O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi

Mavzu:Sport inshootlarining umumiy tasnifi.
Reja:
Sport inshootlarini shakli va o‘lchamlari, ularni shakllanishi hamda texnologiya chizmasi haqida nazariy ma’lumotlarga ega qilish.
Sport inshootlarini faoliyatini rejalashtirish to’g’risida umumiy ma’lumot
Sport inshootlari tasnifi va toifalanishi


Sport inshootlarining shakli va ulchamlari
Sport inshootlari - bu maxsus kurilgan va uz faoliyatida kupkirrali madaniy va sport tadbir va anjumanlari o’tkaziladigan maskandir. Zamonaviy tasavvurda sport inshootlari deganda o’quv mashgulotlar, turli kishki va yozgi sport turlari bo`yicha musobavdar uchun muljallangan xar xil inshootlar kompleksi tushuniladi. Kompleksning asosiy inshooti stadiondir, ya’ni tomashabinlar uchun muljallangan tribunali asosiy sport arenasi. Tomoshabinlarning soni xamda ularga xizmat kursatuvchilarga, musobavdar, sport mashgulotlarining turlari va xarakteriga kura stadionlarning turlari belgilanadi.
Zamonaviy stadionlarning sport arenasi boskichma-boskich shakllanishi jarayonida antik tuzilishiga nisbatan tarkibi va ulchamlari jixatidan yukori darajada takomillashdi. Bunday stadionlar standart ulchamli radiusi 36 m bulgan va 400 m masofaga yugurish yulkasi bilan uralgan futbol maydonidan (104x69 metr) xamda yengil atletika uchun muljallangan sektorlardan tashkil toptan.
Stadionda tamoshabinlar sigimiga kura tribunalar sport arenasining bir yoki ikki tomonida joylashadi. Ular takasimon, oval, ellipssimon yoki boshkd yopik xalkasimon formada bulishi mumkin.
Ulchamlariga kura stadionlar kuyidagi kategoriyalarga bulinishi mumkin:

• 
  tribunasi 1500-3000 urindikli kichik stadionlar.
  
• 
  tribunasi 2000-10000 urindikli, maydoni kamida 5-6 gektar bulgan urtacha kattalikdagi stadionlar.
  
• 
  tribunasi 10000-50000 urindikli, maydoni kamida 10-15 gektar bulgan katta stadionlar
  

tribunasi 50000 dan kup urindikli, maydoni kamida 20-25 gektar bulgan Olimpik tipidagi stadionlar.
Taxminiy sport inshootlari tizimi, tavsiya etiladigan kichik, urta va katta stadionlar loyixalash me’yorlarida keltirilgan.
Sport inshooti ochik yoki yopik tipdagi o’quv-mashklanish jarayoni va xar xil sport turlari bo`yicha musobakalar o’tkazishga muljallanib kurilgan xamda jixozlangan maxsus inshootdir.
Sport inshootlarning tasnif etishda yagona terminologiyadan foydalaniladi:

1. 
   ochik xoldagi aloxida sport inshootlar;
   
2. 
   ochik kompleks sport inshootlari;
   
3. 
   yopik xoldagi aloxida sport inshootlari;
   
4. 
   yopik kompleks sport inshootlari.
   

Ochik xoldagi aloxida sport inshootlariga voleybol, basketbol, kul tupi va futbol uyin maydonlarini misol keltirish mumkin (yopik xolda bulishi xam mumkin).
Kuyida tekis maydonda umumiy maydoni 9 ga, tribunasi 15000 urindikli stadionning taxminiy balansi keltirilgan.
Stadionning umumiy maydoni 100 %
Ochik sport inshootlari, maydonchalar va maydon 34 %
Katta ulchamli sport inshootlari 12 %
Xizmat kursatish inshootlari 1 %
Ichki yulakchalar va tarkatuvchi maydonchalar 14 %
Kukalamzorlashtirish 39 %
Maydon tanlashda bosh rejaning umumiy kompozisiyasi stadionning umumiy kompleksiga ta’sir etadi.