Matn va uning turlari. Reja: Ilmiy va ilmiy-ommabop matnlar
MATN VA UNING TURLARI .
MATN VA UNING TURLARI .
Reja:
1.Ilmiy va ilmiy-ommabop matnlar.
2.Ixtisoslikka oid ilmiy matnlarda sohaviy terminlar.
Nutqning tugallangan fikr bildiradigan asosiy birligi gap emas, balki matndir; gap-fikr esa faqat xususiy holat, matnning alohida turidir. Matn sintaktik sathning oliy birligi hisoblanadi. Konkret nutqiy asarlar – matnlarning asosida matn tuzishning umumiy tamoyillari yotadi; bu tamoyillar nutq sohasiga emas, balki til sistemasiga yoki til vakolatiga daxldordir. Bu jihatlar hisobga olinsa, shulardan kelib chiqilsa matnni faqat nutq birligigina emas, balki ayni paytda til birligi deb ham hisoblash kerak. Boshqa til birliklari kabi matn lisoniy belgilar sistemasining qismidir. Matnni alohida sathning nutqiy va lisoniy birligi sifatida har tomonlama o’rganish tilshunoslik doirasidagi maxsus fan – matn lingvistikasini yaratishni taqozo etadi.
Nutqning tugallangan fikr bildiradigan asosiy birligi gap emas, balki matndir; gap-fikr esa faqat xususiy holat, matnning alohida turidir. Matn sintaktik sathning oliy birligi hisoblanadi. Konkret nutqiy asarlar – matnlarning asosida matn tuzishning umumiy tamoyillari yotadi; bu tamoyillar nutq sohasiga emas, balki til sistemasiga yoki til vakolatiga daxldordir. Bu jihatlar hisobga olinsa, shulardan kelib chiqilsa matnni faqat nutq birligigina emas, balki ayni paytda til birligi deb ham hisoblash kerak. Boshqa til birliklari kabi matn lisoniy belgilar sistemasining qismidir. Matnni alohida sathning nutqiy va lisoniy birligi sifatida har tomonlama o’rganish tilshunoslik doirasidagi maxsus fan – matn lingvistikasini yaratishni taqozo etadi.
Matn bu ichki uyg'unlikka ega bo'lgan yozma yoki og'zaki nutq.
Har kuni millionlab matnlar tug'iladi. Virtual sahifalar ko'pchilikni ochib, ular hisobga olinmaydi. Millionlab odamlar o'z hayotlarida sodir bo'lgan voqealar haqida yozadilar, hodisalarni tasvirlaydi, yangiliklar haqida gapiradilar, amaliy ko'rsatmalar tarqatadilar, intervyularni nashr etadilar, latifalarni yozadilar, she'rlar, hikoyalar, romanlar va hatto romanlarni yozadilar. Bu tarmoqdagi insoniyatning faoliyatining to'liq ro'yxati emas, ammo umumiy tarkibiy qism mavjud - har doim ham oz yoki ozroq diqqat bilan tasdiqlangan tuzilmalar mavjud.
