Rasim Əliyevin Üstü
Açılmamış Qətli
Jurnalist Rasim Əliyevin qətli ilə bağlı
müstəqil araşdırma
Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu (RATİ)
Avqust, 2016
www.irfs.org
2
MÜNDƏRİCAT
MİNNƏTDARLIQ.......………………………………………………………………………………………………………………………………..3
RASİM ƏLİYEVİN XATİRƏSİNƏ.………………………………………………………………………………………………………………..4
İŞİN QISA TƏSVİRİ......…………………………………………………………………………………………………………………………….6
HADİSƏNİN İŞTİRAKÇILARI.…………………………………………………………………………………………………………………...7
GİRİŞ..............…………………………………………………………………………………………………………………………………………10
JURNALİSTLƏRƏ QARŞI ZORAKILIĞIN CƏZASIZ QALMASI……………………………………………………………………12
QƏTL..........……………………………………………………….…………………………………………………………………………………...14
RASİM ƏLİYEVƏ 1 SAYLI ŞƏHƏR KLİNİK XƏSTƏXANASINDA GÖSTƏRİLƏN YARDIM VƏ MÜALİCƏ İLƏ
BAĞLI MÜSTƏQİL ARAŞDIRMA………………………………………………………………………………………………………………..17
REAKSİYALAR……………………………………………………………………………………………………………………………………………19
HÜQUQ POZUNTULARI.......……………………………………………………………………………………………………………………..21
MEYDANA ÇIXAN MƏSƏLƏLƏR, ŞƏRHLƏR VƏ TƏHLİLLƏR …………………………………………………………………….23
NƏTİCƏ........…………………………………………………………………………………………………………………………………………...29
3
MİNNƏTDARLIQ
Bu hesabat Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun (RATİ) nəşridir. Hesabat adlarının
anonim qalmasını istəyən bir qrup müstəqil ekspertin müştərək səyinin nəticəsində ərsəyə gəlib.
Hesabat iki hüquqşünas, bir informasiya texnologiyaları mütəxəssisi və üç insan hüquqları və media
ekspertindən (yerli və beynəlxalq) ibarət olan ekspert qrupunun apardığı araşdırma və təhlil əsasında
hazırlanıb. Onların 2015-16-cı illərdə həyata keçirdiyi iş aşağıdakı səhifələrdə təqdim olunan
məlumatların əsasını təşkil edir.
Bu hesabat hazırlanarkən, RATİ digər məsələlərlə yanaşı iş materiallarını, ekspert rəylərini, ittiham
aktını, məhkəmə ifadələrini, hadisə yerindən video görüntüləri, müsahibələri və mediada gedən
xəbərləri, eləcə də yerli və beynəlxalq qanunvericiliyi təhlil edib və onlara istinad edib.
Ekspert qrupu hadisə yerinə baxış keçirib, Rasim Əliyevin ailəsindən, məhkəmə işini aparan iki
vəkildən və yeddi müstəqil hüquqşünas və ekspertdən müsahibə alıb. Bundan başqa, iki müstəqil
həkimin də rəyi öyrənilib.
Hesabatda həmçinin RATİ-nin ifadə, toplaşma və birləşmə azadlıqları sahəsindəki əvvəlki
araşdırmasının bilgilərindən istifadə olunub.
4
RASİM ƏLİYEVİN XATİRƏSİNƏ
Jurnalist və hüquq müdafiəçisi Rasim Əliyev. 10 mart 2013-cü il, Foto: Fərqanə Novruzova © RATİ
“O, səssiz qəhrəman, hər zaman hazır olan insanlardan biri idi. Bütün bu olaylar RATİ-nin başına
gələndə, o, onlar üçün çalışmağa davam etdi. O, təvazökar, dürüst və olduqca cəsur idi” deyə Meydan
TV-nin direktoru Emin Milli bildirib.
Rasim Əliyev jurnalist, hüquq müdafiəçisi və Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun
(RATİ) sədri idi.
Rasim Əliyev 1984-cü il avqustun 16-da anadan olmuş və 31 yaşının tamam olmasına az bir vaxt
qalmış vəfat etmişdir. Öz yaşlı valideynləri ilə birlikdə yaşayan Rasim Əliyev ailə qurmaq üçün
nişanlanmışdı və toy etməyi planlaşdırırdı. Valideynləri və nişanlısından başqa, Rasim Əliyevin bir
bacısı da var.
Tez-tez öz video reportajları ilə hüquq pozuntularını ifşa edən açıq sözlü reportyor Rasim Əliyev
Azərbaycanın vətəndaş cəmiyyəti və media icması daxilində yaxşı tanınırdı və onun ölümü onu tanıyan
və onunla uzun illər birlikdə çalışan insanlar üçün ağır zərbə oldu.
Rasim Əliyev 2006-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasını bitirib. Universitetdə ona neft-qaz
sektorunda yaxşı karyera qurmaq imkanı verə biləcək neft mühəndisliyi ixtisasına yiyələnsə də, Rasim
qeyri-kommersiya sektorunda çalışmaq və ifadə azadlığının müdafiəsinə töhfə vermək qərarına gəlib.
Beləliklə, o, 2006-ci ilin avqustunda Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutuna könüllü olaraq
5
qoşulub və qısa bir müddətdə RATİ-nin İdarə Heyətinin üzvünə çevrilib (2008-ci ildən 2014-cü ilədək).
Rasim Əliyev RATİ-də fəaliyyət göstərdiyi dövrdə məhkəmə müşahidəçisi, media kontentinin
monitorinqi və təhlili üzrə ekspert, RATİ-nin Obyektiv TV layihəsində jurnalist və daha sonra isə
redaktor vəzifəsində çalışıb.
Bu əməli törədən şəxslər az qala heç vaxt etdiyinin nəticəsini görməyəcək. Lakin cəzasızlıq
məsələlərinin mediada geniş işıqlandırılması bunu dəyişdirməyə kömək edə bilər və Rasim də RATİ-nin
Azərbaycanda cəzasızlıqla mübarizə cəhdlərinin bir hissəsi idi. 2012-14-cü illərdə, Rasim Əliyev RATİ-
nin jurnalistlərə və KİV əməkdaşlarına qarşı qətl və hücumların alternativ araşdırmasını həyata keçirən
tədqiqat qrupunun üzvü olub.
RATİ ilə əməkdaşlığı dövründə Rasim bir çox yüksək profilli məhkəmələri, o cümlədən belarusiyalı
hüquq müdafiəçisi Ales Bialiatskinin və Azərbaycanlı bloggerlər Emin Milli və Adnan Hacızadənin
məhkəmələrini müşahidə edib.
2013-cü il prezident seçkiləri zamanı Rasim seçicinin qorxudulması, bir dəfədən çox səs vermə, topa
bülleten atma və digər ciddi pozuntuları qeydə almaq üçün Azərbaycan boyunca bir səsvermə
məntəqəsindən digərinə gedib.
2014-cü il oktyabrın 13-də Rasim Əliyev RATİ-nin Ümumi Yığıncağının qərarı ilə RATİ-nin sədri seçilib
və bu vəzifədə əvvəlki sədr Emin Hüseynovu əvəzləyib.
RATİ-nin 2006-cı ildə təsis olunmasından bəri, onun əməkdaşları və müqaviləçiləri böyük təzyiqlərə
məruz qalıblar. 2014-cü ilin avqustunda təşkilatın qanunsuz olaraq bağlanması və təşkilatın təsisçisi
Emin Hüseynovun təqibə məruz qalması bu təzyiqlərin kulminasiya nöqtəsi olub. Rasim Əliyev qarşı
2015-ci ilin 8 avqustunda baş vermiş hücum hakimiyyətin RATİ-nin ofisinə reydi, RATİ və onun tele-
layihəsi olan Obyektiv TV-nin ofislərinin bağlanması və fəaliyyətini dayandırmağa məcbur olmasından
bir il sonraya təsadüf edir.
Eyni gündə, yəni 2014-cü il avqustun 8-də, RATİ direktoru Emin Hüseynov gizlənmək məcburiyyətində
qalmış və az müddət sonra İsveçrənin Bakıdakı səfirliyində ona sığınacaq verilmişdi. Hüseynov orada
10 ay qaldıqdan sonra ona ölkədən çıxmağa icazə verildi, lakin eyni zamanda o, Azərbaycan
vətəndaşlığından da məhrum edildi.
Hüquq mühafizə orqanları 2014-cü ilin avqustunda RATİ-nin ofisinə reyd edərkən Emin Hüseynovu
oranın yaxınlığından müvəqqəti təhlükəsiz bir yerə öz avtomobili ilə aparan Rasim Əliyev olub.
2014-cü ilin oktyabrında Rasim Əliyev RATİ sədri seçilərək Hüseynovu bu vəzifədə əvəzlədi. Bu
seçkinin protokolu Azərbaycanın Ədliyyə Nazirliyinə göndərildi. Təşkilatın ən ağır dönəmində,
hakimiyyətin şiddətli təzyiqi nəticəsində faktiki olaraq iflic duruma düşdüyü bir vaxtda RATİ-yə
rəhbərliyi Rasim Əliyev öz üzərinə götürdü.
Ölümündən öncəki üç həftə ərzində Rasim Əliyev ona sosial şəbəkədə davamlı olaraq təhdid və hədə-
qorxular gəldiyini bildirirdi.
Rasim Əliyev fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində dəfələrlə polis və xüsusi xidmət işçilərinin fiziki
təzyiqinə və mənəvi basqılarına məruz qalsa da insan hüquqlarının müdafiəsindən kənara çəkilmədi
və həyatının son anına qədər ifadə azadlığının müdafiəsində durdu.
6
İŞİN QISA TƏSVİRİ
Rasim Əliyev 2015-ci il avqustun 8-də amansızcasına döyülərək bir gün sonra, avqustun 9-da Bakıdakı
xəstəxanalardan birində dünyasını dəyişib. Bakıda fəaliyyət göstərən 30 yaşlı reportyor Rasim Əliyev
azərbaycanlı futbolçu Cavid Hüseynovu xarici jurnalistə qarşı pis rəftarına görə tənqid etdikdən sonra
ona özünü futbolçunun qohumları kimi təqdim edən şəxslərdən telefon zəngləri gəlib. Nəhayət, o,
Bakının gediş-gəlişli və məskunlaşmış bir ərazisində təhlükəsiz kimi görünən bir yerdə görüşməyə
razılıq verib, lakin, elə həmin yerdə bir qrup şəxs tərəfindən amansızcasına döyülüb.
İlk anda xəsarətlər ağır görünmürdü. Hücumdan bir neçə saat sonra, Rasim Əliyev Bakı Şəhər Klinik
Xəstəxanasındakı çarpayısında aydın və acıqlı bir səslə danışırdı. Lakin sonradan onun vəziyyəti
qəflətən pisləşdi və o, cəmi bir neçə saat sonra elə həmin xəstəxanada da vəfat etdi.
Azərbaycan məhkəməsi jurnalistin döyülməsində iştirak etmiş beş şəxsə uzun müddətli həbs cəzaları
versə də, bu hesabatdan da göründüyü kimi, bu iş hələ tam həllini tapmayıb.
Əliyevin qətli Azərbaycanda media ictimaiyyəti arasında onsuz da geniş yayılmış qorxu atmosferini
daha da gücləndirməyə xidmət edir. Futbolçunu tənqid etməzdən əvvəl, Əliyev öz Facebook səhifəsinə
polis zorakılığını ifşa edən silsilə fotoşəkillər yerləşdirdikdən sonra ona təhdidlərin gəldiyi barədə
məlumat vermişdi. Əliyev uzun illər RATİ-də fəaliyyət göstərmişdi. Hakim rejimin təşkilatın bank
hesablarını dondurmasından və onun sədri və direktoru olan, sonradan İsveçrə səfirliyindən sığınacaq
alan və daha sonra xaricə mühacirət etməyə məcbur olan Emin Hüseynovu təqib etməsindən sonra
Rasim təşkilatın sədri oldu. Hüquq mühafizə orqanları RATİ-nin ofisində reyd edərkən Emin Hüseynovu
öz avtomobili ilə oranın yaxınlığından müvəqqəti təhlükəsiz bir yerə aparmış şəxs RATİ-nin ən güvənli
və sadiq əməkdaşların biri olan Rasim Əliyev idi.
Elə Rasim Əliyevə qarşı hücum da hakimiyyətin RATİ-nin Bakıdakı ofisinə reyd etməsi və onu
bağlamasının bir ilinin tamamında baş verdi.
İnternetə yüklədiyi polis zorakılığı, sosial narazılıq, məsələn "İstefa" sözü yazılmış baner daşıyan
etirazçıların şəkilləri ilə əlaqədar ona təhdid mesajları gəlirdi. Rasim Əliyev ona "bu fotolara görə
cəzalanacaqsan" mətnində təhdidin gəldiyini bildirirdi. O, 2015-ci il iyulun 25-də bu təhdidi
ictimailəşdirdi və bununla bağlı polisə şikayət etdi, lakin polis Rasim Əliyevi qorumaq üçün heç bir
addım atmadı.
RATİ-nin araşdırması ilə müəyyən olunub ki, 1 saylı Şəhər Klinik Xəstəxanasının tibbi personalı Rasim
Əliyevə lazımi tibbi yardımı göstərməyib. Bundan başqa, Rasim Əliyevin ailəsi məhkəmənin onun
xəstəxanada hansı şəraitdə ölməsini araşdırmamasından məyusluqlarını ifadə edərək Rasimin ölümünə
görə cavabdeh olan hər kəsin məsuliyyətə cəlb olunması üçün səylərini davam etdirəcəklərini əhd
ediblər.
7
HADİSƏNİN İŞTİRAKÇILARI
Cavid Hüseynov, futbolçu, Azərbaycan millisinin və
Qəbələ Futbol Klubunun (FK) hücumçusu.
Rolu: Cinayətə yardımçı: təşviq etmə və gizli
saxlama yolu ilə cinayət əməlinin törədilməsinə
köməklik göstərib. Dörd il həbs cəzasına məhkum
olunub.
2015-ci il avqustun 7-də jurnalist Rasim Əliyev Facebook-
səhifəsində bildirib ki, Qəbələ FK-nın 28 yaşlı hücumçusu
Cavid Hüseynov kiprli jurnalistə kobud jest göstərdiyi
üçün futboldan uzaqlaşdırılmalıdır. Bundan sonra, Rasim
futbolçunun qohum və dostları olduqlarını iddia edən və
onu aldadıb görüşə çağıran bir qrup şəxs tərəfindən
döyülüb. Rasim daha sonra Bakıdakı xəstəxanalardan birində dünyasını dəyişib.
Cavid Hüseynov 2015-ci il avqustun 11-də həbs olunub. İstintaq müəyyən edib ki, Cavid Hüseynov
bibisi oğlu Elşən İsmayılovun hücumu planlaşdırdığını bildiyi halda hadisənin baş verməsinin qarşısını
alacaq hər hansı addım atmayıb.
Səbail Rayon Məhkəməsinin 31 may 2016-cı il tarixli hökmü ilə Cavid Hüseynov Cinayət Məcəlləsinin
307.1 (ağır cinayətin hazırlanmasını və ya törədilməsini bilərək həmin cinayət barəsində xəbər
verməmə) və 307.2-ci (qabaqcadan vəd etmədən ağır cinayəti gizlətmə) maddələrinə əsasən 4 il
müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
Əsas cinayətkarlar: Cinayət əməlinin həyata keçirilməsinə görə məsuliyyət daşıyan şəxslər
Elşən İsmayılov
Rolu: Cinayəti törədən, 13 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunub.
Elşən İsmayılov, İdman Akademiyаsının Futbol fakültəsinin 22 yaşlı
məzunu. Bir neçə ildir peşəkar futbolla məşğul olur. İsmayılov Qəbələ FK-nın
hücumçusu Cavid Hüseynovun bibisi oğludur.
O, 2015-ci il avqustun 9-da Rasim Əliyevi döymək ittihamı ilə həbs olunub.
İstintaq müəyyən edib ki, İsmayılov "qabaqcadan əlbir olan dəstə təşkil
edərək Rasim Əliyevin səhhətinə xüsusi amansızlıqla, ehtiyatsızlıqdan
sonuncunun ölümü ilə nəticələnən ağır xəsarət yetirib." Elşən İsmayılov
Cinayət Məcəlləsinin 126.3-cü (qəsdən bədənə ağır xəsarət yetirmə ölümə
səbəb olduqda) maddəsilə və hadisə yerindən Rasim Əliyevin pul kisəsini də
götürdüyünə görə əlavə olaraq, CM-nin 177-ci (oğurluq) maddəsi ilə ittiham
edilib.
Məhkəmə prosesi zamanı etdiyi əməldən peşman olmadığını və Rasim Əliyevi "düz edib öldürdüyünü"
qeyd edib. İstintaqa verdiyi ifadəsində törətdiyi cinayəti etiraf edib. Məhkəmə zamanı Rasim Əliyevi
döyməkdə təqsirli olduğunu boynuna alıb.
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin 01 aprel 2016-cı il tarixli hökmünə əsasən oğurluq və ölümə səbəb
olan qəsdən ağır bədən xəsarəti yetirmə ittihamları ilə 13 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
8
Camal Məmmədov
Rolu: Cinayəti törədən, 11 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunub.
Qaradağ-Lökbatan FK-nın 21 yaşlı futbolçusu Camal Məmmədov Elşən İsmayılovun dostu olub. O,
2015-ci il avqustun 9-da cinayətkar dəstənin üzvü olaraq həbs olunub. Məmmədov məhkəmədə
verdiyi ifadədə özünü təqsirli bilərək etdiyi əməldən peşman olduğunu bildirib. O, Bakı Ağır Cinayətlər
Məhkəməsinin 01 aprel 2016-cı il tarixli hökmünə əsasən Cinayət Məcəlləsinin 126.3-cü (qəsdən
bədənə ağır xəsarət yetirmə ölümə səbəb olduqda) maddəsilə təqsirli bilinərək 11 il müddətinə
azadlıqdan məhrum edilib.
Arif Əliyev
Rolu: Cinayəti törədən, 12 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum olunub.
20 yaşlı Arif Əliyev 2015-ci il avqustun 9-da Rasim Əliyevin amansızcasına döyülməsində iştirakına
görə həbs olunub. O, Elşən İsmayılovun dostu olub. O, ifadəsində bildirib ki, Elşənin istəyi üzrə Rasim
Əliyevlə görüş yerinə gedib və Rasimin döyülməsində iştirak edib. İstintaq orqanı Arif Əliyevə ittiham
elan edib. Əliyev Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin 01 aprel 2016-cı il tarixli hökmü ilə Cinayət
Məcəlləsinin 126.3-cü (qəsdən bədənə ağır xəsarət yetirmə ölümə səbəb olduqda) və 177-ci (oğurluq)
maddələri üzrə təqsirli bilinərək 12 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
Samir Mustafayev
Rolu: Cinayəti törədən, 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunub.
26 yaşlı Samir Mustafayev 2015-ci il avqustun 9-da Rasim Əliyevin döyülməsi cinayətini törətmiş
qrupun bir üzvü kimi həbs olunub. O, Elşən İsmayılovun qohumlarından birinin dostu olub. O, hadisə
yerinə Elşən İsmayılovun qohumu Pərviz Qabulzadənin xahişi üzrə gəlib. İstintaq orqanı Samir
Mustafayevə Cinayət Məcəlləsinin 126.3-cü (qəsdən bədənə ağır xəsarət yetirmə ölümə səbəb
olduqda) maddəsi ilə ittiham irəli sürüb. Mustafayev Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin 01 aprel 2016-
cı il tarixli hökmü ilə 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
Kənan Mədətov, Elşən İsmayılovun dostu, 21 yaşı var
Rolu: Cinayəti törədən, 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunub.
21 yaşlı Kənan Mədətov Elşən İsmayılovun dostu olub. Mədətov 2015-ci il avqustun 9-da Rasim
Əliyevin döyülməsində Elşənə qoşulduğuna görə həbs olunub. İstintaq müəyyən edib ki, dəstənin
Rasim Əliyevlə görüş yerinə çatdırılmasında Kənan Mədətovun avtomobilindən istifadə olunub.
Mədətov da Cinayət Məcəlləsinin 126.3-cü (qəsdən bədənə ağır xəsarət yetirmə ölümə səbəb olduqda)
maddəsi ilə ittiham edilib. O, istintaq zamanı əməlini etiraf etsə də, məhkəmədə günahı olmadığını
bildirib. Mədətov Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin 01 aprel 2016-cı il tarixli hökmü ilə 9 il müddətinə
azadlıqdan məhrum edilib.
Tibbi personal
RATİ-nin apardığı araşdırma müəyyən edib ki, 1 saylı Şəhər Klinik Xəstəxanasının tibbi personalı Rasim
Əliyevə lazımi tibbi yardımı göstərməyib. Bundan başqa, Rasim Əliyevin ailəsi məhkəmənin onun
xəstəxanada hansı şəraitdə ölməsini araşdırmamasından məyusluqlarını ifadə edərək Rasimin ölümünə
görə cavabdeh olan hər kəsin məsuliyyətə cəlb olunması üçün səylərini davam etdirəcəklərini əhd
ediblər.
9
Həkim Saday Əliyev, cərrah, reanimasiya, 1 saylı Şəhər Klinik Xəstəxanası
Həkim Saday Əliyev Azərbaycan Tibb Universitetinin Cərrahiyyə kafedrasının professorudur və 1 saylı
Şəhər Klinik Xəstəxanasında cərrahiyyə əməliyyatları həyata keçirir. O, öz ifadəsində Rasim Əliyevi
əməliyyat etdiyini bildirib. Rasim Əliyevin ölümündən sonra mediaya verdiyi ilk müsahibədə Rasim
Əliyevi 8 avqust 2015-ci il tarixində saat 20.05-də əməliyyat etdiyini bildirmişdi. Lakin, qeyd olunan
vaxtda Rasim Əliyevin yanında dostları olub və o, mediaya müsahibə verib (məs. Meydan TV ilə
müsahibə saat 21.00 radələrində olub). Müsahibə zamanı Rasim bildirib ki, o yalnız müayinə olunub və
heç bir əməliyyat edilməyib. Müsahibə alınarkən o, adi palatada idi və sadəcə qoluna sistem
qoşulmuşdu. Müstəntiqlər tərəfindən dindirilmə zamanı Saday Əliyev bildirib ki, əməliyyat vaxtında və
peşəkarcasına icra olunub. O deyib ki, Rasimə bütün lazımi tibbi yardım göstərilib.
Həkim Babək Zeynalov, cərrah, Cərrahiyyə Şöbəsi, 1 saylı Şəhər Klinik Xəstəxanası
Həkim Zeynalov 1 saylı Şəhər Klinik Xəstəxanasının Cərrahiyyə Şöbəsində əməliyyatlar həyata keçirir
və həmçinin Azərbaycan Tibb Universitetinin Cərrahiyyə Kafedrasının dosentidir. Rasim Əliyevi 1 saylı
Şəhər Klinik Xəstəxanasına daxil olarkən qəbul edən həkim olub. O, istintaq orqanındakı ifadəsində də
təsdiq edib ki, Rasimi xəstəxanaya məhz o qəbul edib. Həmin vaxt orada olan tibbi personalın qalan
hissəsi də bunu təsdiqləyiblər.
10
GİRİŞ
Bu hesabat Azərbaycanda ifadə azadlığının təşviqi ilə məşğul olan müstəqil qeyri-kommersiya təşkilatı
Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun (RATİ) nəşridir. RATİ 2006-cı ildə Beynəlxalq
Mətbuat Azadlığı Günündə iki azərbaycanlı jurnalist tərəfindən hökumətin ifadə və media azadlığını
getdikcə daha çox məhdudlaşdırmasına cavab olaraq yaradılıb.
Təşkilatın hesabatları Azərbaycanda ifadə azadlığı ilə bağlı məsələlərin Birləşmiş Ştatlarda və Avropada
müvafiq qurumların və rəsmilərin diqqətinə çatdırılmasında böyük əhəmiyyətə malik olub. RATİ 2007-
ci ilin oktyabr ayından Beynəlxalq Söz Azadlığı Mübadiləsi təşkilatının (IFEX), 2012-ci ilin noyabrından
isə Qlobal Şəbəkə Təşəbbüsü təşkilatının üzvüdür.
RATİ-nin geniş ifadə azadlığı yanaşması və onun mətbuat azadlığına qarşı ən hiddət doğuran əməllərə
belə cəld reaksiya verməsi RATİ-nin Azərbaycandakı fəaliyyətinin əsasını təşkil edir. Həmkarımız Rasim
Əliyevə həsr olunmuş bu hesabat eyni zamanda RATİ-nin Azərbaycanda ifadə azadlığını qorumaq və
təşviq etməklə bağlı ümumi səylərinin bir hissəsidir.
RATİ-nin 2006-cı ildə təsis olunmasından bəri, onun əməkdaşları və müqaviləçiləri böyük təzyiqlərə
məruz qalıblar. 2014-cü ilin avqustunda təşkilatın qanunsuz olaraq bağlanması və təşkilatın təsisçisi
Emin Hüseynovun təqibə məruz qalması bu təzyiqlərin kulminasiya nöqtəsi olub. Rasim Əliyev qarşı
2015-ci ilin 8 avqustunda baş vermiş hücum hakimiyyətin RATİ-nin ofisinə reydi, RATİ və onun tele-
layihəsi olan Obyektiv TV-nin ofislərinin bağlanması və fəaliyyətini dayandırmağa məcbur olmasından
bir il sonraya təsadüf edir.
Eyni gündə, yəni 2014-cü il avqustun 8-də, RATİ direktoru Emin Hüseynov gizlənmək məcburiyyətində
qalmış və az müddət sonra İsveçrənin Bakıdakı səfirliyində ona sığınacaq verilmişdi. Hüseynov orada
10 ay qaldıqdan sonra ona ölkədən çıxmağa icazə verildi, lakin eyni zamanda o, Azərbaycan
vətəndaşlığından da məhrum edildi.
Jurnalist Rasim Əliyev qəddarcasına qətlə yetirilməsi Azərbaycanda jurnalistlər və KİV əməkdaşlarının
məruz qaldığı təhdid və təhlükələrin kəskinliyini nümayiş etdirdi. Təəssüf ki, bu qətl Azərbaycanda
jurnalistlərə qarşı zorakılığın tarixində aysberqin yalnız görünən hissəsidir. RATİ-də olan məlumatlara
görə, Azərbaycanda son 13 ildə 300-dən çox jurnalist və media işçisi hədəfə alınıb.
Jurnalisti öldürməklə susdurmaq senzuranın ən son həddidir: prezident İlham Əliyevin 2003-cü ildə
hakimiyyətə gəlişindən bəri Azərbaycanda beş jurnalist və media işçisi öldürülüb. Hədə-qorxu və
təzyiqdən tutmuş məhdudlaşdırıcı siyasət və qanunsuz həbsə qədər, o cümlədən xanım jurnalistlərə
qarşı hücumlar kimi əlavə təhlükələr vəziyyəti daha da ağırlaşdırır. Jurnalistlərə qarşı hücumların hər
onundan doqquzunun üstünün açılmaması eyni dərəcədə narahatlıq doğurur. Son nəticə isə sonu
görünməyən cəzasızlıq və ifadə azadlığına çəkindirici təsirdir. Azərbaycan cəmiyyəti qorxu və özünü-
senzura mühitində yaşayır.
2014-cü ildə Azərbaycan hakimiyyəti müstəqil QHT-ləri sıradan çıxarmaq və hüquq müdafiəçilərini
susdurmaq üçün amansız repressiya dalğasına start verdi. Bunun ilk mərhələsi kimi 2014-cü ilin
aprelində Baş Prokurorluğun Ağır Cinayətlər Üzrə İstintaq İdarəsində yerli və beynəlxalq QHT-lərin
fəaliyyəti ilə bağlı cinayət işi açıldı. Bu cinayət işi çərçivəsində ilk olaraq 2014-cü ilin iyulunda müstəqil
QHT-lərin və hüquq müdafiəçilərinin, o cümlədən RATİ-nin və RATİ sədrinin, bank hesablarına həbs
qoyuldu. Daha sonra hökumət saxta ittihamla 2014-cü ilin 30 iyul tarixində hüquq müdafiəçisi Leyla
Yunusu, 2 avqust tarixində hüquq müdafiəçisi Rəsul Cəfərovu, 8 avqust tarixində isə hüquq
müdafiəçisi İntiqam Əliyevi həbs etdi. 8 avqust 2014-cü il tarixində prokurorluq RATİ-nin ofisində
qanunsuz axtarış aparmış və təşkilatın rəhbəri hüquq müdafiəçisi Emin Hüseynovun məcburi istintaq
orqanına aparılması barədə qərar olduğunu bildirmişdi.
RATİ insan hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olan təşkilat olaraq prezident İlham Əliyevi və onun
rejimini sərt tənqid etmişdir. Eyni zamanda, RATİ fəaliyyət göstərdiyi illər ərzində bütün müvafiq
qanun və prosedurlara tam şəkildə əməl edib. Birinci cümlədə göstərilən səbəbdən RATİ sədri Emin
Hüseynov hakimiyyət üçün aşkar hədəf idi. Hər an baş verə biləcək saxta ittihamlara əsaslanan
həbsdən yayınmaq üçün Hüseynov gizlənmək məcburiyyətində qaldı. Hüquq mühafizə orqanlarının
qanunsuz və əsassız təqibindən xilas olmasında Hüseynova yardım edən şəxslərdən biri də Rasim
11
Əliyev olmuşdu. Emin Hüseynov bu barədə vətəndaşlığı əlindən alındıqdan və Azərbaycanı tərk
etdikdən sonra 4 may 2016-cı il tarixində Əvəz Zeynalının “Qaynar qazan” verilişində danışıb.
1
RATİ-nin apardığı araşdırmaya əsasən qeyd etmək olar ki, Rasim Əliyevin ölümünün rəsmi istintaqı bir
çox suallar doğurur. Təşkilat hesab edir ki, hüquq mühafizə orqanları obyektiv araşdırma aparmayıblar
və yalnız yüksək çinli məmurların sifarişi əsasında ittiham hazırlayıblar. Məhkəmə proseslərinin RATİ
tərəfindən ardıcıl müşahidəsi bir sıra prosessual pozuntulara yol verildiyini üzə çıxarıb.
Dostları ilə paylaş: |