Ноорганик моддалар кимёвий технологияси” фанидан Курс лойиҳаси Мавзу

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЬЛИМ ВАЗИРЛИГИ ИСЛОМ КАРИМОВ НОМИДАГИ

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТЕХНИКА УНИВЕРСИТЕТИ ОЛМАЛИҚ ФИЛИАЛИ

“Кимёвий технология” кафедраси

“Ноорганик моддалар кимёвий технологияси” фанидан

Курс лойиҳаси

Мавзу: Kuchsiz nitrat kislota ishlab chiqatish sexining kontakt apparati (absorbsiyalash minorasi) ni moddiy va issiqlik hisoblari.

Бажарди: 39-16Б КТ Абубакиров Ботир

Қабул қилди: Маматқулов Н.Н.

Олмалиқ 2020

Тасдиқлайман Кимёвий технология кафедраси мудири Маматқулов Н.Н. “__”________2020йил

КУРС ЛОЙИСИГА ТОПШИРИҚ

Фан номи: Ноорганик моддалар кимёвий технологияси

Гурух: 39-16Б Кимёвий технология

Талаба: Абубакиров Б

Рахбар: Маматқулов Н

1. 
   Лойиха мазмуни: Филтрлашни хисоблаш
   

Бошлагғич маьлумотлар: q₁=131.861 kdj, q2=234.56 kdj

2. 
   Асосий адабиётлар:
   

1. 
   Gafurov Q., Shamsiddinov I.T. Mineral o’g’itlar ishlab chiqarish nazariyasi va texnologik hisoblar. Darslik. Toshkent. “Fan vatexnologiya”. 2010. 360 b/
   
2. 
   Mirzakulov X. Ch., Shamsiddinov I.T., To’raev Z. Murakkab o’g’itlar ishlab chiqarish nazariyasi va texnologik hisoblar.Oquvqo’llanma. Toshkent. “Tafakkur Bostoni”. 2013. 216 b.
   
3. 
   Ибрагимов Г. И. Эркаев А.У. Якубов Р. Я. Туробжонов С. М. Калий хлорид технологияси. Ўқув қўлланма. Тошкент. 2010. 210 б.
   
4. 
   График қисмнинг тузилиша: Аппарат кўриниши, ишлаб чиқариш технологик схемаси
   
5. 
   Тушунтирувчи қисмнинг тузилиш: –Кириш, Техник қисм, Технологик қисм, Хисоб қисм, Мехнат мухофазаси, Хулоса, Фойдаланилган адабиётлар
   
6. 
   Лойиханинг бажариш муддати
   

	1	2	3	4	5	Тушунтирув йозуви	Химоя
Режада
Амалда

Курс лойиха: Маматқулов Н.Н.


KUCHSIZ NITRAT KISLOTA ISHLAB CHIQATISH SEXINING KONTAKT APPARATI (ABSORBSIYALASH MINORASI) NI MODDIY VA ISSIQLIK HISOBLARI.
Reja:

Kirish.

Asosiy qism.

1. 
   Azot kislotasi ishlab chiqarishning funksional sxemasi.
   
2. 
   Azot oksidining asborbsiyasi
   

Texnalogik qism.

2.1 Azot kislotasi ishlab chiqarishda energotexnologik tizim.
Hisobiy qism

3.1 Moddiy balans.

3.2 Issiqlik balansi.
Xulosa.

Foydalanilgan adabiyotlar.

KIRISH
1914-yilda koks gazi ammiaki asosida azot kislotasi ishlab chiqarish ishlanmasi amalga oshirilib, 1916-yili hozirgi Donesk shahrida azot kislotasi ishlab chiqaruvchi sex foydalanishga topshirildi. Ishlanma rus muhandisi I.N. Andreyev rahbarligida olib borildi. Hozirda ammiakdan azot kislotasi olish - uni ishlab chiqarishning asosiy usuli hisoblanadi.
Azot kislotasi ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyo sintetik ammiak, havo kislorodi va suv hisoblanadi. Bunda quyidagi reaksiyalar sodir bo‘ladi: Ammiakning havo kislorodi orqali oksidlanishi:

4NH₃ + 5O₂=4NO + 6H₂O + Q, (1)

Azot oksidining azbt dioksidigacha qo'shimcha ravishda oksidl­anishi:

2NO + O₂ = 2NO₂ + Q₂ (2)

NO gazinirrg suv orqali yutilishi, azot kislotasi hosil bo'lishi:

Uchinchi reaksiya bilan bir vaqtda ikkinchisi ham sodir etiladi, chunki NO₂ning barcha miqdori HNO₃ ga aylantirishi mumkin. Barcha reaksiyalar ekzotermik reaksiyalardir.

(1)-(2) kimyoviy tenglamalardan kelib chiqqan holda funksional sxema am-miakning oksidlanishi, gazlarning keyinchaliksovutilishi, azot oksidining oksid-lanishi hamda hosil bo’luvchi nitroz gazlarni suv bilan absorbsiyalash tizimchalarini o‘z ichiga oladi (1-rasm).

Bu yerda biz ishlab chiqarish ayrim bosqichlarining fizik- kimyoviy asoslanishlariga to‘xtalamiz.

ASOSIY QISM.
AZOT KISLOTASI ISHLAB CHIQARISHNING FUNKSIONAL SXEMASI.

Azot kislotasi ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyo sintetik ammiak, havo kislorodi va suv hisoblanadi. Bunda quyidagi reaksiyalar sodir bo‘ladi: Ammiakning havo kislorodi orqali oksidlanishi:

4NH₃ + 5O₂=4NO + 6H₂O + Q, (1)

Azot oksidining azbt dioksidigacha qo'shimcha ravishda oksidl­anishi:

2NO + O₂ = 2NO₂ + Q₂ (2)

NO gazinirrg suv orqali yutilishi, azot kislotasi hosil bo'lishi:

Uchinchi reaksiya bilan bir vaqtda ikkinchisi ham sodir etiladi, chunki NO₂ning barcha miqdori HNO₃ ga aylantirishi mumkin. Barcha reaksiyalar ekzotermik reaksiyalardir.

(1)-(2) kimyoviy tenglamalardan kelib chiqqan holda funksional sxema am-miakning oksidlanishi, gazlarning keyinchaliksovutilishi, azot oksidining oksid-lanishi hamda hosil bo’luvchi nitroz gazlarni suv bilan absorbsiyalash tizimchalarini o‘z ichiga oladi (1-rasm).

Bu yerda biz ishlab chiqarish ayrim bosqichlarining fizik- kimyoviy asoslanishlariga to‘xtalamiz.

Ammiakning oksidlanishi - murakkab qaytmas ekzotermik katalitik reaksiyadir. Ammiak N₂ va NO gacha oksidlanadi. o‘tish ikki mustaqil stexiometrik tenglamalar orqali ifodalanadi:

4NH₃ + 5O₂ = 4NO + 6H₂O + 904 кJ (4)

4NH₃+3O₂ = 2N₂ + 6H₂O+ 1269 kJ (5)

Katalizator sifatida platina yoki platinopalladiyrodiyli qotishma qo‘llanadi (Pt miqdori 81-92%). Jarayonning harorati 1100-1200° K. Bunday sharoitlarda azot oksidi N₂O amalda hosil bo‘lmaydi. Ekzotermik reaksiyaning qaytar reaksiya boMganligidan (1) uning muvozanati ammiakning oksidlanish haroratida chapga surilgan, shuningdek, azot dioksidi mavjud emas.

1-ammiakning oksidlanishi; 2—gazning sovuslii; 3—azot oksidining oksidlanishi; 4—absorbsiya.