Reja: Bilish nazariyasining predmeti va o’ziga xos xususiyatlari

---

MAVZU:BILISH METODOLOGIYASI ASOSIY TUSHUNCHALARI 
REJA: 
1.Bilish nazariyasining predmeti va o’ziga xos xususiyatlari. 
2.Gnoseologiya (epistemologiya)ning mazmuni va mohiyati. 
3.Bilishning turlari va shakllari. 
4.Ong-tafakkur va borliqning birligi. 
Bilish nazariyasining predmeti va o’ziga xos xususiyatlari 
Insoniyat tarixida faylasuflar о‘z ta’limotlarini о‘zlari kashf qilgan antiqa metodlar 
yordamida izhor qilganlar. Masalan: Suqrotning mayevtika metodi, Forobiyning fikriy 
eksperiment metodi, Beruniyning tajriba metodi, Dekartning umumiy shubhalanish 
metodi, Spinozaning geometrik metodi, Kantning tanqidiylik metodi, Gegelning 
tushunchalar dialektikasi metodi, 
Marksning dialektika metodi
, Bergsonning intuitivlik 
metodi, Vitgenshteynning tilning mantiqiy tahlili metodi, Gusserlning fenomenologik 
reduksiya metodi, Yaspersning inson mohiyatini tushunishga yо‘naltirilgan 
transsendenlash metodi, Gadamerning germenevtika metodi kabilar. Shu metodlarning 
mohiyati, о‘zaro aloqadorligi va farqi nimalarda namoyon bо‘ladi? 
Javob: Metodlar umumiylik darajasi va amal qilish doirasiga ko‗ra bir necha guruhga 
bo‗linadi. 
Ular:
fan metodlari (xususiy ilmiy metodlar umumilmiy tadqiqot metodlari Fanlararo 
tadqiqot 
Metodlar)i, falsafa metodlari, Ijtimoiy-gumanitar 
fanlar metodlari kabilardir
 
Falsafa metodlarga - Suqrotning mayevtika metodi, Forobiyning fikriy eksperiment 
metodi, Beruniyning tajriba metodi, Dekartning umumiy shubhalanish metodi, Kantning 
tanqidiylik metodi, Gegelning tushunchalar dialektikasi metodi, Marksning dialektika 
metodi ,Gusserlning 
fenomenologik reduksiya
 
Fan metodga - Spinozaning geometrik metod,Bergsonning intuitivlik metodi, 
Vitgenshteynning 
tilning 
mantiqiy 
tahlili 
metodi, 
Suqrotning mayevtika metodi-(yun.-ishontirish san’ati)-ishontirish natijasida ko’pincha 
suhbat yuritish orqali maqsadga erishish san’ati.Suqrot suhbat yuritish va har doim 
yangi va yangi savolarlni qo’yish bilan boshqalarni haqiqatini topishga qiaiqtiligan 
.Suqrot fikricha bu insondagi tog’ri bilimning yashiringan tomonlarini aniqlash uchun 
mohirlik bilan berilgan savollar yordamida ro’yobga chiqarish san’atidir. Gegelning 
tushunchalar dialektikasi metodi- Dialektika
(yunon. dialektika — bahs, suhbat) tabiat, 
jamiyat va bilish taraqqiyoti qonuniyatlari hamda ularning asosida shakllanadigan 
umumiy tafakkur uslubi va amaliy faoliyat haqidagi ta'limotdir. Gegel mutloq va nisbiy 
haqiqat qealiktikasini ishlab chiqdi Gegel dialiktikasini o’rganish bilish nazariyasiga 
oid 

---

bilimlarni bouitadi 
, nazariy,ijodiy fikrlash qobilyatining rivojlanishiga yo’l ochadi , 
mustaqil 
go’yalani 
yaratishga 
yo’l 
ochadi.