MühaziRƏ IX şƏHƏR ƏhaliSİNƏ TİBBİ XİDMƏTİn təŞKİLİNİn elmi Əsaslari, priNSİPLƏRİ, formalari və metodlari
Yüklə 131,57 Kb.
|
1 2
MÜHAZİRƏ IX|
MÜHAZİRƏ IX ŞƏHƏR ƏHALİSİNƏ TİBBİ XİDMƏTİN TƏŞKİLİNİN ELMİ ƏSASLARI, PRİNSİPLƏRİ, FORMALARI VƏ METODLARI Səhiyyənin əsas sahələrindən biri əhaliyə müaiicə- proflilaktika yardımıdır. Buraya ambulator-poliklinik və stasio- nar tibb yardımı aiddir. Şəhər əhalisinə ambulator-poliklinika yardımı əsasən poliklinikalar tərəfindən həyata keçirilir. Poli- klinikalar stasionarla birləşmiş və ya müstəqil halda fəaliyyət göstərə bilərlər. Səhiyyənin müasir inkişaf səviyyəsində əhaliyə tibbi yardımın təşkilinin elmi əsaslarının işlənib hazırlanması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. İnsanların həyat tərzinin yaxşılaşma- sında, əhalinin sağlamlığının möhkəmlənməsində və qorun- masında elmi surətdə əsaslandırılmış kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsinin böyük əhəmiyyəti vardır. Müalicə-profilaktika yardımı nəzəri və təcrübi təbabətin bütün nailiyyətlərindən istifadə etməklə həyata keçirilməlidir. Əhalinin xəstələnmə səviyyəsinin , onun sağlamlığına təsir göstərən müxtəlif amilərin (risk amillərinin) öyrənilməsi onların sağlamlığa təsir dərəcəsini və qanunauyğunluqlarını aşkara çıxara bilən dürüst informasiya əldə etməyə imkan verən sta- tistik üsulların tətbiqi ilə aparılmalıdır. Əhaliyə göstərilən tibbi yardımın təkmilləşdirilməsi üçün səhiyyə orqanları tərəfindən daim belə tədqiqatlar istifadə olunmalıdır. Xəstələnmənin təh- lili zamanı nisbi risk və mütləq risk ayırd edilir. Nisbi risk - öyrənilən amilin təsirinə məruz qalan şəxslə- rin xəstələnmə göstəricilərinin bu amilin təsirinə məruz qal- mayan şəxslərin xəstələnmə göstəricilərinin həcminə olan nisbətidir (məsələn, siqaret çəkən və çəkməyən şəxslərdə xo- ra xəstəliyi). Tədqiqatların nəticələrinə əsasən siqaret çəkən kişilərdə xəstələnmə riski 2,5 dəfə yüksək olmuşdur. Mütləq risk - öyrənilən amilin təsirinə məruz qalan və qalmayan şəxslərin xəstələnmə göstəriciləri arasındakı fər- qdir. Göstəricilərin hesablanması: Nisbi risk =2544:10,07=2,5. Mütləq risk = 25,44 - 10,07=15,37. ^cında 1000 nəfər Burada 25,44 - siqaret çəkənlər arasina ^^ əhaliyə görə xəstələnmə; 10,07 - siqaret ÇəK™dyjrir da 1000 nəfər əhaliyə görə xəstələnməni əks ■ ^^ Evaksa görə aşağıdakı etiolojı meyarid' lanmışdır: „rwnda paylanma- 1. Ehtimal edilən amilin əhalı qrupu araw sı xəstəliyin paylanmasına müvafiq olmalıdır. ^ şəxsjər 2. Ehtimal edilən amilin təsirinə m0^ Məruz qalmay- arasında xəstələnmənin səvıyyəsı belə təSI indən yüksək an şəxslər arasındakı xəstələnmə səvıyy dürüstlüklə böyük olmalıdır. . cür təsiri za. 3. Ehtimal edilən amil digər amıllərın ey anamnezjndə manı həmin xəstəlikdən əzab çəkən Şəxsiə' teZ_tez təsadüf sağlam şəxslərdəkinə nisbətən kifayət qəaə olunmalıdır. təSİrj xəstəliyin 4. Ehtimal edilən amilin zamana gor^ baş verməsindən əvvəl özünü göstərməlıdır. jntensiv və ya 5. Ehtimal edilən amilin təsiri nə qəaə da bjr Q qə. uzun müddətlidirsə, xəstəliyin baş vermə enu dər yüksəkdir. .. oS»ksivaların təzahür 6. Bəzi xəstəliklər üçün bıolojı reaı^- y jfadə dunan dərəcəsi (zəif reaksiyalardan başlayaraq Qa"af[q gə|ir. reaksiyalara qədər) amilin təsir dərəcəsınə dgkl ası|||!q əha- 7. Xəstəlik və ehtimal edilən amıl arası metoc„annc|an linin ayrı-ayrı qruplarında və müxtəlif tədqm istifadə etdikdə də aşkar edilir. - diqər jzahları 8. Xəstəlik və amillər arasındakı asi»"9» qeyri-səmərəlidir. ıHınlması və ya dəyi- 9. Ehtimal edilən amilin aradan qaia"> ç|xarmalldır. şilməsi yeni xəstəlik hallarının azalmasına 9 jrinə qarşl 0r- 10.Bəzi hallarda ehtimal edilən arrıiiın jn aza|masma qanizmin reaksiyasınm dəyişilməsı xəstəiən gətirib çıxara bilər. ^dilən amilin təsirinə 11. Eksperimental şəraitdə ehtımal eu qrupuna njsbə_ məruz qalan əhali qrupunda xəstəlık nəza tən daha tez-tez rast gəlməlidir. 12. Bütün müəyyən olunmuş asılılıqlar məntiqli epidemioloji və bioloji izahını tapmalıdır. İctimai səhiyyədə xüsusi standartlar işlənib hazırlanır ki, onlar da müxtəlif ölkələrin müalicə-profilaktika müəssisələrin- də istifadə edilir. Bu standartlar tibbi yardımın yüksək keyfiyyətlə göstərilməsinə imkan verirlər. Bir ölkənin standartlarının digəri ilə və ya öz standartları ilə müqayisə e.dilməsi bu prinsiplə aparılmalıdır: « hər nəyi siz edə bilirsinizsə, biz onu daha yaxşı edə bilərik». Səhiyyə, tibb xidməti ən yaxşı metodikalara diqqət ver- məlidir. Onlar təbabətin müasir inkişaf səviyyəsinə və «Qızıl standart» adına layiq görülən müəsisələrin fəaliyyətinin təşki- linə uyğun gəlməlidirlər. Əhaliyə göstərilən tibbi xidmətin yüksək keyfiyyəti «həyat keyfiyyətinin» sosial tərəflərindən biridir. Bu kateqoriya sağlamlıq vəziyyətini, onu təmin edən həyat şəraitini birləşdirən tərkib hissələrindən ibarət olub fizi- ki, psixi, sosial əmin-amanlıq əldə etməyə və öz-özünü təsdiq etməyə imkan verir. Beləliklə, həyat keyfiyyətinin ən başlıca tərkib hissəsi - sağlamlıq keyfiyyəti, həkimlərin hazırlanma keyfiyyəti, tibbi xidmətin keyfiyyəti sayılır. Birincili tibbi-sosial yardım Birincili tibbi-sosial yardım (BTSY) və ona müvafiq olan müəssisələr - əhalinin səhiyyə xidməti ilə ilkin təmas zonası- dır. Buraya daxildir: ambulator-poliklinika müəssisələri; qadın məsləhətxanaları; gigiyena və epidemiologiya mərkəzləri; təcili və təxirəsalınmaz yardım müəssisələri; - doğuşayardım müəssisələri. ÜSf «2000-ci il qədər hamı üçün sağlamlıq» strategiya- sını işləyib hazırlamışdır ki, o da hər bir şəxsə, hər bir ailəyə sosial və iqtisadi planda sağlam, məhsuldar yaşamaq imkanı verəcəkdir. Bu strategiyanın reallaşdırılması birinciii tibbi-sosi- al yardım göstərən müəssisələrin fəaliyyəti ilə mümkündür. Bu strategiya və uyğun proqra4mlar ÜST tərəfindən XXI əsrdə də davam etdirilir. 1978-ci ildə Alma-Atada böyük miqyaslı beynəlxalq kon- frans keçirilmişdir. Orada BTSY konsepsiyası işlənib hazır- lanmış və müvafiq qətnamə - «Alma-Ata bəyannaməsi» qə- bul edilmişdir. Birincili tibbi-sosial yardımın göstərildiyi çoxsay- lı müəssisələrin əsasını ambulator-poliklinika müəssisələri toşkil edir. Bu müəssisələrdə BTSY sahə və sex həkimləri (te- rapevtlər, pediatrlar), ümumi təcrübə həkimləri (ailə həkimlə- ri), həmçinin feldşer və feldşer-mama məntəqələrində orta tibb işçiləri tərəfindən göstərilir. BTSY sistemi təkcə müalicə və profilaktika işini deyil, habelə əhaliyə tibbi yardımın təşkilini təmin etməlidir. Müasir dövrdə ambulator-poliklinika müəssisələrinə böyük əhəmiyyət verilir. Çünki göstərilən tibbi yardımın 80-90%-i onların payına düşür (Nq 1, Nq2, Ne3 saylı cədvəllərə bax). Ümumi təcrübə həkimlərinin (ailə həkimlərinin) funksiya- ları sahə həkiminin, pediatrların vəzifələrinə nisbətən xeyli çoxdur və buraya həkim-mütəxəssislər tərəfindən edilən xid- motin bir hissəsi də aiddir. BTSY-ın prioritet inkişafı və ümumi tocrübə həkiminin fəaliyyət göstərməsi əhaliyə tibbi yardımın lokmilləşdirilməsi ilə bağlıdır. Ümumi təcrübə həkiminin vəzifə funksiyaları aşağıdakı- lardır: -əhaliyə göstərilən ambulator-poliklinika və tibbi-profi- laktika yardımının həcminin və keyfiyyətinin təmin edilməsi; ixtisaslaşdırılmış tibbi yardımın strukturuna daxil olan xidmətlərdən istifadə edilməsi; ailə üzvlərinin həyat şəraitinin və həyat tərzinin öyrə- nılmosi. Ümumi təcrübə həkimləri bütün ailə üzvləri üzərində di- namik müşahidə aparmalı, profilaktika tədbirlərini vaxtlı- vaxlında yerinə yetirməlidirlər. BTSY-a daxiidir: 1) onun elmi tədqiqatlara əsaslandırılma- m. 7) sağlamlaşdırma, profilaktika, müalicə və bərpa olunma; 3) .ıhalının maariflondirilməsi, səmərəli qidalanma, keyfiyyətli su Cədvəi 1 Azərbaycan Respublikasında 1991-2002-ci iliər ərzində ambulator-poliklinika müəssisələrinin sayı
ləssisələ- | Irinin sayı | Cədvəi 2 Azərbaycan Respublikasında 1991-2002-ci illər ərzində ambulator-poliklinika müəssisələrinin gücü
təchizatı, sanitariya tədbirlərinin aparılması; 4) ana və uşaqların sağlamlığının qorunması; 5) ailənin planlaşdırılması; 6) yoluxucu xəstəliklərin profilaktikası məqsədilə immunizasiya aparılması, profilaktika; 7) dərman vasitələri ilə təmin edilmə. BTSY ictimai və sosial səviyyələrdə qonşu bölmələri əhatə edir, əhalinin bu işdə iştirakını tələb edir, əhalinin daha çox ehtiyatlı qruplarına diqqət ayrılmasına zərurət yaradır. Bu zaman o, birincili tibbi-sosial yardımı həyata keçirmək üçün həkimlərə, tibb bacılarına, ənənəvi müalicə ilə məşğul olan həkimlərə, sağlamlıq briqadalarına arxalanır. Dövlət daxilində hökumətin rolu - daxili və xarici vəsaitlə- rin səfərbər edilməsi, digər ölkələrlə əməkdaşlıq, sülh məqsə- di ilə silahlanmaq üçün sərf olunan vəsaitlərin azaldılması və s. tədbirlər aiddir. Ambulator-poliklinika müəssisələrinin gücü, ştatların sayı ohalinin ümumi miqdarı və gözlənilən gəlişlərın miqdarı əsa- sında təyin edilir. Poliklinika müəssisələrinə bir növbədə gəlişlərin sayı 250-dən 1200-yə qədər çata bilər. Poliklinikanın ştatı buna müvafiq olaraq hesablanır, onun strukturu, işin həcmi və t)üdcəsi müəyyən edilir. Şəhər poliklinikasının əsas struktur bölmələri bunlardır: — poliklinikanın rəhbərliyi (baş həkim, onun müavinləri); -qeydiyyat şöbəsi və arayış stolu; - müalicə-profilaktika bölmələri: terapiya, cərrahiyyə, travmatologiya, stomatologiya, diş-protez, oftalmalogiya, oto- larinqologiya, nevrologiya, fizioterapiya, bərpa (reabilitasiya) şöbəsi və müalicə, bədən tərbiyəsi kabinetləri - kardiologiya, lovmatologiya, endokrinologiya, yoluxucu xəstəliklər, qadın nıəsləhətxanası, dispanserizasiya bölməsi, təcili və təxirəsa- lınmaz tibbi yardım şöbələri; -yardımçı diaqnostika bölmələri: rentgenologiya şöbəsi (kabineti), laboratoriya, funksional diaqnostika şöbəsi (kabine- ti), endoskopiya kabineti, qeydiyyat və tibbi statistika kabineti, ınzibati-təsərrüfat hissəsi və digərləri. Rəhbərliyin qərarına görə poliklinikada pullu tibb xidmə- tin və təsərrüfat hesabiı fəaliyyətin əsasında gündüz stasiona- rı, sağlamlıq mərkəzləri, qeyri-ənənəvi metodlarla müalicə şöbələri yaradıla bilər. Poliklinikanın fəaliyyətinin başlıca prinsipi terapevtlər, pediatrlar, mama-ginekoloqlar, ftiziatrlar və s. mütəxəssislər üçün - sahə prinsipidir. Terapiya üzrə həkim sahəsi orta hesabla yaşlı əhalinin 1700 nəfərinə xidmət göstərir. Sahə həkimi - təkcə klinik hə- kim deyil, həm də səhiyyə təşkilatçısıdır. O, sosial təfəkkürə malik olmalı və ailənin psixoloji durumundan baş çıxarmalıdır. Bu, ümumi təcrübə həkimi - ailə həkimidir. Sahə terapevtinin vəzifələrinə aiddir: -poliklinikada və evdə vaxtında aparılmış terapevtik, ixti- saslaşdırılmış yardım; -təcili tibbi yardım; -vaxtında hospitalizasiyanın aparılması; -xəstələri şöbə müdirləri, digər həkimlər və müəssisələr- lə məsləhətə göndərmək; -müasir profilaktika, diaqnostika, müalicə metodlarının, kompleks terapiyanın, bərpaedici müalicənin işlədilməsi; -müvəqqəti əmək qabiliyyətini itirmənin ekspertizası; -əhalinin dispanserizasiyası, onun səmərəliliyini və key- fiyyətini artırmaq; -profilaktika tədbirlərini həyata keçirmək və GEM-lə əla- qə saxlamaq; öz ixtisasını və orta tibb işçilərinin ixtisasını mütəmadi artırmaq; əhali arasında sağlam həyat tərzinin tətbiq edilməsi üzrə tibbi-maarifləndirmə işini aparmaq. Sahə həkimi aşağıdakı qrafik üzrə işləyir: poliklinikada, evdə qəbul, profilaktika işi və s. Birləşmiş xəstəxana şəraitində həkim növbə ilə bir-birini əvəz etmə sistemi üzrə işləyir: poliklinika - sahə (evdə) - sta- sionar. Diplomdan sonrakı ixtisaslaşma və təkmilləşmə 5 ildə bir dəfədən az olmayaraq aparılır (ixtisası artırmaq üçün bütün həkimlərə şamil edilir). Profilaktika işi. Profilaktika işinin əsasını profilaktik müayinələr, məslə- hətlər, dispanserizasiya tədbirləri təşkil edir. Profilaktik müayinələr aşağıdakı müayinə növlərini əhatə edir: boy, bədən çəkisi, görmə itiliyi, gözdaxili təzyiq, eşitmə itiliyi, pnevmotaxometriya, arterial təzyiq, EKQ, dişlərin və- ziyyəti, analizlər, flyüoqrafiya, mammoqrafiya və s. Birincili, ikincili, üçüncülü profilaktika ayırd edilir. Birincili profilaktika - xəstəliklərin yaranmasının qarşısı- nın alınması tədbirlərinin, sağlam həyat tərzi üzrə proqramla- rın (vaksinasiya, immunizasiya, siqaret çəkmə, abort, alkoqo- lizm, narkomaniya və s. ilə mübarizə) həyata keçirilməsi yolu ılə aparılır. İkincili profilaktika - xəstəliklərin erkən mərhələlərinin aşkar edilməsini və səmərəli müalicəsini, ağırlaşmaların qar- şısının alınmasını (məsələn, diabetin profilaktikası zamanı - korluğun, böyrək çatmazlığı, göz və ürək xəstəliklərinin, insul- tun profilaktikası) nəzərdə tutur. Üçüncülü profilaktika - ağırlaşmaların, əlilliyin və ya göz- lənilməz nəticələrin qarştsının alınması; keçirilmiş xəstəliklər- dən sonra orqanizmin optimal funksiyalarının bərpa olunması (insult, infarktdan sonra bərpaedici terapiya). Dispanserizasiya üsulu - əhalinin sağlamlıq vəziyyəti üzərində aktiv dinamik müşahidə olub, xəstəliyin erkən aşkar edilməsi, aşkar olunanlar üzərində müşahidənin aparılması, onların müalicəsini, əmək və məişət şəraitinin sağlamlaşdırıl- ması, SHT-nin formalaşdırılması məqsədini daşıyır. Sahə hə- kimi xəstəni sosial mühitdə, məişətdə, əmək şəraitində müşa- hidə altında saxlayır, o, ailənin həyat tərzi, ailədə olan qarşı- lıqlı münasibətlər və s. haqqında daha məlumatlıdır. Müxtəlif xəstəliklərin birincili və ikincili profilaktikasına dair nümunələr Xəstəliklər Birincili profilaktika Ikincili profilaktika
Ölkəmizdə dəfələrlə ümumxalq dispanserizasiyanın apa- rılması məsələsi qoyulmuşdur, lakin bu məsələ maliyə vasitə- ləri, kadrların çatmazlığı üzündən həyata keçirilməmişdir. ] Umumxalq dispanserizasiyası - əhalinin sağlamlığı haq- qında dövlətin yerinə yetirdiyi qayğının bariz nümunəsidir. • Dıspanserizasiya - həkimin əlavə yükü deyil, başlıca funksiyasıdır ki, o da həm sahə həkimləri, terapevtlər, həm də bütün ixtisas həkimlərindən bu iş üçün xüsusi vaxt ayırmaları- nı tələb edir. Dispanserizasiya prosesində aşağıdakı mərhələ- lər ayırd edilir: 1) aktiv aşkarlanma; 2) nəzarət altında saxlamaq; 3) sosial-profilaktik və müalicə tədbirlərinin aparılması; 4) səmərəiiiiyin qiymətiəndiriiməsi. Hər bir pasiyent üçün «Dispanser xəstənin nəzarət vərəqi» doldurulur. Dispanserizasiyanın aparılmasının bir neçə metodikası mövcuddur: 1) bütün poliklinika üçün vahid dispanserizasiya günlərinin qəbu! edilməsi; 2) şöbələr üçün vahid dispanseri- zasiya günlərinin qəbul edilməsi; 3) gündəlik qəbula 2-3 nəfə- rin çağırılması. Dispanserizasiya başa çatdıqdan sonra şəxslər 3 qrupa ayırd olunurlar: 1) Sağlam 2) Praktiki sağlam 3) Xroniki xəstəliklərlə xəstə olanlar. Tam kompensa- siyalı, subkompensasiyalı və dekompensasiyalı. I qrup - xəstəiər onların əmək və məişət şəraıtlərinin sağlamlaşdırılmasına dair tədbirlərin aparılması, SHT uğrunda rnübarizə, sanitariya-gigiyena qaydalarının təbliğatı ilə birlikdə hər il dispanser müşahidədən keçməlidirlər. II qrup - xəstələr üzərində dinamik müşahidələr risk amillərinin aradan qaldırılması, orqanizmin rezistentliyinin və kompensator imkanlarının yüksəldilməsi məqsədini daşıyır. III qrup - şəxslər üzərində dinamik müşahidələrin apa- rılması residivlərin, ağırlaşmaların, kəskinləşmələrin qarşısının alınması məqsədini güdür. Dispanserizasiya zamanı həkim pasiyentin poliklinikaya hər hansı bir səbəblə əlaqədar hər bir gəlişini onun minimal müayinələri keçməsi üçün istifadə etməlidir. Mütləq dispanserizasiya olunmalı bir sıra xəstəliklər vardır: - Hipertoniya xəstəliyi; - Miokard infarktı; - ÜİX, bronxial astma; - Mədə və on iki barmaq bağırsağın xora xəstəliyi və s. Qeydiyyat xarakteri mərkəzləşmiş (bütün poliklinika üçün vahid) və mərkəzləşmiş şəkildə aparıla bilər. Xəstələrin özünü qeyd etməsi təcrübəsi də sınaqdan keçirilmişdir. Bu zaman xəstənin özü qəbul üçün talonu ona münasib vaxtda doldurur və ya həkimin özü talonu pasiyentə verir. Qeydiyyat otağında ambulator xəstənin fərdi vərəqi tərtib edilir, həkimlərin evə çağırışları qeydiyyatdan keçirilir, arayış- lar verilir (arayış stolu). Poliklinikanın dəhlizində poliklinikanın xidmət etdiyi əra- zinin küçələrinin adları, poliklinikanın quruluşu, kabinetlərin yerləşməsi, həkimlərin iş qrafiki asılır. Evdə tibbi yardım sahə həkimi tərəfindən səhər saat 900- dan axşam 1900-a qədər həyata keçirilir. Çağırışlar haqqında məlumatlar xüsusi jurnalda qeyd olunur. Çağırış birincili - B, aktiv - A və təkrari - T ola bilər. Evdə klinik-diaqnostik müayinələr aparılır, əməliyyatlar yerinə yetirilir və məsləhətlər verilir. Lazımi hallarda - hospital- laşdırma aparılır və ya evdə stasionar şəraiti yaradılır. Həkim və tibb bacısı evdə yardım göstərmək üçün xüsu- si tibbi çantalarla təchiz edilirlər. Şöbə müdiri vəzifəsi ştatda 9 terapevt və 8 cərrah oldu- qda təyin olunur. Vəzifələrin sayı bundan aşağı olarsa, mütə- xəssislərdən biri bu funksiyanı yerinə yetirir. Şöbə müdirinin vəzifələrinə iş qrafiklərinin və planının tərtib olunması, müalicə-profilaktika işinin keyfiyyəti və səmə- rəliliyi üzərində nəzarət və rəhbərlik, müvəqqəti əmək qabi- liyyətini itirmənin ekspertizası, tibb heyətinin ixtisasının artırıl- ması aiddir. Struktur bölmələrinin əsasında poliklinikada tibbi statisti- ka kabinetləri yaradılır ki, onların səlahiyyətinə aşağıdakılar aiddir: - sənədləşdirmənin müvafiq qaydada aparılması və bu- rada olan məlumatın dürüstlüyünə nəzarətin təşkili; - sonuncu məlumatların yoxlanılmasını ifadə edən sə- nədlərin və məlumatların hazırlanması; - hesabatların tərtibi; - iş fəaliyyətinin təhlili, sənədlərin qorunması və saxla- nılması. Poiiklinikalarda tibbi sənədlərin əsas formaları bunlardır: ambulator xəstənin fərdi vərəqəsi, dəqiqləşdirilmiş diaqnoz- ların qeydi jurnalı, yoluxucu xəstəliklər, qida və kəskin peşə zəhərlənmələri haqqında, təcili məlumat vərəqəsi; həkimin qəbuluna düşmək üçün talon, həkımin evə çağırışlarının qey- diyyatı kitabı; poliklinika, ambulatoriya, dispanser, məsləhət- xana həkiminin iş gündəliyi; dispanser müşahidənin nəzarət kartı; dövrü tibbi müayinədən keçməli olan şəxslərin siyahısı, dispanser müşahidənin aparılması vacib olan xəstəliklərin ümumi cədvəli, əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmə haqqında vərəqə, hospitalizasiya üçün göndəriş talonu; məsləhət və yardımçı kabinetlər üçün göndəriş; ölüm haqqında həkim şə- hadətnaməsi; yoluxucu xəstəliklərin qeydiyyatı jurnalı; həkim məsləhət komissiyasının (HMK) nəticələrinin qərarlarının qey- diyyatı jurnalı; əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmə vərəqələri- nin qeydi jurnalı. Tibbi sığortanın tətbiqi zamanı pasiyentin vahid ambula- tor talonu istifadə olunur. Əmək fəaliyyəti üzrə aşağıdakı normativlər tövsiyə olunur: 1. hər 10 000 nəfər əhaliyə 11,8 həkim vəzifəsi. 2. Sahə həkimi ilkin müayinəyə 22 dəqiqə, təkrari müayinəyə 16 dəqiqə sərf etməlidir. 3. Həkim 1 saat ərzində poliklinikada 3 pasiyent qəbul etməlidir. 4. hər nəfərə görə düşən gəlişlərin sayı - 10-12. Poliklinika həftədə 5 gün işləyir, şənbə və bazar günləri isə təxirəsalınmaz yardım şöbəsi fəaliyyət göstərir. Ambulator-poliklinika yardımının xüsusiyyətləri: - xəstələrin tərkibinin naməlum olması; - qəbul vaxtının məhdud olması; - tez orientasiya, erkən diaqnostika; - pasiyentlərin tərkibinin dəyişkənliyi; - digər mütəxəssislərdən məsləhət almaq zərurəti; - təyinatların yerinə yetiriiməsinin tamlığı və onun pasiyentdən asılılığı. Standart tibbi yardımın təşkilinə keçərkən qeyd etmək lazımdır ki, stasionar yardımın payına səhiyyəyə ayrılan ümu- mi məsrəfin 65%-i düşür. Qərb ölkələrində bu yardım 35-50% təşkil edir. BTSY göstərən həkimlərin xüsusi çəkisi 20-25%, Kanadada isə 60% təşkil edir. Bizim ölkəmizdə BTSY əsasən sahə həkimləri, qərb öl- kələrində isə - «ümumi təcrübə həkimləri» tərəfindən göstərilir. MDB ölkələrində hospitalizasiya səviyyəsi 21%, Av- ropa ölkələrində isə 12-17% təşkil edir. Müalicənin orta davam etmə müddəti isə MDB ölkələrin- də - 17 gün, Qərbdə - 8-13 gün təşkil edir. Mütəxəssislərə pasiyentlərin göndərişlərinin tezliyi 30% (MDB), Qərb ölkələrində isə 4-10% təşkil edir. Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq, MDB ölkələrində sə- hiyyədə aparılan islahatlar aşağıdakı istiqamətlər nəzərə alınmaqla həyata keçirilməlidir: 1)Ambulator-poliklinika yardımının rolunun yüksəldilməsi. 2)Stasionar yardımın həcminin optimallaşdırılması. 3)Tibb yardımın maliyyələşdirilməsinin təkmilləşdirilməsi. 4)Profilaktika-müalicə nisbətinin birincinin xeyrinə olaraq dəyişilməsi. 5)Birincili və ixtisaslaşmış tibbi yardımın nisbətinin birincinin xeyrinə olaraq dəyişilməsi. 6)Ambulator-poliklinika yardımının və stasionar yardıma nisbətən daha da inkişaf etdirilməsi. 7)Müalicə-profilaktika müəssisələrinin fəaliyyətinin tibbi, sosial və iqtisadi səmərəliliyinin yüksəldilməsi. 8)Həkimin əmək haqqının göstərilən tibbi yardımın key- fiyyət və səmərəliliyindən asılı olaraq dəyişilməsi. < 9)Tibb yardımının keyfiyyətinin fasiləsiz yüksəldilməsi. ; Stasionar tibb yardımının təşkili. ~ Müasir dövrdə Azərbaycan Respublikasının səhiyyə sis- temində 68 700 çarpayıya malik olan 738 xəstəxana müəssi- səsi fəaliyyət göstərir. Xəstəxana çarpayıları ilə təmin olunma aşağı düşmüş və 10 000 əhaliyə görə 85 çarpayı təşkil etmişdir. Azərbaycan Respublikasında 1991-2002-ci İllərdə xəstəxana müəssisələrinin və çarpayıların sayı
Stasionar yardımın həcminin optimallaşdırılması aşağı- dakı istiqamətlərdə aparılmalıdır: 1) Təcili intensiv tibbi yardım üçün yüksək intensivlikli müalicə-diaqnostika prosesləri aparılan xəstəxanaların təşkili; kəskin halların qarşısının alınması və belə xəstələrin digər rnüalicə müəssisələrinə köçürülməsi (ümumi çarpayı fondu- nun 20%-i qədər çarpayılar). 2) Bərpaedici müalicə məqsədilə ortatəcili xəstələrin qalması üçün xəstəxanalar (ümumi çarpayı fondunun 50%-i). 3) Müalicəni başa çatdıran və tibbi reabilitasiya (xronik xəstəliklərdə) xəstəxanaları (ümumi çarpayı fondunun 20%-i). 4) Tibb bacısının xidmətinə arxalanan tibbi-sosial xəstə- xanalar - xospislər (ümumi çarpayı fondunun 10%-i). Bu zaman müxtəlif ixtisaslar üzrə xüsusiləşdirilmiş tibb yardımının federativ yerli mərkəzləri saxlanılır və inkişaf etdirilir. Xəstəxana yardımına göndəriş ixtisaslaşma və ən yeni loxnologiyaların tətbiq edilməsi məqsədini daşıyır. Bundan başqa, evdə stasionarlar, yarım stasionarlar, mövcud müəssisələrdə stasionarlar və gündüz stasionarları inkişaf etdirilir. Beynəlxalq standart xəstəxanaların optimal ölçüsünü 5-7 əsas ixtisaslar üzrə 600-800 çarpayıya görə, yol verilən mini- mal ölçüsünü isə 300-400 çarpayıya görə müəyyən edir. Göstərdiyi tibb yardımın növünə, həcminə və xarakterinə görə şəhər xəstəxanaları aşağıdakı kimi təsnif olunurlar: - profilinə görə - çoxprofilli və ixtisaslaşdırılmış - təşkilinə görə - poliklinika ilə birləşmiş və birləşməmiş - həcminə görə - müxtəlif güclü. Birləşmiş xəstəxananın quruluşu aşağıdakı sxemdə təq- dim olunmuşdur. Birləşmiş xəstəxananın quruluş sxemi Şəhər xəstəxanasının başlıca vəzifəsi - əhaliyə yüksək ixtisaslı müalicə-profilaktika yardımının göstərilməsidir. Onun fəaliyyətinin əsas bölməsi - xəstələrin poliklinika və stasionar arasında müayinəsi və müalicəsi zamanı varis- liyə əməl etməkdir ki, buna da aşağıdakı qaydada nail olunur: -hospitalizasiyaya göndərilən və stasionardan evə yazı- lan xəstələrin vəziyyəti haqqında poliklinikanın və stasionarın həkimləri arasında qarşılıqlı məlumat alınır (stasionara göndə- rilərkən ambulator kartdan çıxarış və poliklinikaya göndəril- mək üçün xəstəlik tarixindən çıxarış), -Stasionarda işləyən həkimlərin dispanserizasiyada ak- tiv iştirakını təmin etmək, onun səmərəliliyinin təhlili. -poliklinika həkimlərinin ixtisaslarının artırılması (səhvlə- rin təhlili, məsləhətlər, konfranslar, yerlərdə təhsil vermə kurs- ları) və s. Xəstəxana müəssisələri arasında profilinə görə çoxpro- filli və ümumi stasionarlar üstünlük təşkil edir. Ixtisaslaşdı- rılmış stasionarlar, məsələn, kardiorevmatoloji, yoluxucu, qastroenteroloji, pulmonoloji, dəri-zöhrəvi, oftalmoloji və s. iri şohərlərdə yerləşmişlər. Həm ümumi, həm də ixtisaslaşdırılmış stasionarlar, tibbi . ılı təhsil məktəblərinin, universitetlərin, akademiyaların, elmi- l.xlqiqat institutlarının klinik bazaları ola bilərlər. M.Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanası 1190 çarpayıya malik olmaqla çoxprofillidir, orada aşağıdakı şöbələr fəaliyyət göstərir: hamiləlik patologiyası, ginekologiya, endokrinologiya, sinir xəstəlikləri, qastroenterologiya, pulmo- nologiya, allerqologiya, kardiologiya, uşaqların və böyüklərin ortopediyası, həmçinin uşaqlar və böyüklər üçün qulaq-udlaq- burun, proktologiya, uşaqlar və böyüklər üçün cərrahiyyə, üz- çənənin cərrahiyyəsi, irinli cərrahiyyə, hematologiya, oftalmo- logiya, urologiya və reanimasiya. Respublika klinik xəstəxanası kənd rayonlarının və şə- hərlərin sakinlərinə yüksək ixtisaslı poliklinika və stasionar tibbi yardımını göstərir, o, səhiyyə üzrə respublikanın yardımçı və metodiki mərkəzi, ixtisasiaşdirma bazası, respublika ərazi- sindəki müalicə-profilaktika müəssisələrində çalışan həkimlo- rin və orta tibb heyətinin ixtisas artırma bazası sayılır. Sanitar Bundan başqa, evdə stasionarlar, yarım stasionarlar, mövcud müəssisələrdə stasionarlar və gündüz stasionarları inkişaf etdirilir. Beynəlxalq standart xəstəxanaların optimal ölçüsünü 5-7 əsas ixtisaslar üzrə 600-800 çarpayıya görə, yol verilən mini- mal ölçüsünü isə 300-400 çarpayıya görə müəyyən edir. Göstərdiyi tibb yardımın növünə, həcminə və xarakterinə görə şəhər xəstəxanaları aşağıdakı kimi təsnif olunurlar: - profilinə görə - çoxprofilli və ixtisaslaşdırılmış - təşkilinə görə - poliklinika ilə birləşmiş və birləşməmiş - həcminə görə - müxtəlif güclü. Birləşmiş xəstəxananın quruluşu aşağıdakı sxemdə təq- dim olunmuşdur. Birləşmiş xəstəxananın quruluş sxemi Şəhər xəstəxanasının başlıca vəzifəsi - əhaliyə yüksək ixtisaslı müalicə-profilaktika yardımının göstərilməsidir. Onun fəaliyyətinin əsas bölməsi - xəstələrin poliklinika və stasionar arasında müayinəsi və müalicəsi zamanı varis- liyə əməl etməkdir ki, buna da aşağıdakı qaydada nail olunur: -hospitalizasiyaya göndərilən və stasionardan evə yazı- lan xəstələrin vəziyyəti haqqında poliklinikanın və stasionarın həkimləri arasında qarşılıqlı məlumat alınır (stasionara göndə- rilərkən ambulator kartdan çıxarış və poliklinikaya göndəril- mək üçün xəstəlik tarixindən çıxarış), -Stasionarda işləyən həkimlərin dispanserizasiyada ak- tiv iştirakını təmin etmək, onun səmərəliliyinin təhlili. -poliklinika həkimlərinin ixtisaslarının artırılması (səhvlə- rin təhlili, məsləhətlər, konfranslar, yerlərdə təhsil vermə kurs- ları) və s. Xəstəxana müəssisələri arasında profilinə görə çoxpro- filli və ümumi stasionarlar üstünlük təşkil edir. Ixtisaslaşdı- rılmış stasionarlar, məsələn, kardiorevmatoloji, yoluxucu, qastroenteroloji, pulmonoloji, dəri-zöhrəvi, oftalmoloji və s. iri şohərlərdə yerləşmişlər. Həm ümumi, həm də ixtisaslaşdırılmış stasionarlar, tibbi . ılı təhsil məktəblərinin, universitetlərin, akademiyaların, elmi- l.xlqiqat institutlarının klinik bazaları ola bilərlər. M.Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanası 1190 çarpayıya malik olmaqla çoxprofillidir, orada aşağıdakı şöbələr fəaliyyət göstərir: hamiləlik patologiyası, ginekologiya, endokrinologiya, sinir xəstəlikləri, qastroenterologiya, pulmo- nologiya, allerqologiya, kardiologiya, uşaqların və böyüklərin ortopediyası, həmçinin uşaqlar və böyüklər üçün qulaq-udlaq- burun, proktologiya, uşaqlar və böyüklər üçün cərrahiyyə, üz- çənənin cərrahiyyəsi, irinli cərrahiyyə, hematologiya, oftalmo- logiya, urologiya və reanimasiya. Respublika klinik xəstəxanası kənd rayonlarının və şə- hərlərin sakinlərinə yüksək ixtisaslı poliklinika və stasionar tibbi yardımını göstərir, o, səhiyyə üzrə respublikanın yardımçı və metodiki mərkəzi, ixtisasiaşdirma bazası, respublika ərazi- sindəki müalicə-profilaktika müəssisələrində çalışan həkimlo- rin və orta tibb heyətinin ixtisas artırma bazası sayılır. Sanitar Bundan başqa, evdə stasionarlar, yarım stasionarlar, mövcud müəssisələrdə stasionarlar və gündüz stasionarları inkişaf etdirilir. Beynəlxalq standart xəstəxanaların optimal ölçüsünü 5-7 əsas ixtisaslar üzrə 600-800 çarpayıya görə, yol verilən mini- mal ölçüsünü isə 300-400 çarpayıya görə müəyyən edir. Göstərdiyi tibb yardımın növünə, həcminə və xarakterinə görə şəhər xəstəxanaları aşağıdakı kimi təsnif olunurlar: - profilinə görə - çoxprofilli və ixtisaslaşdırılmış - təşkilinə görə - poliklinika ilə birləşmiş və birləşməmiş - həcminə görə - müxtəlif güclü. Birləşmiş xəstəxananın quruluşu aşağıdakı sxemdə təq- dim olunmuşdur. Birləşmiş xəstəxananın quruluş sxemi Şəhər xəstəxanasının başlıca vəzifəsi - əhaliyə yüksək ixtisaslı müalicə-profilaktika yardımının göstərilməsidir. Onun fəaliyyətinin əsas bölməsi - xəstələrin poliklinika və stasionar arasında müayinəsi və müalicəsi zamanı varis- liyə əməl etməkdir ki, buna da aşağıdakı qaydada nail olunur: -hospitalizasiyaya göndərilən və stasionardan evə yazı- lan xəstələrin vəziyyəti haqqında poliklinikanın və stasionarın həkimləri arasında qarşılıqlı məlumat alınır (stasionara göndə- rilərkən ambulator kartdan çıxarış və poliklinikaya göndəril- mək üçün xəstəlik tarixindən çıxarış), -Stasionarda işləyən həkimlərin dispanserizasiyada ak- tiv iştirakını təmin etmək, onun səmərəliliyinin təhlili. -poliklinika həkimlərinin ixtisaslarının artırılması (səhvlə- rin təhlili, məsləhətlər, konfranslar, yerlərdə təhsil vermə kurs- ları) və s. Xəstəxana müəssisələri arasında profilinə görə çoxpro- filli və ümumi stasionarlar üstünlük təşkil edir. Ixtisaslaşdı- rılmış stasionarlar, məsələn, kardiorevmatoloji, yoluxucu, qastroenteroloji, pulmonoloji, dəri-zöhrəvi, oftalmoloji və s. iri şohərlərdə yerləşmişlər. Həm ümumi, həm də ixtisaslaşdırılmış stasionarlar, tibbi . ılı təhsil məktəblərinin, universitetlərin, akademiyaların, elmi- l.xlqiqat institutlarının klinik bazaları ola bilərlər. M.Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanası 1190 çarpayıya malik olmaqla çoxprofillidir, orada aşağıdakı şöbələr fəaliyyət göstərir: hamiləlik patologiyası, ginekologiya, endokrinologiya, sinir xəstəlikləri, qastroenterologiya, pulmo- nologiya, allerqologiya, kardiologiya, uşaqların və böyüklərin ortopediyası, həmçinin uşaqlar və böyüklər üçün qulaq-udlaq- burun, proktologiya, uşaqlar və böyüklər üçün cərrahiyyə, üz- çənənin cərrahiyyəsi, irinli cərrahiyyə, hematologiya, oftalmo- logiya, urologiya və reanimasiya. Respublika klinik xəstəxanası kənd rayonlarının və şə- hərlərin sakinlərinə yüksək ixtisaslı poliklinika və stasionar tibbi yardımını göstərir, o, səhiyyə üzrə respublikanın yardımçı və metodiki mərkəzi, ixtisasiaşdirma bazası, respublika ərazi- sindəki müalicə-profilaktika müəssisələrində çalışan həkimlo- rin və orta tibb heyətinin ixtisas artırma bazası sayılır. Sanitar Bundan başqa, evdə stasionarlar, yarım stasionarlar, mövcud müəssisələrdə stasionarlar və gündüz stasionarları inkişaf etdirilir. Beynəlxalq standart xəstəxanaların optimal ölçüsünü 5-7 əsas ixtisaslar üzrə 600-800 çarpayıya görə, yol verilən mini- mal ölçüsünü isə 300-400 çarpayıya görə müəyyən edir. Göstərdiyi tibb yardımın növünə, həcminə və xarakterinə görə şəhər xəstəxanaları aşağıdakı kimi təsnif olunurlar: - profilinə görə - çoxprofilli və ixtisaslaşdırılmış - təşkilinə görə - poliklinika ilə birləşmiş və birləşməmiş - həcminə görə - müxtəlif güclü. Birləşmiş xəstəxananın quruluşu aşağıdakı sxemdə təq- dim olunmuşdur. Birləşmiş xəstəxananın quruluş sxemi Şəhər xəstəxanasının başlıca vəzifəsi - əhaliyə yüksək ixtisaslı müalicə-profilaktika yardımının göstərilməsidir. Onun fəaliyyətinin əsas bölməsi - xəstələrin poliklinika və stasionar arasında müayinəsi və müalicəsi zamanı varis- liyə əməl etməkdir ki, buna da aşağıdakı qaydada nail olunur: -hospitalizasiyaya göndərilən və stasionardan evə yazı- lan xəstələrin vəziyyəti haqqında poliklinikanın və stasionarın həkimləri arasında qarşılıqlı məlumat alınır (stasionara göndə- rilərkən ambulator kartdan çıxarış və poliklinikaya göndəril- mək üçün xəstəlik tarixindən çıxarış), -Stasionarda işləyən həkimlərin dispanserizasiyada ak- tiv iştirakını təmin etmək, onun səmərəliliyinin təhlili. -poliklinika həkimlərinin ixtisaslarının artırılması (səhvlə- rin təhlili, məsləhətlər, konfranslar, yerlərdə təhsil vermə kurs- ları) və s. Xəstəxana müəssisələri arasında profilinə görə çoxpro- filli və ümumi stasionarlar üstünlük təşkil edir. Ixtisaslaşdı- rılmış stasionarlar, məsələn, kardiorevmatoloji, yoluxucu, qastroenteroloji, pulmonoloji, dəri-zöhrəvi, oftalmoloji və s. iri şohərlərdə yerləşmişlər. Həm ümumi, həm də ixtisaslaşdırılmış stasionarlar, tibbi . ılı təhsil məktəblərinin, universitetlərin, akademiyaların, elmi- l.xlqiqat institutlarının klinik bazaları ola bilərlər. M.Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanası 1190 çarpayıya malik olmaqla çoxprofillidir, orada aşağıdakı şöbələr fəaliyyət göstərir: hamiləlik patologiyası, ginekologiya, endokrinologiya, sinir xəstəlikləri, qastroenterologiya, pulmo- nologiya, allerqologiya, kardiologiya, uşaqların və böyüklərin ortopediyası, həmçinin uşaqlar və böyüklər üçün qulaq-udlaq- burun, proktologiya, uşaqlar və böyüklər üçün cərrahiyyə, üz- çənənin cərrahiyyəsi, irinli cərrahiyyə, hematologiya, oftalmo- logiya, urologiya və reanimasiya. Respublika klinik xəstəxanası kənd rayonlarının və şə- hərlərin sakinlərinə yüksək ixtisaslı poliklinika və stasionar tibbi yardımını göstərir, o, səhiyyə üzrə respublikanın yardımçı və metodiki mərkəzi, ixtisasiaşdirma bazası, respublika ərazi- sindəki müalicə-profilaktika müəssisələrində çalışan həkimlo- rin və orta tibb heyətinin ixtisas artırma bazası sayılır. Sanitar Bundan başqa, evdə stasionarlar, yarım stasionarlar, mövcud müəssisələrdə stasionarlar və gündüz stasionarları inkişaf etdirilir. Beynəlxalq standart xəstəxanaların optimal ölçüsünü 5-7 əsas ixtisaslar üzrə 600-800 çarpayıya görə, yol verilən mini- mal ölçüsünü isə 300-400 çarpayıya görə müəyyən edir. Göstərdiyi tibb yardımın növünə, həcminə və xarakterinə görə şəhər xəstəxanaları aşağıdakı kimi təsnif olunurlar: - profilinə görə - çoxprofilli və ixtisaslaşdırılmış - təşkilinə görə - poliklinika ilə birləşmiş və birləşməmiş - həcminə görə - müxtəlif güclü. Birləşmiş xəstəxananın quruluşu aşağıdakı sxemdə təq- dim olunmuşdur. Birləşmiş xəstəxananın quruluş sxemi Şəhər xəstəxanasının başlıca vəzifəsi - əhaliyə yüksək ixtisaslı müalicə-profilaktika yardımının göstərilməsidir. Onun fəaliyyətinin əsas bölməsi - xəstələrin poliklinika və stasionar arasında müayinəsi və müalicəsi zamanı varis- liyə əməl etməkdir ki, buna da aşağıdakı qaydada nail olunur: -hospitalizasiyaya göndərilən və stasionardan evə yazı- lan xəstələrin vəziyyəti haqqında poliklinikanın və stasionarın həkimləri arasında qarşılıqlı məlumat alınır (stasionara göndə- rilərkən ambulator kartdan çıxarış və poliklinikaya göndəril- mək üçün xəstəlik tarixindən çıxarış), -Stasionarda işləyən həkimlərin dispanserizasiyada ak- tiv iştirakını təmin etmək, onun səmərəliliyinin təhlili. -poliklinika həkimlərinin ixtisaslarının artırılması (səhvlə- rin təhlili, məsləhətlər, konfranslar, yerlərdə təhsil vermə kurs- ları) və s. Xəstəxana müəssisələri arasında profilinə görə çoxpro- filli və ümumi stasionarlar üstünlük təşkil edir. Ixtisaslaşdı- rılmış stasionarlar, məsələn, kardiorevmatoloji, yoluxucu, qastroenteroloji, pulmonoloji, dəri-zöhrəvi, oftalmoloji və s. iri şohərlərdə yerləşmişlər. Həm ümumi, həm də ixtisaslaşdırılmış stasionarlar, tibbi . ılı təhsil məktəblərinin, universitetlərin, akademiyaların, elmi- l.xlqiqat institutlarının klinik bazaları ola bilərlər. M.Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanası 1190 çarpayıya malik olmaqla çoxprofillidir, orada aşağıdakı şöbələr fəaliyyət göstərir: hamiləlik patologiyası, ginekologiya, endokrinologiya, sinir xəstəlikləri, qastroenterologiya, pulmo- nologiya, allerqologiya, kardiologiya, uşaqların və böyüklərin ortopediyası, həmçinin uşaqlar və böyüklər üçün qulaq-udlaq- burun, proktologiya, uşaqlar və böyüklər üçün cərrahiyyə, üz- çənənin cərrahiyyəsi, irinli cərrahiyyə, hematologiya, oftalmo- logiya, urologiya və reanimasiya. Respublika klinik xəstəxanası kənd rayonlarının və şə- hərlərin sakinlərinə yüksək ixtisaslı poliklinika və stasionar tibbi yardımını göstərir, o, səhiyyə üzrə respublikanın yardımçı və metodiki mərkəzi, ixtisasiaşdirma bazası, respublika ərazi- sindəki müalicə-profilaktika müəssisələrində çalışan həkimlo- rin və orta tibb heyətinin ixtisas artırma bazası sayılır. Sanitar avıasıyasının, avtomobil nəqliyyatının vasitəçiliyi ilə xüsusiləş- dırılmış təcili tibbi yardımı təşkil edir. Respublika klinik xəstə- xanasında ATU-nun 13 kafedrası, Həkimləri Təkmilləşdirmə Instıtutunun, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının kafedra- ları fəaliyyət göstərir. 1989-cu ildə Bakıda Respublika Diaqnostika Mərkəzi açılmışdır. Onun strukturunda rentgen diaqnostikası və kom- puter tomoqrafiyası, ultrasəs müayinəsi və funksional diaqno- stıka, klınik laboratoriya və diaqnostik məsləhət şöbələri, en- doskopiya şöbələri, gündüz stasionarı və təşkiiati şöbə vardır Mərkəzin işi kompüterləşdirilmişdir (tibbi məlumatların to- planması və saxlanması). 1984-cü ildə Respublika Neyro- cərrahiyyə Mərkəzi ATU-nun neyrocərrahiyyə kafedrası ilə bırlıkdə açılmışdır. O, konsultativ və cərrahi yardım göstərir- hər il ildə 800-900 pasiyent cərrahi yardım alıriar. Bundan başqa, mərkəz respublika rayonlarının xəstələrinə neyrocər- rahi yardım göstərir (il ərzində 50-60 neyrocərrahi müdaxilə- lərlə birlikdə 200-300 çağırış). Yuxarıda sadalanan müəssisə- lərdən başqa, Bakı şəhərində respublika tabeçiliyində olan aşağıdakı müəssisələr vardır: Mərkəzi Klinik Xəstəxanası (1966-jı ildən), Respublika Stomatologiya Mərkəzi (1980-ci ildən), Respublika Doğum Evi (1990-jı ildən), Respublika Dəri- Zöhrəvi Dispanseri, Respublika Toksikologiya Mərkəzi, QİÇS- lə Milli Mübarizə Mərkəzi, Respublika Endokrinoloji Dispan- ser, Respublika Uşaq Klinik Xəstəxanası (1986-jı ildən), Res- publika Uroloji Klinik Xəstəxanası (1966-cı ildən). Adlarl çəki- lən mərkəzlər respublika tabeçiliyində olan mərkəzlərdir. Bakı şəhərində aşağıdakı iri xəstəxanalar fəaliyyət gös- tərir: N°1 saylı Bakı Şəhəri Klinik Xəstəxanası - 2000-ci ildə 1315 çarpayısı vardır. Ne2 saylı M.Əfəndiyev adına Klinik Xəstəxanası (1880-ci ildə Nobel tikdirmişdir) - fondda 715 çarpayı vardır. Prof. Ə.Qarayev adına Uşaq Klinik Xəstəxanası - 500 çarpayı (1960-cı ildən). Bakı Şəhəri Endokrinoloji Dispanseri (1969-cu ildən). Nq1 saylı Dəri-Zöhrəvi Dispanseri (1495-ci ildən). Bakı şəhəri mərkəzi təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım stan- siyası (1922-ci ildən). Ne3 saylı şəhər poliklinikası (1903-cü ildən). M.Qədirli adına mərkəzi hövzə xəstəxanası (1935-ci ildən). Bakı şəhəri klinik travmatologiya və ortopediya xəstəxanası. Bakı şəhəri göz xəstəxanası (1953-cü ildən). Təcili tibbi yardım xəstəxanası (1970-ci ildən). N°5 saylı şəhər klinik xəstəxanası (1969-cu ildən). N°1 saylı M.Hacıqasımov adına doğum evi (1927-ci ildən). Ne5 saylı Ş.ƏIəskərova adına doğum evi (1936-cı ildən). N°1 saylı Bakı şəhəri vərəm dispanseri və s. Əhalinin sayına görə ikinci böyük şəhər olan Gəncədə tibbi yardım aşağıdakı müəssisələrdə göstərilir: uşaqlara - N°1, N°2, N°3, N°4 saylı uşaq poliknikaları və N°1 və N°2 saylı uşaq xəstəxanalarında, böyüklərə isə - 5 poliklinikada (N°1, 2, 3, 4, 5). Şəhərdə tələbə poliklinikası fəaliyyət göstərir ki, o da Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında, Pedaqogika və Texnologiya institutunda tədris alan tələbələrə tibbi yardım göstərir. Veteranlar poliklinikasında müharibə və əmək vete- ranlarına, əlillərə, Qarabağ müharibəsi veteranlarına, Çernobıi qəzasının nəticələrini ləğv edənlərə, cəbhədə ölənlərin ailələ- rinə, repressiya qurbanlarına, ailə başçısı olmayan kimsəsiz şəxslərə, Əfqanıstan müharibəsi veteranları və əlillərinə tibbi yardım göstərir. N°5 saylı poliklinikada 13 000 yerli sakinlərə və 2000- dən artıq Özbəkistandan köçüb gələn məhsəti türklərinə gös- tərilən yardım diqqətəlayiqdir. Abbas Səhhət adına xəstəxana (1971-ci ildən) 345 çar- payıya malikdir, 1995-ci ilin fevralından etibarən əhalinin az- təminatlı təbəqələrinə göstərilən xidmət üzrə xəstəxana ad- landırılmışdır. Yoluxucu xəstəliklər xəstəxanası (1924-cü il- dən) malyariya ilə mübarizə illərində yaradılmışdır, 180 çar- payısı vardır. Akad. Z.Məmmədov adına (1959-cu ildən) Təcili Yardım Xəstəxanasında ATU-nun tələbələri internatura kur- sunu keçirlər. N°1 saylı doğum evi (1989-cu il) qadın moslo- hətxanası ilə birləşdirilərək «Baza qadın məsləhətxanası» ad- landırılır (1997-ci ildən Ne1, Ne2, N°3 məsləhətxanaları birləş- dirilmişdir). Ne2 saylı A.Səhhət adına (1996-cı ildən) doğum evi (xəstəxananın şöbəsi) 120 çarpayıya malikdir. Gəncə şəhərinin Ne1, N°2, N°3 saylı tibbi-sanitar hissə- sində (1962-ci il) alüminium zavodunun (Nsl), toxuma-əyrimə kombinatının işçiləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Gəncə şəhər xəstəxanası 210 çarpayılıq olub aşağıdakı profillidir: terapiya, cərrahiyyə, sinir xəstəlikləri, ginekologiya. U.Musabəyov adına Həhər Göz Xəstəxanası - xaricdə alınmış ən müasir tibbi texnika ilə təchiz olunmuş səhiyyə obyektidir, yüksək səviyyədə göz cərrahiyyəsi, süni büllurun yetişdirilməsi və s. həyata keçirir. Endokrinoloji xəstəxana (1968-ji il) 1986-jı ildən Endokri- noloji adlandırılır. Diaqnostika Mərkəzi (1999-cu il). Psixiatriya Xəstəxanası (1936-cı il). Ağciyər Xəstəlikləri Dispanseri (1928-ci il). Dəri-zöhrəvi Dispanseri (1920-ci il). Onkoloji dispanser (1956-cı il). Rayonlararası kardiologiya mərkəzi (1990-cı il). Rayonlararası psixi-nevroloji dispanser. Narkoloji dispanser (1986-cı il). Bədən tərbiyəsi dispanseri (1953-cü il). Təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım stansiyası (1924-cü il). Qanköçürmə regional mərkəzi (1941-ci il) - müharibə zamanı. Naxçıvan Muxtar Respublikasında müalicə-profilaktika yardımı N.Nərimanov adına Respublika Xəstəxanasında, 6 mərkəzi rayon xəstəxanalarında, Ə.ƏIiyev adına Respublika Uşaq Xəstəxanasında, Naxçıvan şəhər poliklinikasında, Z.ƏIiyeva adına Göz Xəstəxanasında, 8 dispanserdə (endo- krinoloji, vərəməleyhinə, dəri-zöhrəvi, onkoloji, kardioloci, narkoloji və müalicəvi bədən tərbiyəsi), 2 rayon uşaq xəstə- xanalarında, doğum evlərində, yoluxucu xəstəliklər mərkəzin- də, ana və uşaqların reabilitasiyası mərkəzində, fizioterapiya xəstəxanalarında, respublika və uşaq stomatologiya poliklini- kasında, 2 təcili yardım stansiyasında, 8 gigiyena və epide- miologiya mərkəzində və s. göstərilir. Ümumilikdə cəmi 3580 çarpayı vardır. Onlardan 686-ı pediatriya, 470-i doğum üzrə, 875-i isə kənd yerlərindədir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında 724 həkim və 2518 orta tibb heyəti çaiışır. 10 000 əhaliyə 24,9 həkim və 85,3 orta tibb heyətinin iş- çiləri düşür. Doğum sayının göstəriciləri - 17,1%o-dir. Ümumi ölüm faizi 5,5%o, uşaq (körpə) ölümü - 18,5%o-dir. Poliomielit və difteriya ilə xəstələnmə 1991-ci ildən 1996-cı ilə qədər qeydə alınmır. Səhiyyə xidmətinin bütün müəssisələri içərisində birləş- miş xəstəxana üstün mövqedə durur. Ona rəhbərlik edən baş həkim müəssisənin müalicə-profilaktik, inzibati-təsərrüfat və maliyyə fəaliyyətinə nəzarət edir. Onun 3 müavini vardır: tibb, poliklinika, inzibati-təsərrüfat işləri üzrə. Rnş hokim xəstələrin müayinəsini və müalicəsini təşkil cdıt v.) ona ııo/arol edir, onlara qulluq, dispanser müayinə, prolılaklık v;> ak:.(;pi(iomık iş, ixtisnsartırma, sənədləşdirmənin Tibbi hissə üzrə baş hokirrıin müavininin vəzifələri: xəs- toxananın müalico-profilaktik və sanitar-əksepidemik işinə, todbirlərin səmərəlilıyinə rəhbərlik, stasionarda hər bir ölüm hallarının təhlili vo evdo qidalandırmanın və MBT-nin təşkili, konsultativ yardım. Poliklinika üzrə baş həkimin müavini poliklinikanın işinə və əhaliyə poliklinika yardımının təşkilinə rəhbərlik edir, müalicə-profilaktika və əksepidemik tədbirlərin planlarını işlə- yib hazırlayır, nəzarət-ekspert komissiyasını yaradır və ona rəhbərlik edir, dispanser müşahidəni və onun səmərəliliyinə nəzarəti təşkil edir, xidmət olunan rayonun əhalisinin xəstə- lənməsini müntəzəm öyrənir. İnzibati-təsərrüfat işləri (İTİ) üzrə baş həkimin müavini qida məhsulları ilə təchizat, ləvazimat və avadanlıqlarla. yanacaqla, su ilə, işıqlanma, isidilmə, təmir, nəqliyyat və s. təchizi ilə məşğul olur. Stasionar üzrə sənədlərin əsas formaları: 1) xəstəlik tarixi; 2) xəstələrin qeydə alınması və stasio- nar üzrə çarpayı fondunun vərəqəsi; 3) stasionardan çıxıb getmiş şəxslərin kartı; 4) xəstəlik vərəqəsi. Bu və digər formalar hər ilin sonunda illik hesabatların tər- tib olunması zamanı istifadə edilir. Rəqəmli hesabata müəssisə- nin fəaliyyətinin təhlili, yəni mətnli hesabat, göstəricilərin, xüsu- sən də təxmini normativlərlə birlikdə keyfiyyət göstəricilərinin keçən ildəkilərlə dinamikada müqayisəsi, həmçinin yekunda əhaliyə göstərilən müalicə-profilaktika tədbirlərinin təkmilləşdi- rilməsinə dair tədbirlər siyahısı daxildir. Təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım. Bu yardım növü evdə, küçədə, iş zamanı və gecə vaxtı baş vermiş bədbəxt hadisələr və həyat üçün təhlükəli qəfləti kəskin xəstəlikiər zamanı, kütləvi zəhərlənmələr və digər bəd- bəxt hadisələr olduqda əhaliyə yardım göstərmək üçün təşkil edilir. Təcili yardım şöbəsi poliklinikaların nəzdində yaradılır. Təcili yardım göstərmiş həkimlər səhər müşavirələrində və telefon vasitəsilə müalicə həkimlərinə bunun haqqında məlu- mat verir, xəstəlik tarixi və ambulatoriya kartı üçün göstərilən tibbi yardımı təsvir etməklə vərəqəni doldururlar. Tocili yardım stansiyası sərbəst müalicə müəssisələridir. Müalicə müəssisəsinin yeni tipi - təcili tibbi yardım xəstəxana- sı təsdiq olunmuşdur. Təcili tibbi yardım işinin əsasını aşağıdakılar təşkil edir: 1) təcili yardım tələb edən bədbəxt hadisələr və xəstəliklər haqqında vaxtında aparılmış xəbərdarlıq; 2) stansiyanın və heyətin işində tam və nöqsansız dəqiqlik; 3) maneəsiz təcili hospitallaşdırmanı təmin etmək üçün şəhər xəstəxanalarının stasionarları ilə sıx əlaqə; 4) həkimlərin və orta tibb heyətinin yüksək peşəkarlığı; 5) hospitalönü və hospital səviyyəsində təcili tibbi yardım üzrə ixtisaslaşdırmanın inkişafı; 6) şokun profilaktikası, trombemboliya, terminal halların qarşısının alın- ması, qanköçürmə, şokəleyhinə terapiya, qanaxmalar, traxeo- tomiya, ürəyin massajı və s. üçün lazımi vaitələrlə təcili tibbi yardım müəssisələrinin təchiz olunması. Xüsusiləşdirilmiş təcili tibbi yardım sürətlə inkişaf edir ki, orada reanimasiya funksiyasını yerinə yetirməklə bərabər, in- tensiv terapiya, şokəleyhinə, toksikoloji və s. briqadalar təşkil olunur. Təcili yardım stansiyasının funksiyalarına xəstələrin, hamilə və zahı qadınların stasionarlara çatdırılması daxildir. Təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım həkiminin vəzifələrinə bədbəxt hadisələrin səbəblərinin təhlili və onların qarşısının alınmasına dair tövsiyələrin işlənib hazırlanması, həmçinin əha- liyə öz-özünə və bir-birinə yardım təlimini təbliğ etmək aiddir. Bakı Şəhəri Mərkəzi Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yar- dım Stansiyası 1922-ci ildən fəaliyyət göstərir. 1965-ci ildən o, Bakıxavnov küçəsində N°42 saylı binanın birinci mərtəbəsində yerləşmişdir. Stansiyada 1000 həkimə qədər və 1200 orta lıbb heyəti işləyir. İntensiv terapiya briqadaiarı yaradılmışdır ki, orada 220 həkim və 220 feldşer çalışır. Onlardan 4-ü tibb elm- ləri namizədidir. Yüklə 131,57 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 2