Residivə görə cəza təyin edilməsi barədə Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Redaksiya heyəti: Baş redaktor: Anar Bağırov
- Məsləhətçi: Fariz Məmmədov ‐
- 61 Sualını vəkil cavablandırsın!” rubrikası Asudə vaxt 66
- A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə 4 5
|
A ZƏRBAYCAN V ƏKİLİ
V nömrə Residivə görə cəza təyin edilməsi barədə” Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü, hakim İkram Şirinov Cinayət mühakimə icraatında məhkəmə araşdırmasının hədlərinin aktual məsələləri” vəkil Əhməd Fərhadov Hüquq münasibətlərinin əlamətləri” vəkil Azər Nağıyev Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 263‐1‐ci maddəsinin tətbiqi
hüquqşünas Ərşad Hüseynov Fərdi məlumatların mühafizəsi üzrə nəzarət qurumları: Beynəlxalq təcrübə,
Bəs hakimlər kimdir və yaxud saxta məhkəmədə hansı vəkillikdən söhbət gedə bilər?!” ‐ yerli mətbuat səhifələrindən Azərbaycanda 250‐dən artıq vətəndaşa pulsuz hüquqi yardım göstərilmişdir ‐ yerli mətbuat səhifələrindən Dünyada 10 ən kriminal rayon” ‐ beynəlxalq mətbuat səhifələrindən “Sualını vəkil cavablandırsın!” ‐ hüquqi məlumatlandırma rubrikası “Anton Pavloviç Çexovun “Mərc” hekayəsi” ‐ asudə vaxt silsiləsindən “Azərbaycan vəkili” jurnalı Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Mətbu nəşrlərin reyestrində 3708 nömrəsi ilə qeydiyyata alınmışdır. “Azərbaycan vəkili” jurnalının buraxılmasında məqsəd Azərbaycanda insan hüquqlarının müdafiəsinə dəstək verilməsi, vəkil peşəsinin hüquqşünaslar arasında təbliği ilə onun nüfuzunun artırılması, həmçinin gələcəkdə vəkillik sahəsində mövcud olan aktual problemlərin tədqiqi ilə Vəkillik hüququ elminin inkişafına töhfə verilməsindən ibarətdir. Nəşr “Azərbaycan Hüquq İslahatları Mərkəzi” İB‐nin təşkilati dəstəyi ilə işıq üzü görmüş və Vəkillər Kollegiyasının üzvləri, həmçinin digər hüquqşünaslar arasında pulsuz paylanılmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Redaksiya heyəti: Baş redaktor: Anar Bağırov – “Azərbaycan Hüquq İslahatları Mərkəzi” İB‐nin sədri, Vəkillər Kollegiyasının Rəyasət Heyətinin və Hakimlərin Seçki Komitəsinin üzvü, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru
Kollegiyasının Rəyasət Heyətinin beynəlxalq əlaqələr üzrə müşaviri Buraxılışa məsul şəxs: Fərhad Nəcəfov – “Azərbaycan Hüquq İslahatları Mərkəzi” İB‐nin sədr müavini, hüquqşünas Korrektor: İsrafil Əlili – “Azərbaycan Hüquq İslahatları Mərkəzi” İB‐nin ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə koordinatoru, hüquqşünas Redaksiyanın ünvanı: Bakı şəhəri, Füzuli küçəsi 49, SKS Plaza, 7‐ci mərtəbə Tel/Faks: +994 12 492 28 83 email: info@lawreform.az veb‐səhifə: http://www.lawreform.az/ © “Azərbaycan Hüquq İslahatları Mərkəzi” İB, 2014
A ZƏRBAYCAN V ƏKİLİ”
JURNALI Jurnal pulsuz paylanılır. Kağız formatı 21x29,7 A4, Tәbaşirli 115 qr/m 2 , Sifariş № _____, Tiraj: 1000 “TimePrint” mәtbәәsindә ofset üsulu ilә çap olunmuşdur. Bakı, Ş.Mәmmәdova 208, Tel: +994 12 563 18 02, 562 96 64 Bakı şəhəri, Füzuli küçəsi 49, SKS Plaza, 7‐ci mərtəbə Tel/Faks: +994 12 492 28 83 email: info@lawreform.az veb‐səhifə: http://www.lawreform.az/
61 Sualını vəkil cavablandırsın!” rubrikası Asudə vaxt 66 Anton Pavloviç Çexovun “Mərc” hekayəsi. Müsahibələr və mövqelər 2 “Residivə görə cəza təyin edilməsi barədə” Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü, hakim İkram Şirinov 10 “Cinayət mühakimə icraatında məhkəmə araşdırmasının hədlərinin aktual məsələləsi” vəkil Əhməd Fərhadov 20 “Hüquq münasibətlərinn əlamətləri” vəkil Azər Nağıyev 24 “Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin 263‐1‐ci maddəsinin tətbiqi problemləri: Nəqliyyat vasitəsini idarə etmək hüququ olmayan şəxs kimdir?” hüquqşünas Ərşad Hüseynov 30 “Fərdi məlumatların mühafizəsi üzrə nəzarət qurumları: Beynəxalq təcrübə, Azərbaycan Respublikası üçün perspektivlər” hüquqşünas Aysel Əsgərova Məhkəmə aktları 39 “İpoteka haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 43.4‐43.8 və 48‐ci maddələrinin şərh edilməsinə dair” KM‐nin 28/10/2014‐cü il tarixli Qərarı 44 İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin Zeynalov Azərbaycana qarşı” 30/05/2013‐cü il tarixli Qərarı
hansı vəkillikdən söhbət gedə bilər?! 54 Vergi cinayətləri nə zaman, necə və kimlər tərəfindən törədilir? 56 Mənzili kirayə götürərkən yazılı müqavilə bağlamaq lazımdırmı? 56 Azərbaycanda 250‐dən artıq vətəndaşa pulsuz hüquqi yardım göstərilmişdir. Beynəlxalq mətbuat səhifələrindən 57 Ofşor şirkətlər barədə bilməli olduğumuz 5 fakt. 59 Dünyada 10 ən kriminal rayon. MÜNDƏRİCAT 2 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə Müsahibələr və mövqelər İkram Şirinov Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü, hakim CİNAYƏT PROSESSUAL QANUNVERİCİLİYİN AKTUAL MƏSƏLƏLƏRİ (II YAZI) RESİDİVƏ GÖRƏ CƏZA TƏYİN EDİLMƏSİ BARƏDƏ Bundan əvvəlki yazımızda cinayət mühakimə icraatı zamanı məhkəmə baxışının hədlərini tənzimləyən AR CPM‐nin 318‐ci maddəsinin praktikada tətbiqi zamanı ortaya çıxan bir sıra aktual məsələlərə dair şəxsi mülahizələrimizi bildirmişdik. Hazırkı yazımızda isə cinayət işlərinə baxılması zamanı teztez qarşılaşdığımız və eyni dərəcədə də aktual olan bir məsələyə ‐ cinayətlərin residivi və residivə görə cəza təyin edilməsi ilə bağlı məsələlərə münasibət bildirmək istərdik. Məlum olduğu kimi, əvvəlki qanunvericilikdən fərqli olaraq yeni Cinayət Məcəlləsində cinayətin residivinə münasibətdə mühüm irəliləyiş edilmiş və ayrıca normada residivin anlayışı verilmiş və onun növləri müəyyən olunmuşdur. (Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsi. Maddə 18. Cinayətlərin residivi və onun növləri). Yeni cinayət qanunu həm də, əvvəlki qanundan fərqli olaraq residivə görə cəza təyin edilməsinin də xüsusi qadasını müəyyən etmişdir. (Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsi. Maddə 65. Residivə görə cəzanın təyin edilməsi) Yeri gəlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, eyni hüquq məkanına daxil olan və bizim Cinayət Məcəlləmizlə demək olar ki, əksərən eyniyyət təşkil edən və 1996‐cı ildə qəbul olunmuş Rusiya Federasiyasının Cinayət Məcəlləsində də cinayətlərin residivi və residivə görə cəza təyin edilməsi ilə bağlı oxşar institutlar mövcuddur. (Óãîëîâíûé Êîäåêñ Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè. Ñòàòüÿ 18. Ðåöèäèâ ïðåñòóïëåíèé. Ñòàòüÿ 68. Íàçíà÷åíèå íàêàçàíèÿ ïðè ðåöèäèâå ïðåñòóïëåíèé.) Elə yeri gəlmişkən onu da qeyd etmək lazımdır ki, qeyd olunan cinayət qanunları arasında əksər məsələlərin tənzimlənməsində mahiyyət və prinsiplər baxımından oxşarlıqların olması ilə yanaşı, müəyyən fərqli məqamlar da mövcuddur. Məsələn, bizim hazırkı yazımızın mövzusu olan cinayətlərin residivi və ona görə cəza təyin edilməsi məsələsində qanunvericilik normalarının tam oxşarlığı zəmnində, bir sıra fərqlər də mövcuddur. Belə ki, bizim qüvvədə olan cinayət qanunumuzda (AR CM Maddə 18) nəzərdə tutulandan fərqli olaraq, qonşu ölkənin cinayət qanununda (RF CM Maddə 18) residivin növlərinin müəyyən edilməsində, habelə cinayətlərin residivi zamanı qəsdən törədilmiş olsa belə, böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətə görə məhkumluğun nəzərə alınmaması təsbit edilmişdir. Bundan başqa, residivə görə cəza təyin edilməsi zamanı bizim qanunvericiliyə əsasən (AR CM Maddə 65.) residivə görə cəzanın müddəti törədilmiş cinayətə görə Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsində müəyyən edilmiş daha ciddi cəza növünün son həddinin yarısından, təhlükəli residivə görə üçdə ikisindən, xüsusi təhlükəli residivə görə isə dörddə üçündən az ola bilməz.
3 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə Lakin RF CM‐nin residivə görə cəza təyin edilməsini tənzimləyən anoloji normasında (RF CM Maddə 68) fərqli qayda, yəni residivin növlərindən – sadə, təhlükəli və ya xüsusi təhlükəli olmasından asılı olmayaraq cinayət qanununun xüsusi hissəsnin maddəsində nəzərdə tutulmuş daha ciddi cəza növünün yuxarı həddinin üçdə birindən az olmayan cəzanın təyin edilməsini nəzərdə tutur. Göründüyü kimi, bizim qanunvericilikdə residivin növlərinin müəyyən olunması, residivin özünün müəyyən edilməsi zamanı nəzərə alınmamalı hallara münasibətdə, eləcə də residivə görə cəza təyin edilməsində çox sərt qaydalar müəyyən edilmişdir ki, bu da, fikrimizcə, ən azından təqsirə görə məsuliyyət (Maddə7.), ədalət prinsipi(Maddə 8.) və humanizim prinsipini (Maddə 9.) müəyyən edən cinayət qanununun fundamental prinsiplərinə və cəza təyin etmənin ümumi əsaslarına uyğun gəlmir və hesab edirik ki, qanunvericilik qaydasında cinayət qanununun istinad olunan (Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsi. Maddə 18; Məddə 65.) normalarının «yumşaldılma»sına ehtiyac vardır. Bununla yanaşı, residivə görə cəza təyin edilməsini tənzimləyən Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsin 65‐ci maddəsinin özünün praktiki tətbiqi ilə bağlı da məhkəmə təcrübəsində fərqli yanaşmalar mövcuddur ki, bizim yazımız da əslində məhz bu məsələyə həsr olunmuşdur. Birinci yazımızda olduğu kimi, bu yazımızda da, onun daha anlaşılan olması üçün, fikirlərimizi məhkəmə praktikasından konkret cinayət işinə müraciət etməklə diqqətə çatdırmaq istərdik. Belə ki, Nəsimi Rayon Məhkəməsinin 24 avqust 2010‐cu il tarixli, 1(006)‐360/2010 saylı hökmü ilə Abdullayev Fərhad Rufik oğlu Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 132‐ci maddəsi ilə təqsirli bilinmiş və barəsində cinayətin residivi nəzərə alınmadan Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 65.3‐cü maddəsi tətbiq edilməklə, qazancının 20 faizi dövlət nəfinə tutulmaqla 1 (bir) il müddətinə islah işləri cəzası təyin olunmuş, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 67.1‐ci maddəsinə əsasən Nəsimi Rayon Məhkəməsinin 31 iyul 2009‐cu il tarixli, 1(006)‐319/2009 saylı hökmü ilə Abdullayev Fərhad Rafik oğluna təyin olunmuş islah işləri cəzasının çəkilməmiş hissəsi sonuncu hökm ilə ona təyin olunmuş islah işləri cəzası ilə qismən birləşdirilmiş və ona qəti olaraq qazancının 20 faizi dövlət nəfinə tutulmaqla 1 (bir) il 2 (iki) ay müddətinə islah işləri cəzası təyin edilmişdir. Nəsimi Rayon Məhkəməsinin həmin hökümdən dövlət ittihamçısı tərəfindən apellyasiya protesti verilmişdir. Dövlət ittihamçısı tərəfindən verilmiş həmin protestdən aydın olur ki, ittiham tərəfi həmin hökmlə təqsirləndirilən şəxs F.Abdullayev tərəfindən törədilmiş əməlin hüquqi tövsifi, həmin cinayət əməlinin baş verməsi faktını, həmin cinayət əməlinin məhz F.Abduldlayev tərəfindən törədilməsini, əməlin sübut olunubolunmamasını, həmçinin də hökmlə ona təyin olunmuş cəzanın təqsirləndirilən şəxsin şəxsiyyətinə və onun islah olunması üçün cəzanın məqsədini təmin edib‐etməməsini və nəhayət təyin olunmuş cəzanın ədalətliyi məsələsini mübahisələndirməmiş, başqa sözlə, hökmün bu məziyyətləri ilə tam razılaşmışdır. Protestdə yalnız F.Abdullayev barasində olan hökmün nəticə hissəsində Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 62‐ci maddəsinə istinad edilməməsinin düzgün olmadığı göstərilmiş və apelyasiya instansiyası məhkəməsindən «protestin əsaslandırıcı hissəsində göstərilən hallar nəzərə alınmaqla» hökmün dəyişdirilməsi xahiş olunmuşdur. Dövlət ittihamsının protestində əks olunmuş hüquqi mövqeyi ondan ibarətdir ki, məhkəmənin hökmü ilə t/ş F.Abdullayevə AR CM‐nin 65.3‐cü maddəsi tətbiq edilməklə cinayətin rensidivi nəzərə alınmadan cəza təyin edildiyindən, hökmün nəticə hissəsində həm də CM‐nin 62‐ci maddəsinə istnad edilməli olduğu halda, məhkəmə bu tələbə əməl etməmiş və bununla da qanun pozuntuzuna yol vermişdir. Dövlət ittihamçısı protestin əsaslandırıcı hissəsində isə yalnız Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin 25.06.2003‐cü il tarixli Plenum Qərarına istinad etmiş, başqa hər hansı maddi hüquq normasına normativ hüquqi akta istinad etməmişdir. Fikrimizcə, dövlət ittihamçısının həmin hökümdən vermiş olduğu protestində əks olunmuş, eləcə də məhkəmə praktikasında da teztez rast olunan bu mövqeyi hüquqi baxımdan açıqaşkar
əsassızdır və onunla razılaşmaq olmaz. Ona görə ki, Azərbaycan Respublikası Cinayət‐Prosessual Məcəlləsində cinayət mühakimə icraatı zamanı tətbiq edilə bilən qanunvericiliyin mənbələri konkret olaraq müəyyən edilmişdir. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Cinayət‐Prosessual Məcəlləsinin 2.1.1‐2.4‐cü maddələrində konkret olaraq göstərilmişdir ki, Azərbaycan Respublikası Cinayət‐Prosessual qanunvericiliyinə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, həmin Məcəllə, Azərbaycan Respublikasının digər qanunları, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəxalq müqavilələr daxildir. Azərbaycan Respublikası Cinayət‐Prosessual Məcəlləsinin 10.1‐ci maddəsinə (Maddə10. Qanunçuluq) əsasən məhkəmələr və cinayət prosesinin iştirakçıları Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının, bu Məcəllənin, Azərbaycan Respublikasının digər qanunlarının, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrin müddəalarına ciddi əməl etməlidirlər. Azərbaycan Respublikasının qüvvəyə minmiş və dərc edilmiş qanunu ilə müəyyən olunan əsaslardan və qaydalardan kənar heç kəsin cinayət təqibi üzrə şübhəli və ya təqsirləndirilən şəxs qismində məsuliyyətə cəlb edilməsinə, tutulmasına, həbsə alınmasına, axtarılmasına, məcburi gətirilməsinə və digər prosessual məcburiyyət tədbirlərinə məruz qalması, habelə məhkum edilməsinə, cəzalandırılmasına, hüquq və azadlıqlarının digər formada məhdudlaşdırılmasına yol verilmir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının və digər qanunlarının təfsiri cinayət prosesi iştirakçılarına o halda məcburidir ki, bu təfsir Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinin qərarında verilmiş olsun. Həmin normada birmənalı şəkildə təsbit edilmişdir ki, Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun məhkəmə təcrübəsinə dair məsələlər üzrə izahları cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar üçün tövsiyə xarakteri daşıyır. Həmin Məcəllənin 10.5‐ci maddəsinin tələbinə görə isə Qanunun bu maddəsində göstərilən tələblərin pozulması ilə aparılan prosessual hərəkətlərin və qəbul olunmuş qərarların hüquqi qüvvəsi yoxdur. Göründüyü kimi, qüvvədə olan cinayət prosessual qanunvericilik cinayət mühakimə icraatı zamanı tətbiq edilməsi zəruri olan qanunvericilik aktlarının dairəsini konkret müəyyənləşdirmiş və cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar(şəxslər) üçün qərarlar qəbul edilərkən yalnız cinayət prosessual qanunvericiliyin həmin Məcəllədə nəzərdə tutulan mənbələrinə istinad edilməsinin imperativ olduğunu göstərmişdir. Elə həmin normada Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun məhkəmə təcrübəsinə dair məsələlər üzrə izahlarının cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar üçün tövsiyə xarakterli olması birbaşa göstərilmişdir. Qanunun mənasından da görünür ki, məhkəmə təcrübəsinə dair izahlar tövsiyə xarakterli olmaqla, yalnız qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmayan məsələlər və ya bu və ya digər normanın məhkəmələr tərəfindən tətbiqi təcrübəsinin ümumiləşdirilməsinin nəticəsi kimi qanunauyğun vahid məhkəmə praktikasının formalaşması ilə bağlıdır. Yuxarıda da qeyd edildiyi kimi dövlət ittihamçısının protestində məhkəmə tərəfindən F.Abdullayev barəsində hökm çıxararkən cinayət prosessual qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş mənbələrindən hər hansı birinin pozulması və ya düzgün tətbiq edilməməsi deyil, yalnız məhkəmə təcrübəsinin ümumiləşdirilməsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsi Plenumunun məhkəmə təcrübəsinə dair, izahları cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar üçün tövsiyə xarakterli qərarına istinad edilmişdir ki, bu da heç bir halda prosessual qanunvericiliyin pozulması kimi qiymətləndirilə bilməz. Bundan başqa, həmin hökmdən protest verən dövlət ittihamçısı nəzərə almamışdır ki, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsində residivə görə cəzanın təyin edilməsini tənzimləyən xüsusi norma mövcuddur. Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsi. Maddə 65. Residivə görə cəzanın təyin edilməsi. A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə 4 5 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ V nömrə … 65.2. Residivə görə cəzanın müddəti törədilmiş cinayətə görə həmin Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsində müəyyən edilmiş daha ciddi cəza növünün son həddinin yarısından, təhlükəli residivə görə üçdə ikisindən, xüsusi təhlükəli residivə görə isə dörddə üçündən az ola bilməz. Göründüyü kimi, qanunverici residivə görə cəza təyin edilməsini digər, yəni residiv olmayan cinayətlərdən fərqləndirmiş və Məcəllənin 65.2‐ci maddəsində isə onun ümumi qaydasını müəyyən etmişdir. Eyni zamanda, qanunverici residivə görə cəza təyin edilməsinin ümumi qaydaları ilə yanaşı, həm də (həm də çox haqlı və əsaslı olaraq) ondan istisna da nəzərdə tutan xüsusi norma da müəyyən etmişdir. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 65.3‐cü maddəsində nəzərdə tutulmuşdur ki, cinayət törətmiş şəxsin məhkumluğu həmin Məcəllənin Xüsusi hissəsinin maddəsində tövsifedici əlamət kimi göstərildikdə, habelə həmin Məcəllənin 62‐ci maddəsində nəzərdə tutulmuş müstəsna hallar olduqda, residivə, təhlükəli residivə və ya xüsusi təhlükəli residivə görə cəza, həmin Məcəllənin 65.2‐ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydalar nəzərə alınmadan təyin olunur. Qanunun birmənalı, həm də açıq‐aşkar olan mənasından da aydın olur ki, cinayətin residivi (residiv, təhlükəli residiv və ya xüsusi təhlükəli residiv olmasından asılı olmayaraq) zamanı məhkəmə hökm çıxararkən, əgər Cinayət Məcəlləsinin 62‐ci maddəsində nəzərdə tutulmuş müstəsna halları müəyyən edərsə, cəzanı residivə görə cəza təyin edilməsini müəyyən edən həmin Məcəllənin 65.2‐ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydaları nəzərə almadan təyin etməlidir. (Həm də nəzərdən qaçırmaq olmaz ki, bu tələb imperativ xarakter daşıyır) Başqa sözlə, Cinayət Məcəlləsinin 65.3‐cü maddəsi tələb edir ki, qanunda nəzərdə tutulmuş müstəsna hallar olduqda, məhkəmə residivi nəzərə almadan, yəni ümumi qaydalar üzrə cəza təyin edilməlidir. Sözsüz ki, bu vaxt söhbət yalnız təqsirləndirilən şəxsin təqsirli bilindiyi sonuncu cinayət əməlinə görə həmin maddənin sanksiyasında nəzərdə tutulmuş hər hansı istənilən cəzanın və həm də onun həddində cəzanın təyin olunmasından gedir. Dövlət ittihamçısının həmin protestində istinad etdiyi AR Cinayət Məcəlləsinin 62‐ci maddəsinə gəldikdə isə nəzərə almaq lazımdır ki, həmin norma ümumi cəza təyin edilməsindən fərqli olaraq, Məcəllənin Xüsusi hisəsinin müvafiq maddəsində müəyyən edilmiş həddən də az cəza və ya həmin maddədə nəzərdə tutulandan – müəyyən ediləndən daha yüngül cəza növü təyin edilməsinin, yaxud təyin edilməsi məcburi olan əlavə cəzanın təyin edilməməsinin mümkünlüyünü nəzərdə tutur və məhz bu məsələni tənzimləyir. Göründüyü kimi, məhkəmə təqsirləndirilən şəxs barəsində ittiham hökmü çıxararkən Cinayət Məcəlləsinin 62‐ci maddəsinə istinad etməsi üçün mütləq qaydada, həmin normada nəzərdə tutulduğu kimi, təqsirləndirilən şəxsin təqsirli bilindiyi cinayət əməlini nəzərdə tutan Məcəllənin Xüsusi hissəsinin müvafiq maddəsində müəyyən edilmiş: 1) ‐ya aşağı həddən də az cəza təyin etməli, 2) ‐ya həmin maddədə müəyyən ediləndən daha yüngül cəza növü təyin etməli, 3)‐yaxud da təyin olunması məcburi olan əlavə cəzanı təyin etməməlidir. Başqa sözlə, məhkəmə yalnız Cinayət Məcəlləsinin Xüsusi hissəsinin konkret maddəsində müəyyən edilmiş aşağı həddən də daha az cəza təyin etdikdə və ya maddədə müəyyən ediləndən daha yüngül cəza növü təyin etdikdə və nəhayət təyin olunması məcburi olan əlavə cəzanı təyin etmədikdə Cinayət Məcəlləsinin 62‐ci maddəsinə istinad edilməlidir. Nəsimi Rayon Məhkəməsinin F.Abdullayev barəsində olan 24 avqust 2010‐cu il tarixli hökmdən də görünür ki, Məhkəmə, həmin hökmlə F.Abdullayev Azərbaycan Respublikası CM‐nin 132‐ci maddəsi ilə təqsirli bilmiş, eyni zamanda Nəsimi Rayon Məhkəməsinin 31.07.2009‐cu il tarixli hökmü ilə Azərbaycan Respublikası CM‐nin 322.1‐ci maddəsi ilə təqsirli bilinib, qazancından dövlət nəfinə 20 faiz tutulmaqla 1 il müddətinə islah işləri cəzasını çəkib qurtarmadığından və həmin cəzanı çəkdiyi dövrdə Azərbaycan Respublikası CM‐nin 132‐ci maddəsində nəzərdə tutulan cinayət əməlini törətdiyindən və onun törətdiyi hər iki cinayət qəsdən törədilən cinayətlər kateqoriyasına aid olduğundan, onun sonuncu cinayətinin cinayətin residivini yaratması məhkəmə tərəfindən müəyyən
olunmuş, bununla yanaşı Məhkəmə F.Abdullayevin barəsində cəzanı yüngülləşdirən halların məcmusunu müstəsna hal olduğunu müəyyən etmiş və Azərbaycan Respublikası CMnin 65.3cü maddəsinə əsasən və istinadən, ona residivi nəzərə almadan qazancından 20 faiz dövlət nəfinə tutulmaqla 1(bir) il müddətinə islah işləri cəzası təyin etmişdir. Məhkəmə eyni zamanda Azərbaycan Respublikası CM‐nin 67.1‐ci maddəsinə əsasən əvvəlki hökmlə təyin olunmuş islah işləri cəzasının çəkilməmiş hissəsini sonuncu hökmlə təyin edilmiş islah işləri cəzası ilə qismən birləşdirərək, F.Abdullayevə qəti olaraq qazancından 20 faiz dövlət nəfinə tutulmaqla 1(bir) il 2(ik) ay müddətinə islah işləri cəzası təyin etmişdir. Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsi. Maddə 132. Döymə Bu Məcəllənin 128‐ci maddəsində göstərilən nəticələrə səbəb olmayan qəsdən döymə və ya sair zorakı hərəkətlərə fiziki ağrı yetirmə ‐ İki yüz manatadək miqdarda cərimə və ya iki yüz qırx saatadək müddətə ictimai işlər və ya bir ilədək müddətə islah işləri və ya altı ayadək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. Məhkəmənin həmin hökmü ilə F.Abdullayevin təqsirli bilindiyi Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 132‐ci maddəsindən də görünür ki, həmin maddənin sanksiyasından 200 manatadək cərimə cəzası, 240 saatadək müddətə ictimai işlər cəzası və 6 ayadək müddətə azadlıqdan məhrum etmə cəzası ilə yanaşı, həm də bir ilədək müddətə islah işləri cəzası da nəzərdə tutulmuşdur. Belə olan halda aydın olur ki, Nəsimi Rayon Məhkəməsi F.Abdullayev barəsində 24 avqust 2010‐cu il tarixli hökmü ilə onu Azərbaycan Respublikası CM‐nin 132‐ci maddəsi ilə təqsirli bilərək, Azərbaycan Respublikası CMnin 65.3cü maddəsinə istinad edərək, residivi nəzərə almadan, cəza təyin etmənin ümumi qaydasına əsasən ona həmin maddədə müəyyən olunmuş cəza növü üzrə və həm də həmin maddədə müəyyən olunmuş hədd daxilində cəza təyin etmişdir. Başqa sözlə, Məhkəmə F.Abdullayevə cəza təyin edərkən, ona təqsirli bilindiyi maddədə nəzərdə tutulan cəza növünü və maddədə müəyyən edilən hədd daxilində cəza təyin etdiyindən, hökümdə həm də Azərbaycan Respublikası CM‐nin 62‐ci maddəsinə istinad etmək üçün əsaslar olmamışdır, başqa sözlə, Məhkəmə təqsirləndirilən şəxs F.Abdullayev barəsində Azərbaycan Respublikası CMnin 62ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydalar üzrə cəza təyin etmədiyindən, onun barəsində olan həmin hökmün nəticə hissəsində, dövlət ittihamçısının protestindəki mövqeyinə görə həm də Azərbaycan Respublikası CM‐nin 62‐ci maddəsinə istinad edilməsi qətiyyən yolverilməzdir. Qeyd olunanlardan da aydın olur ki, hökmdən protest verən dövlət ittihamçısının protestdə əksini tapmış və heç bir maddi hüquq norması və normativ aktla əsaslanmayan mövqeyi, yəni məhkəmənin F.Abdullayev barəsindəki həmin hökmündə Azərbaycan Respublikası CMnin 65.3cü maddəsi ilə yanaşı, həm də Azərbaycan Respublikası CM‐nin 62‐ci maddəsinə də istinad etməli olmasının zəruriliyi ilə bağlı mövqeyi hüquqi baxımdan əsaslı sayıla bilməz. Bu məsələ ilə bağlı fikir mübadiləsi aparılarkən hakim həmkarlarımın, eləcə də dövlət ittihamçılarının böyük əksəriyyətinin eyni mövqeydə, yəni cinayətin residivi zamanı CMnin 65.3cü maddəsi tətbiq edilərkən həm də CM‐nin 62‐ci maddəsinə istinad edilməsinin zəruri olmasını və bu vaxt onların bəzilərinin əsas kimi mövcud məhkəmə təcrübəsinə, bəzilərinin isə Ali Məhkəmənin Plenumunun yuxarıda istinad olunan Qərarına istinad etdikləri məlum olmuşdur. Məlumat üçün bildirmək istəyirdik ki, yuxarıda da qeyd edildiyi kimi, cinayət qanunvericiliyinin bir çox instutlarının, o cümlədən də residivə görə cəza təyin etmə ilə bağlı məsələlərdə eyniyyət təşkil edən Rusiya Federasiyasının Cinayət Məcəlləsinin analoji normalarının tətbiqi ilə bağlı həmin ölkənin cinayət hüququ sahəsində tanınmış mütəxəssislərinin, eləcə də yuxarı məhkəmə orqanlarının bu məsələ ilə bağlı elmi əsaslandırılmış və praktik baxımdan öz təsdiqini tapan və bizim hazırki yazıdakı mövqeyimizlə üstüstə düşən oturuşmuş mövqeyi mövcuddur. Məsələn: Başkırdıstan Respublikası, Ufa şəhəri, Demski rayon məhkəməsi 31 avqust 1998‐ci il tarixli hökmü ilə Kudakayevi RF CM‐nin 30‐cu maddəsinin 3‐cü hissəsi və 105‐ci maddəsinin 1‐ci hissəsi (qəsdəq adam öldürməyə cəhd etmə) ilə təqsirli bilərək 7 (yeddi ) il müddətinə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum etmişdir. Rayon məhkəməsi Kudakayevin 21 avqust 1991‐ci il tarixli hökmə Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|