*qilliyinin b*rpas3n3n 20 illiyi 

qeyd olunduBu 2011 –ci ild* keçirilm*si d*, m*nc*, *lam*tdar bir fakt olub, 

h*mi(*  müasirliy*, yeni sahill*r* can atan ölk*mizi  çox göz*l s*ciyy*l*ndirirdi. 

---

4

Buradaca söyl*yim ki,  festival haqq3nda t**ssüratlar3n3 bölü(*n, onu m*tbuatda 

i(3qland3ran  *cn*di  musiqiçi v* jurnalistl*r e(itdikl*rinin s*ri(t*li t*hlili il*

kifay*tl*nm*y*r*k, Az*rbaycan3n bir çox  sah*l*rd* uBurlar3n3, m*s*l*n, 

dinamik iqtisadi inki(af3n3, Bak3 (*h*rinin ecazkar göz*lliyini d* t*svir 

etm*kd*n vaz keçmirdil*r. M*n T.Reksrotun (Musik Aktuell.SWR.April,2011), 

A.Rva(kinin (Tempo 65(258), 2011. Cambridge University press), V.Runçak3n

(“r

c  d ef

s c  t eb ”, 

2 (80), 2011), habel* moskval3lar – 

R.Ovçinnikov, M.V3sotskaya, V.Yekimovski, R.F*rhadovun yaz3lar3n3 qeyd 

ed*rdim. Tan3nm3( alman jurnalisti, “Frankfurter Allgemeine Zeitung” g*zetinin 

müxbiri Kerstin Holm  is* (*h*rimizd* gördükl*rind*n valeh olduBunu söyl*yib 

Az*rbaycan haqq3nda daha geni( material haz3rlamaq ist*yini bildirdi. 

Uvv*lc*d*n proqramlar3n dü(ünülmü(, m*ntiqli qurulu(unu,  *s*r

seçiminin s*rrastl3B3n3, düzgünlüyünü vurBulamaq ist*rdim.  Festival3n b*dii 

r*hb*ri F*r*c Qarayev  m*tbuat konfrans3nda ç3x3( ed*rk*n müasirlik anlam3n3n

geni(liyind*n söz aç3b xüsusi olaraq  qeyd etdi ki,  yüz il önc* yaz3lan *s*rl*r

b*z*n t*z* *rs*y* g*l*n nümun*l*rd*n daha  müasir, daha t*rav*tli t*sir 

baB3(laya bil*r.  Bu bax3mdan proqramda Yeni Vyana m*kt*bi 

nümay*nd*l*rinin *s*rl*rinin  yer almas3, m*nc*, çox düzgün q*rar idi. Ax3 XX 

*srin  *vv*lind*

h*min m*kt*bin  –  Qönberq v* onun iki t*l*b*si Berq v*

Vebernin s*yl*ri n*tic*sind* estetik paradiqma d*yi(mi(, musiqi t*f*kküründ*

radikal d*yi(iklikl*r ba( vermi(, m*hz onlar3n k*(f v* tap3nt3lar3 öt*n yüz ild*

musiqinin magistral inki(af yolunu mü*yy*nl*(dirmi(dir.   

Festival3n aç3l3( konsertind* A.Vebernin 

h*l* romantik estetika 

ç*rçiv*sind*n k*nara ç3xmayan, lakin öz biçimli, kamil konstruksiyas3 v* z*rif, 

kövr*k emosiyalardan toxunmu( musiqi materiyas3 il* mü*llifin g*l*c*k

tap3nt3lar3n3 müjd*l*y*n dahiyan* “Passakaliyas3”n3, sonrak3 konsertl*rd*