SəRBƏst iŞ kafedra : Kİmya və Bİologiya iXTİsas: Bİologiya müƏLLİMİ FƏNN: Mİkrobiologiya qrup: 324 MÜƏLLİM:İ. KƏmalə TƏLƏBƏ: V. HÜMBƏt mövzular

SƏRBƏST İŞ
KAFEDRA :KİMYA VƏ BİOLOGİYA
İXTİSAS:BİOLOGİYA MÜƏLLİMİ
FƏNN:MİKROBİOLOGİYA
QRUP:324
MÜƏLLİM:İ.KƏMALƏ
TƏLƏBƏ:V.HÜMBƏT
MÖVZULAR:
1.Mikrobakteriyalar
2.Bakteriya hüceyrəsinin bölünməsi
3.Propion turşusuna qıcqırma
4.Mikroorqanizimlər arasında qarşıllqlı münasibət
5.Allergiy və anafilaksiya

SDU2022

1. 
   Mikrobakteriyalar.
   

Mikobakteriyalar. Buraya Mycobacteriaceae fesilesindən bir Mycobacterium cinsi daxildir. Hamısı qram müsbət, bəziləri turşuya davamlı, hərəkətsiz, düzgün və ya əyilmiş çöplərdir. Bu çöplər koksabənzər görünüş alır. Mikrobakteriyaların səciyyəvi morfoloji xüsusiyyətinə onların çöplərinin budaqlanması aiddir. Mitseli əmələ gətirmirlər. Mikrobakteriyaların əksəriyyəti aerob orqanizmlər olub torpaqda geniş yayılan saprofitdirler. Lakin patogen növleri de vardır. Məs: M.tuberculosis verəmin, M.leprae cüzamın amilləridir. Bu patogen çöplər turşuya davamlı olmaları ilə ferqlənirlər. 1982-ci ildə Erlix bu xüsusiyyəti müşahide etmişdir. Mikobakteriyaların bir çoxu parafinli, aromatik və hidroaromatik karbohidratlı mühitlərdə inkişaf edirler. Aralarında atmosfer azotunu fiksə edən növlər də vardır. Propion turşusuna qicqırma əsasən Propionibacterium cinsina aid olan növlerin iştirakı ile əməle gəlir. Bakteriyalar xırda zenc- trler əməle gətiren, herəketsiz, spor əmelə gətirməyən, qram- müsbət, fakultativ anaerob çöplərdən ibarət olub, süd turşusu- bakteriyalarına bənzəyir ve hər ikisi eyni mühitdə yaşayır. Onla- nin inkişafi üçün optimal temperatur 30-35°-dir. 60-70°C tempe- raturda və pH- 4,5 olduqda inkişaf etmir. Propion turşusu bakte- nyaları enerji mənbeyi kimi müxtəlif şəkərlərdən, süd tursusu duzlarından, azot mənbəyi kimi isə zülallardan istifadə edir.
2.Bakteriya hüceyrəsinin bölünməsi
Bütün canlı orqanizmlərin əsas xüsusiyyətlərindən biri əlverişli şəraitdə onların -böyümə və Çoxalma laridir. Böyümə fizioloji proses olub hüceyrənin həcmcə ölçüsünün artması – bövümasidir. Bu proses isə çoxalma, yəni populyasiyada orqanizmin sayınin artması ilə nəhayətlənir. Hüceyrenin böyüməsində osasen 3 merhele nezəre çarpir hüceyrenin feal boyuməsi, böyümenin zəifləməsi və tələf olma. Bakteriya hüceyrəsi böyümə prosesinde böyümenin intensivliyi ile əlaqədar olaraq morfofizioloji və biokimyəvi deyişikliyə uğrayır. Bakteriyaların əksoriyyətinde feal böyümə mərhələsinda hüceyrənin ölçüsü dəyişilir və hecmce 2-3 defə arta bilir. Bu- nunla elaqədar hüceyrəde olan ehtiyat maddeləri yox olur, RNT- nin miqdati artr, DNT-ninki ise sabit qalır. Əger bakteriya optimal şeraitde becərilersə, onda alınan kul- tura laq fazanın sonunda eyniölçülü hüceyrəlerdən ibarət olur. Mesələn, azotobakterlər təze qidalı mühitde becerildikdə feal böyümə mərheləsində onun hüceyrələri iri çöpler formasında olur. Belə kulturada hüceyrənin yaşlaşması üçün səciyyəvi olan kokk formasına təsadüf olunmur. Hüceyrə feal böyümə mərhələsinden böyümənin zəifləməsi merheləsine keçdikdə onun ölçüsü bir qədər kiçilir, sitoplazması nisbətən pis boyanır ve bakteriyaların əksəriyyətində yenidən ehtiyat qida maddeleri (valyutinin denəcikləri, yağ damlası və s.) toplanır. Sporlu bakteriyalarda sporların formalaşması müşahidə olunur. Ikinci mərhələdən sonra tələfolma merhələsi başlanır ki, onda da hüceyrənin forması və ölçüsünün dəyişilməsi davam edir. Hü- ceyrəlerdə qamçıvarı, iyvarı, girdə, bakteriyaların patologiyasına aid edilen involyusion formalar əmələ gəlir. Bakteriyaların böyümə sürəti həm xarici muhit amillərinden (hidrogen ionlarının qatılığı, temperatur, osmotik təzyiq) və həm de hüceyrənin fizioloji xüsusiyyetinden asılıdır. Bakteriya hüceyrələrinin böyüməsini mikroskopda təcrid olunmuş hüceyrələri ölçməklə müəyyən etmək olur. Hüceyrənin Doyümesini ya asılı damlada ve ya nazik aqarlı löyhə üzərində öyrenmek mümkündür.

3.Propion turşusuna qıcqırma

Bu qıcqırmanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki , bura da iştirak edən bakteriyalarla süd turşusu və onun duzla ri CO₂ və H₂O ayırmaqla propion və sirkə turşularına çevrilir . Propion bakteriyaları müxtəlif biotexnoloji sahədə çalışan tədqiqatçıların çoxdan marağına səbəb olmuş dur . Bu da həmin bakteriyaların istifadəsi zərurətindən irəli gəlmişdir . Məlumdur ki , pendir hazırlanmasında heyvanlar üçün yemin siloslaşdırılmasında , turşulaşmış süd məhsullarının , uşaqlar üçün qida məhsullarının vi taminlərlə zənginləşdirilməsində , sənaye miqyasında B₁2 vitaminin alınmasında və habelə propion və sirkə turşu larının istehsalında və s . propion turşulu bakteriyalar mühüm rol oynayır . Propion turşusuna qıcqırma əsasən Propionbacteri um cinsinə aid olan növlərin iştirakı ilə gedir . Bu bakte riyalar xırda zəncirlər əmələ gətirən , hərəkətsiz , spor əmələ gətirməyən , qrammüsbət , fakultativ anaerob çöp lərdən ibarət olub , süd turşusu bakteriyalarına bənzəyir nin artması ilə nəhayətlənir. Hüceyrenin böyüməsində osasen 3 merhele nezəre çarpir hüceyrenin feal boyuməsi, böyümenin zəifləməsi və tələf olma. Bakteriya hüceyrəsi böyümə prosesinde böyümenin intensivliyi ile əlaqədar olaraq morfofizioloji və biokimyəvi deyişikliyə uğrayır. Bakteriyaların əksoriyyətinde feal böyümə mərhələsinda hüceyrənin ölçüsü dəyişilir və hecmce 2-3 defə arta bilir. Bu- nunla elaqədar hüceyrəde olan ehtiyat maddeləri yox olur, RNT- nin miqdati artr, DNT-ninki ise sabit qalır. Əger bakteriya optimal şeraitde becərilersə, onda alınan kul- tura laq fazanın sonunda eyniölçülü hüceyrəlerdən ibarət olur. Mesələn, azotobakterlər təze qidalı mühitde becerildikdə feal böyümə mərheləsində onun hüceyrələri iri çöpler formasında olur. Belə kulturada hüceyrənin yaşlaşması üçün səciyyəvi olan kokk formasına təsadüf olunmur. Hüceyrə feal böyümə mərhələsinden böyümənin zəifləməsi merheləsine keçdikdə onun ölçüsü bir qədər kiçilir, sitoplazması nisbətən pis boyanır ve bakteriyaların əksəriyyətində yenidən ehtiyat qida maddeleri (valyutinin denəcikləri, yağ damlası və s.) toplanır. Sporlu bakteriyalarda sporların formalaşması müşahidə olunur. Ikinci mərhələdən sonra tələfolma merhələsi başlanır ki, onda da hüceyrənin forması və ölçüsünün dəyişilməsi davam edir. Hü- ceyrəlerdə qamçıvarı, iyvarı, girdə, bakteriyaların patologiyasına aid edilen involyusion formalar əmələ gəlir. Bakteriyaların böyümə sürəti həm xarici muhit amillərinden (hidrogen ionlarının qatılığı, temperatur, osmotik təzyiq) və həm de hüceyrənin fizioloji xüsusiyyetinden asılıdır. Bakteriya hüceyrələrinin böyüməsini mikroskopda təcrid olunmuş hüceyrələri ölçməklə müəyyən etmək olur. Hüceyrənin Doyümesini ya asılı damlada ve ya nazik aqarlı löyhə üzərində öyrenmek mümkündür.