Шошилинч респиратор холатлар



Yüklə 59,99 Kb.
tarix06.06.2020
ölçüsü59,99 Kb.
#31604
«Шошилинч респиратор ва
УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СОГЛИКНИ САКЛАШ ВАЗИРЛИГИ
***********************************
САМАРКАНД ДАВЛАТ ТИББИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ
№1 ПЕДИАТРИЯ КАФЕДРАСИ
аллергик холатлар»
Шошилинч респиратор холатлар
• Педиатрик стационарларда
госпитализацияларни биринчи сабаби
• Бир ёшли болаларни улимининг сабаби (тугма
аномалиялардан карши)
• Юрак тухташи купинча болаларда нафас
тухташидан бошланади
• Боланинг ёши бу асосий фактор булиб, врач
диагностика ва даволаш ватида буни инобатга
олиши зарур
Респиратор ва аллергик касалликларда шошилинч
холатлар
• Респиратор дистресс синдром
• Круп
• Эпиглоттит
• Астма
• Бронхиолит
• Нафас йулларининг ёт жисм
билан обструкцияси
• Анафилаксия
• Дори воситалари аллергияси
• Крапивница
Бола организмининг анатомо-физиологик хусусиятлари
• Куйида эрта ёшдаги болаларда
шошилинч холатлар ривожланишига мойил
булган ва уларнинг узига хос кечишини
олдиндан курсатиб берувчи асосий анатомо
– физиологик хусусиятлар келтирилган.
•Огиз, бурун ва пастки жаг кичик хажмда
булиб, обструкция юзага келишига моил
булади.
•Бурун шиллик кавати кон билан яхши
таъминланган, говаксимон тукимаси яхши
ривожланмаган, шу сабабли чакалокларда
бурундан каон кетиш кам учрайди.
•Хикилдокка кириш жойи катталарга
нисбатан 3 умуртка юкорида жойлашган.
•Овоз бойлами 3 умуртка сохасида
жойлашган.
Болаларда нафас олиш тизимининг узига
хослиги
• Боши катта, буйни киска.
• Тили нисбатан катта булиб, оркарокда жойлашган, тил
туби томокнинг орка деворида катталарникига нисбатан
купрок масофада туташган.
• Бодомча безлар, аденоид безлар мавжуд.
• Узуксимон тогай суст ривожланган ва каттик эмас.
• Болаларда тогай ва диафрагма горизантал жойлашган.
• Болаларда кўкрак қафаси кўпроқ егилувчан, шунинг учун
нафас олиш диафрагма функсиясига боғлиқ
• Метаболизм ва О2 талабларининг ортиши
• Янги туғилган чақалоқларда, дам олиш ва уйқу пайтида,
енафас чикариш кўпроқ фаол ва у бел, қорин ва
ковургалараро мушаклар мушаклар фаолиятини ўз ичига
олади.
Болаларда юкори нафас йуллари
тизимининг анатомо-физиологик
хусусиятлари
• Тил, хикилдок ва
томокнинг анатомик
богликлиги интубация
килишда ва ларингоскопни
юборганда кийинчилик
тугдириши мумкин.
Болаларда юкори нафас йуллари тизимининг
анатомо-физиологик хусусиятлари
• Нафас йулларининг энг тор кисми – бу узуксимон тогай
сохасидир. Чакалокларда яллигланиш окибатида шиллик кават 1
ммга шишса, нафас йуллари ёриги 75%га тораяди, катта ёшдаги
болаларда эса бу 20% ташкил этади. Шунинг учун шиллик
каватлар шиши жуда хавфли булиб, дарров нафас йулларининг
тулик обструкцияси келиб чикиши мумкин.
• Болаларда бронхларнинг трахеядан ажралиш бурчаклари
катталарникидан фарк килмайди.
• Анатомик ва «жонсиз майдон» хажмининг
нафас хажмига нисбати хамма ёшдаги
болалар учун тахминан бир хил (0,3). Аммо бу
абсолют курсаткичларнинг пасайиши хавфли
холат булиб, болаларда упканинг сунъий
вентиляцияси утказганда «жонсиз майдон»
хажмининг купайиб кетишига олиб келиши
мумкин.
• Янги тугилган болани упкаси бириктирувчи
Болаларда юкори нафас йуллари тизимининг
анатомо-физиологик хусусиятлари
тукимага бой, тулаконли ва эластиклиги паст
булади. Вактида тугилган болада тахминан 24
млн. альвеола булиб, 3 ойликка келиб 3
баробар купаяди (бу курсаткич катталарда
296 млн).
• Катталарнинг газ алмашинув майдони
чакалокка нисбатан 20 баробар куп, шу
туфайли болаларда альвеолаларда озрок
балгам йигилиши хам нафас
етишмовчилигига олиб келади.
Упкада газлар диффузияси
• Альвеоляр капиллярли мембранадан газларнинг утиши перфузиянинг физик
конунларига асосланади.
• Бола хаётининг 1 суткасида упкалардаги перфузия вентеляциядан устунлик килади.
• Беморнинг кислород билан қон тўйимлилигини қайд етувчи қурилма, кислород
билан тўйинган қон улуши ҳақида маълумот беради.
• Упкада газлар алмашинувининг эффективлиги альвеоляр вентиляция ва упкада кон
айланишига боглик булади. Чакалок хаётининг биринчи кунларида упка перфузияси,
упка вентиляциясидан устун туради. Кейинчалик умумий вентиляцион-перфузион
курсаткич катталарникидек булиб, у 0,8ни ташкил килади
• Кислород сатурацияси организмнинг еҳтиёжларини таъминлаш учун мавжуд
кислород миқдорини аниқ кўрсатади.
Нафас олиш
Ўпкада газ алмашинуви
Газообмен
Упкада гаслар диффузияси
• Альвеоляр капиллярли мембранадан газларнинг утиши
перфузиянинг физик конунларига асосланади.
• Хаво ва кон уртасида газлар диффузиясининг бузилиши О2
алмашинувига таъсир килиб, бунда кислороднинг эрувчанлиги ва
диффузион кобилияти карбонат ангидридга нисбатан 20 марта кам
булади.
• Альвеоляр-капиллярли мембрана утказувчанлигини ёмонлашуви
натижасида упканинг диффузия кобилиятининг бузилиши
кузатилади:
-упка шишида,
-гиалин мембраналар касаллигида,
-бронх-упка дисплазиясида,
-интерстициал пневмония ва бошка касалликларда,
-вентиляцион-перфузион нисбатнинг огир бузилишлари
кузатилганда эффектив газ алмашинуви майдонининг камайишида.
Кислород ва СО2 нинг алмашинуви.
Болаларда нафас олиш тизимининг узига
хослиги.
• - Кўкрак қафасининг экспирацион тузилиши
• - нафас олиш ҳажми ва ўлик макон паст мутлақ
қийматлари,
• - физиологик тахипноэ,
• - аралаш нафас
• - функционал қолдиқ ҳажмнинг қиймати,нафас
олиш мускулларининг кучсизлиги
катталарникидан 2 марта катта.
• Нафас эквиваленти ва кислород ютилиши
буларга мос равишда 13,2 ва 4,3 мл (кг\мин)ни
ташкил килади.
НАФАС ОЛИШ СИСТЕМАСИ
• Сурфактант – фосфолипид диполметилецитин – альвеолалар ёпишишига
тускинлик килади. Унинг етишмовчилиги куйидаги холларда кузатилади:
-гипоксияда,
-кичик кон айланиш доирасида микроциркуляциянинг бузилишида,
-юрак оитилиш кучининг кескин тушишида.
Упканинг газ алмашинувига боглик булмаган функциялари:
• кон фильтрацияси,
• гепарин ва гистамин синтези
• юкори активликга эга булган кининлар синтези
• норадреналинларга инактивация,
• сув-электролит баланси
• кукрак кафасининг экспиратор тузилиши,
• нафас хажмининг паст абсолют курсаткичлари ва жонсиз майдон хажми,
• физиологик тахипноэ.
Вентиляция ва кон окими таксимланишининг
вариантлари
Вентиляция ва кон окимининг таксимланиши 3 вариантда
кечади:
1. Вентиляция ва кон окими бир хил – бунда альвеолалардан
юракка кетаётган конда газлар таркиби нормада.
2. Вентиляция кон окимидан > устун булса – бундай вариант
нормал перфузия киладиган альвеолда гипервентиляция
кузатилганда ёки нормал вентиляция пайтида кон окими
кучайганда намоён булади. Альвеолалардан юракка
кетаётган конда кислород микдори нормада булиб,
карбонат ангидрид камрок булади.
3. Вентиляция < кам кон окимидан – бу сакланган кон окими
фонида вентиляциянинг пасайиши ва кон окимининг
нормадан купайиши сабабли артериал гипоксемияда
ривожланади.
Клиник ахамияти
• Компенсация имкониятининг нафас хажми ва нафас частотаси
купайиши хисобига кескин чегараланиши.
• Жонсиз майдон минимал купайиши хисобига гиповентиляция
ривожланиши.
• Нафас олишга юкори динамик каршилик, нафас йулларининг тез
беркилиб колиши ва турли шаклдаги обструкцияда гипоксиянинг
енгил юзага келиши.
• Болаларда бир хид хажмдаги кислородни ютиш учун катталарга
нисбатан 2 марта куп харакат килиш керак, шунинг учун болалар
гипоксиянинг тезда ривожланишига мойил булади.
• Компенсациянинг динамик ва метаболик имкониятлари тез
емирилади.
• Хаётининг биринчи уч ойлигида ателектазларга мойиллик юкори
булади.
Адекват нафас олиш.
Частота- нормал
• 1 ёшгача бўлган болалар 25-60
• Болалар 15-30 (катталар 12-20)
Ритми – нормал
Сифати - нафас шовқинларининг икки томондан бир хил
мавжудлиги
• Кўкрак екскурсияси адекват
• Бемор нафас олиш актида минимал кучаниши
Чуқурлик-адекват
• Нафас олишда кўкрак қафасининг кисмининг ҳаракатларининг
адекватлиги ва синхронлигини кузатинг.
• Нафас олиш актида хаво бурундан, огиздан, кукрак кафасидан
утишини хис килинг ва кулокларингиз билан эшитинг. Нафас
шовқинлари (аускултация пайтида) ҳар икки томондан тенг
ешитилиши керак.Патологик шовқинлар - гурсиллаш, стридор,
ҳуштаксимон хириллашлар эшитилмаслиги лозим.
Ноадекват нафас белгилари.
Куринг.
• НС тезлашган ёки сустлашган.
• Нафас олиш юзаки, чукур ёки кийинлашган
• Кукрак кафаси нафас актида кам харакатли ёки умуман харакатсиз
• Цианознинг мавжудлиги(тери, лаблар, тил, кулок супраси,
тирнокларда кукариш ёки окариш)
• Бурун канотларининг кенгайиши ва керилиши.
• Ковургалараро ва умровусти сохасининг торайиши.
Эшитинг.
• Нафас шовкинларининг сустлиги ёки умуман эшитилмаслиги.
• Патологик шовкинларнинг мавжудлиги- хансираш, хириллаш, стридор,
хуштаксимон хириллашлар.
• Бурундан кираётган хавонинг эшитилмаслиги ва сезилмаслиги
• Нафас олишнинг(Юкори нафас йуллари обструкцияси) ёки нафас
чикаришнинг(пастки нафас йуллари обструкцияси) узайиши.
Патологик нафас турлари
Куссмаул типидаги нафас
•Чуқур, камдан-кам ёки тез-тез, гаспинг типида; кўпинча
кетоацидозда содир бўлади.
Чейн Стокс типидаги нафас
•Аста-секин чуқурлашиб, тез-тез нафас олиб аста-секин
юзакилашиб борадиган нафас. Бу мия илдиз тузилмалари
зарарланишининг кўрсаткичи ҳисобланади.
Марказий генезли гипервентиляция
•Чуқур, тез нафас олиш ВЧДнинг кўпайишини кўрсатади
Агонал нафас
•Юзаки, суст нафас олиш, мия гипоксиясини кўрсатади.
Респиратор дистресс
Нафас қисилиши ёки нафас олиш
билан бирга ҳаво етишмаслиги ҳисси.
Шошилинч респиратор холатлар
кислород ва карбонат ангидрид
алмашинувига салбий таъсир
кўрсатади.
Респиратор дистресс
Шошилинч респиратор холатларнинг сабаблари:
 Травматик
• Нафас йуллари куйиши
• Пневмоторакс
• Ковургалар
 Соматик
• Нафас йуллари
обструкцияси
• Анафилаксия
• Астма
шикастланиши
• Умурткаларнинг
шикастланиши
• Шок холатлар
• Томокнинг
зарарланиши
• Сурункали бронхит
• Круп
• Эмфизема
• Эпиглотит
• Юрак патологиялари
• Гипервентиляция
 Неспособность говорить
полными предложениями
без остановки для вдоха
 Шумное дыхание
 Раздувание крыльев носа
 Вовлечение
 Вынужденное
положение с наклоном
вперёд, сидячее
положение
 Тахикардия (у
новорожденных может
Респираторный дистресс
Признаки и симптомы
вспомогательной
мускулатуры (надключичная
область, межрёберные
промежутки, подреберья).
 Аномальная частота или
характер дыхания, втяжение
головы, стридор, удлинение
выдоха
 Дыхание животом
быть брадикардия)
 Нарушение окраски
кожи (цианоз, бледность
или пепельная окраска)
 Лихорадка
 Кашель
 бледность или цианоз,
прохладная или влажная
кожа
Круп
-Патофизиологияси
• Вирусли инфекция (парагрипп)
• томок ва трахеяга таъсир килиш
• томок каватлар бушлигининг шиши
• нафас йулларининг обструкцияси
-Касалланиш
• 6 ойдан - 4 ешгача
• Эркакларда > аёлларда
• Куз ва эрта кишда
-Белгилари ва симптомлари
“шамоллаш” кучайиб, хириллашга утиши, йутал
• юкори температура
• кечаларда шишни купайиши
• стридор
• «аккилловчи» йутал
Эпиглоттит
Патофизиология
• Бактериал инфекция (Hemophilus influenza)
• Томок усти соха ва унга кушилувчи тукималарнинг зарарланиши
• Бойлам ости соханинг шиш
Касалланиш
• 4 – 7 ешда
• Вакцинация HiB сунг касаллик камаяди
• Касаллик катталарда купрок учрайди ва кариларда хам булади
Эпиглоттит
Белгилари ва симптомлари
• Тез бошланади, огир дистрсс бир неча соат давомида
• гипертермия
• кучли огрик томогда, ютиш кучаяди
• сулак окиши
• стридор
• Тугри утириш, олдинга караб, бошини оркага ташлаш
• Беморлар 1/3 ёткизилади хушсиз ва шок холатида
• Респиратор дистресс + томогда огрик + суллак окиши = Эпиглоттит
Терапия
• Кислород юкори концентрацияда
• В/И инфузия
• Тез транспортировка
• Нафас йулларни визуализация килмаслик лозим
• Шошилинч холат - нафас йулларнинг обструкциясига олиб келади
Бронхиал астма
• Бу инфекцион яллигланишли касаллик
булиб, пастки нафас йулларининг тулик ортга
кайтувчи зарарланиши билан кечувчи
сурункали касаллик.
• Бу бронхолитиклар ва яллигланишга карши
воситалар билан тузалувчи, кайталанувчи
атматик нафас, хуружсимон йутал билан
кечади
Бронхиал астма
БА ни келтириб чикарувчи омиллар- атопия, наслийлик,
гиперреактилик
БА нинг сабаблари – чанг, хайвон аллергенлари, замбуруглар,
овкат аллергенлари, дори воситалари, вакциналар ва б.к.
БА ни юзага келтирувчи факторлар - тамаки тутуни, вирусли
инфекциялар, патологик кечувчи хомиладорлик, чала
тугилганлик, норационал озикланиш, хаво поллютантлари,
атопик дерматит ва б.к.
БА триггерлари – жисмоний зурикиш, совук хаво, эмоционал
лабиллик, уткир хидлар, дорилар, узлаштирилмайдиган
озукалар.
Бронхиал астма
Патофизиология
• пастки нафас йулларининг гиперсезгирлик
сабаблари:
• -аллергия,
• -инфекция,
• -эмоционал стресс,
• -паст температура,
• -жисмоний зурикиш
Астма: патофизиология
Бронхоспазм
Бронхлар шиши
Гиперсекреция
Секреция
слизи,
экссудация
плазмы
Воспаление и отек
Нормальный
просвет
бронха
Бронхоспазм
Астма
Гладкомышечные
клетки
Эпителий
Альвеолярные
перегородки
Сокращение
гладко-мышечных
клеток
Повреждение/слущивание
эпителия

БА нинг асосий симптомлари


Белгилари ва симптомлари:
• респиратор дисстрес белгилари
• Бурун канотларининг керилиши
• Трахеянинг тортилиши
• Ёрдамчи мушакларнинг катнашиши –
ковургалар оралиги мушаклари,
эпигастрия ва буйин чукурчасининг
тортилиши
• Йутал
• Хириллашлар нафас чикиш пайтидаэкспиратор хансираш
• Тахипноэ
• Цианоз
Узок хуружлар:
• Нафас билан суюклик куп чикиши
• Суюклик ичиш камайиши
• Дегидратация
Бронхиал астманинг диагностикаси
Анамнез
Респиратор дистресс белгилари
Бурун канотлари керилиши
• Трахеянинг тортилиши
•Кушимча мушакларнинг фаоллашиши
•Ковургалараро бушликнинг, эпигастриянинг торайиши
Тери синамалари
Умумий ва махсус IgE ни аниклаш
Балгам эозинофилияси
Бронхлар обструкцияси ва вариабеллигининг ортга
кайтишини аниклаш 5 ёшдан ошган болаларда
АСТМА
• Астманинг белгилари эрта боскичларда юзага
келмаслиги мумкин.
• Хуштаксимон хириллашлар бир катор
касалликларнинг белгиси булиши мумкин, бирок
асосан астманинг юзага келишида кузатилади.
• Более 3-х эпизодов свистящего дыхания в
период ОРЗ у ребенка первых лет жизни
следует расценивать как Бола хаётининг
биринчи йилида УРИ даврида 3 тадан ортик
хуштаксимон хириллашнинг юзага келишини
БРОНХИАЛ АСТМА деб бахолаш мумкин.
АСТМА хакида уйланг !!!
Куйидагилар булганда:
• Эрталабки вактда кукрак кафасида дискомфорт ёки кисилиш
хиссининг булиши
• Эрталабки, тунги ва кун давомидаги кийнокли, хуружсимон
йутал
• Жисмоний зурикиш ва аллерген билан контактдан кейинги
хуштаксимон хириллаш, йутал ёки нохушлик хиссининг
юзага келиши.
• Кайталанувчи обструктив бронхит.
АСТМА = КАЙТАЛАНУВЧИ ОБСТРУКТИВ БРОНХИТ
(асосан эрта ёшдаги болаларда)
Бронхиал астманинг базис даволаш максадида
куйидаги 2 тур препаратлардан фойдаланилади:
Шошилиня ёрдам
курсатиш учун воситалар
Кундалик ва узок кулланиладиган
касаллик кечишини назорат килувчи,
нафас йулларидаги сурункали
аллергик-яллигланиш процессини
бартараф килувчи(яллигланишга карши
базис фармакотерапия)
Тез таъсир килади, хуружни
ёки юзага келган
симптомларни бартараф
килади. Факат хуруж
даврида ишлатилади.
Касаллик ривожланишини тухтатади ва
холатни назорат килади
Астма: Даволаш
Утириш холати
маска оркали намланган O2 бериш, курук O2
шиллик пардаларини куруклаштиради,
обструкцияни кучайтиради
Йутални стимуляциялаш
ИВЛ
Бета-2 препааратлар билан ингаляция
(Альбутерол, Тербуталин , Метапротеренол,
Изоэтарин)
Ингаляция антихолинергетик препаратлар билан
(Атропин, Ипратропия бромид)
Тери остига бета-антагонистлар (Адреналин
1:1000 - 0.1-0.3 мг тери остига, тербуталин)
Бронхообструктив синдромни бартараф килиш
(155 буйрук)
Сальбутамол (Саламол-Эко) в
кенгайтирилган идиш (спейсер)
даги дозаланган ингалятор: 1-2
сепиш учун хар 4 соатда, хуруж
тугагандан сунг хар 6-8 соатда
(Огир холатларда бир соат
мобайнида узлуксиз такрорлаш
мумкин)
Ингаляцион глюкокортикостероидлар
 Бронхиал астмада яллигланиш
жараёнини эффектив назорат
килади
Бартараф килади:
касалликнинг кучайишини
хуружлар сонини камайтиради
кайтмас жараёнларнинг
ривожланишини олдини олади
Ингаляцион техника
(Беклазон-эко, Саламол-эко)
Эрта ёшдаги болаларда
• Дозаланган аэрозоль ингальятор
спейсер йоки юз никоби оркали.
Пластик идишдан таййорланган
кулбола алтернатив ингалятор.
4 ёшдан ошган болаларда
• Ингалятор ЕНГИЛ НАФАС–
Ингаляция техникаси оддий
Копкокни очиш
Чукур нафас олиш
Копкокни
ёпиш
БА билан болаларга ёрдам курсатишда врач тактикаси
• Даволашгача холатнинг огирлигини бахолаш
• Бронхолитиклар ингаляциясидан кейин боланинг
ахволининг огирлигини бахолаш
• Хуруж бартараф булгунга кадар хар 30 - 60 дакикада холатни
кайта бахолаш
Тузалиш белгилари
• кукрак кафаси харакатининг кискариши
• респиратор дистресснинг кискариши
• нафас утказувчанлигининг яхшиланиши
• бемор узини яхши хис килиши билан биргаликда упкадаги
физикал белгиларнинг регрессияси
Астматик статус
Бир беморга 2 симпатомиметик бохавар булиб килиш керак
Мониторинг ЭКГ
Килиш мумкин эмас:
Седатив препаратларни (нафас марказини емирилиши кузатилади)
Антигистаминларни (эс–хушини пасайиши, секрецияни куритади)
Аспиринни (аллергия кучаяди)
Астматик хуружда -2 адренергетик препаратлар таъсир килмайди:
Намланган О2
Регидратация
ингаляция бета-2 препаратларни давом этиш
Атровент
Кортикостероидлар
Эуфиллин (?)
Сульфат магния (?)
ИВЛ
Упка хажми булиши керак -18-24 мл/кг
в/и Тербуталин
инфузия 3 - 6 мкг/кгg/мин
Бронхиолит
Патофизиология
• Вирусли инфекция
• Нафас йулларнинг паст кисмларнинг шиши
• Хаво тортмок
Касаллик январдан мартгача
• болалар < 2 ёшли
• 80% беморлар < 1 ёшгача
Белгилари ва симптомлари
• болалар < 1 ёшгача
• УРВИ анамнезида
• Дистрессни бошланиши
• Хирирлашлар хаво чикариш пайтида
• Кучли тахипноэ (60 - 100+/мин)
• Цианоз
Астма ёки бронхиолит?
Астма
• ёши - > 2 ёш
• Температура нормада
• Анамнезда оилада
Бронхиолит
-ёши - < 2 ёш
-гипертермия
-Анамнезда оилада
астма бор
• Анамнезда аллергия (+)
• Адреналинга реакция
(+)
астма (-)
-Анамнезда аллергия
(-)
-Адреналинга реакция
(-)
Нафас йулларининг ёт жисм билан
обструкцияси
• Юкори хавф омили мавжуд гурухдаги болаларда кузатилади
- > 90% улим: болалар < 5 лет
- 65% улим: кукрак ёшидаги болалар
Белгилари ва симптомлари:
• Тана харорати кутарилмаган кутилмаганда юзага келган
болаларда гумон килиш керак:
- респиратор дистресс
- бугилиш
- йутал
- стридора
-хириллаш
Нафас йуллари обструкциясида даволаш
чоралари
• Хуши узида булган, нафас йулларини мустакил тиклай
оладиган бола билан минимал аралашув
• 100% кислород
• Курмай туриб огиз бушлигини бармок билан тозалаш
мумкин эмас
• Хуштаксимон хириллашларнинг булиши нафас йулларида
майда диаметрли ёт жисм мавжудлигини билдиради
• Ёт жисмни жойидан кузгатмасликка харакат килиш
• Ноадекватная вентиляция
• Кукрак ёшидаги болаларда: оркасига 5 марта уриш /кукрак
кафасини 5 марта кисиш
• Болалрда: Корин сохасини кисиш(Геймлих усули)
Шошилинч холатларда шошилинч ёрдам
• Нафас йуллар утказувчанлигини тиклаш.
• Беморнинг нафаси тухтаганда ёки ноадекват нафас
олганда суъний упка вентиляцияси шарт.
• Кислород бериш лозим.
• Керак булса, нафас йулларнинг аспирацион
санация утказиш.
Нафас йуллари утказувчанлигини тиклаш
Бошни оркага тортиш ва иякни
юкорига кутариш
Пастки жагни олдинга чикариш
Иякни кутариш
Орофаренгиал хаво утказувчи найчалар
киритиш
-Размерини огиз
бурчагидан то
куулокнинг юмшок
кисмигача улчаб
олинади.
-улар ошкозон
суюклигидан аспирация
килишдан сакламайди
ва кусиш рефлексини ва
ларингоспазмни
чакиради.
-хуши булмаган
беморларда
кулланилади.
Назофаренгеал хаво утказувчи найчалар
•Хуши қисман йўқолган беморлар учун қурилма.
•Кусиш рефлексига сабаб бўлмайди. У хуши даражаси пасайган, лекин кусиш
рефлекси сақланиб қолган беморларда қўлланилади.Бунинг афзаллиги шундаки, у
кусиш рефлексини рағбатлантирмасдан хуши узида булган беморларда
қўлланилиши мумкин.
•Назофарйнгеал ҳаво ўтказувчи найча тил орқасида ҳаво оқимини
таъминлайдиган ишончли қурилма.
Агар ҳаракат қилишда қийинчилик бўлса, уни олиб ташланг ва бошқа бурун
тешигидан жойлаштиринг.
Карши курстма. Бурун ёки қулоқлардан аниқ суюқлик (орқа мия суюқлиги)
чиқиши бўлса, назофарингеал ҳаво йўлини киритиш қатъиян такикланади. Бу
соҳада бош суяги синишининг мавжудлигини билдиради.
Аспирацион санация (суриб олиш)
•Бу НЙ дан ёт жисмлар, қон, қусуқ ва бошқа секрецияларни
олиб ташлаш учун вакуумни ишлатишдир. Йукори нафас
йуллари санацияси вентилясиядан олдин, кейин ёки вақтида
пайдо бўлишидан қатъий назар НЙ дан гуриллаган товуш
бўлганда дарҳол бажарилади.
•ТТЁ ходими стационар ёки портатив аспираторларга ега. Хар
фойдаланишдан кейин дезинфекция қилиниши керак.
•15 сониядан ортик вакт давомида аспирацияни утказиш
мумкин эмас, чунки, беморни кислород билан таъминлаш ва
вентеляция аспирация пайтида тўхтатилади.
• Аспирацион санация катетер аста-секин харакатлантирилиб,
вақти-вақти билан уни ён томондан алмаштириш билан
амалга оширилади
Сунъий упка вентиляцияси.
• Агар бемор нафас олмаса ёки ноадекват нафас олса, УСВ
килиш керак.
Сунъий вентиляция (вентиляция манфий босим
туфайли) – упкага хаво ёки кислород пуфлаш.
• Методикалари:
• -Огиздан – маскага (кислород 15 л. минутда.)
• -СУВ Амбу копи билан иккита куткарувчи ёрдами
туфайли.
• - СУВ Амбу копи билан битта куткарувчи ёрдами
туфайли.
• Шошилинч ёрдам утказилган пайтида СУВ си тугри ва
адекват утказганлигига ишонч булиши шарт.
СУВ (ИВЛ) огиздан – маскага
СУВни сони - 12 сунъий
нафас 1 минутда 1-2 сек.
давомида (катталарда),
20 марта 1-1.5 сек.
давомида болаларда ва
гудакларда.
Кукрак кафаси
баландлигига назорат
килиш шарт.
Амбу копи
– Бу кулда сунъий нафас бериш
воситаси
Используется для проведения
ИВЛ у пациентов с остановкой
дыхания при ДН или при
передозировке наркотиков.
Нафас етишмовчилиги ва
наркотиклардан захарланган
беморларда сунъий нафас
бериш учун фойдаланилади.
Амбу копи куйидагилар билан
таминлайди:
ТТЁ ходими ва пациент
уртасидаги инфекцияга карши
чора
Куйидаги нисбатда утказилади:
- хар 5 сек. Катталар учун,
- хар 3 сек. Чакалоклар учун.
Приспособления для
поддержания проходимости ДП
Ларингеальная
маска
Ларингоскоп
Комбинированная
трубка
• Агар ўпкага ҳар бир ҳаво киритилгандан кейин кўкрак
қафасининг екскурсияси бўлмаса, унда:
• НЙ нинг патенси тикланишини бошга керакли ҳолатни
бериб такрорланг.Ниқобни юзга босишнинг кескинлигини
текширинг, ниқобни юзга қайта қўлланг ва ниқобдаги
бармоқларнинг тўғри қўлланилишини текширинг.
• НЙ нинг обструкциясини текшириш.Агар усуллар
муваффақияциз бўлса, вентиляциянинг муқобил усуллари
қўлланилади-юз ниқоби орқали шамоллатиш ёки кислород
ҳайдовчи билан газ оқимининг чекланган таъминоти
бўлган қурилма ёрдамида.
Аллергия
ва
аллергик реакциялар
бу организмнинг
бирон-бир воситага нисбатан
жавоб реакцияси
Аллергик касалликлар организмнинг ташқи муҳит омиллари
таъсирига сезувчанлигининг ошиши натижасида келиб
чиқадиган касалликлардир.
Улим – 5-10%
Аллергик касалликларнинг таркалиши доимий ошиб бормокда
Уткир аллергик касалликларнинг классификацияси
Енгил –
• Аллергик ринит (йил давомида ёки мавсумий),
• Аллергик конъюнктивит (йил давомида йоки мавсумий),
• крапивница.
Огир –
• Генераллашган крапивница,
• Квинке шиши,
• Хикилдокнинг уткир стенози
• БА хуружи,
• Анафилактик шок.
Сабаблар
 Хашаротлар -
ари чакиши… Усимликлар
 Маиший
кимёвий
Вакцинала
р, даволовчи
зардоблар
овкатлар
(сут, цитрус
махсулотлар,
тухум ва б.к.)
воситалар,
чанг
Педиатрия
панели

1

2

3

4

5

6

7

8

9

11

12

13

14

15

16

17

18

19


Сут
Цитрус мевалар
Оксил ва тухум сариги
Ерёнгок
Картошка
Сабзи
Шолгом
Олма
Соя
10 Бугдой уни
Феруза гули чанги
Терак чанги
Чинор чанги
Хашаротлар
Ит эпителийси
Мушак эпителийси
От Эпителийси
Замбуруг Asp. Fumigatus
Замбуруг Cladosp herbarum
Патофизиология
Куйидагилар натижасида тез юзага келади:
Шиллиқ пардалар секрециясининг ошиши
Бронхларнинг силлиқ мускуллари тонусини оширади
Қон томирларининг силлиқ мушаклари оҳангини камайтириш
Капилляр ўтказувчанликни ошириш
Аллерген билан алоқада реаксиянинг ривожланиши
Ушбу таъсирлар куйидагилар натижасидир:
кимёвий медиаторларнинг ҳаракатлари (гистамин, базофиллар
қонида айланма)
кимёвий моддалар ва иммун тизими маҳсулотлари-антиженлер
ютилишига жавоб
Пациентга боглик хавф факторлари
• Генетик фактор - «аллергик конституция».
• Бемор анамнезида аллергик касаллик (бронхиал астма, вазомотор
ринит, поллиноз и др.).
• Ноконтрол уз узини даволаш.
• Узок замбуругли касалликлар (трихо, эпидермо- и руброфития).
• Профессионал касалликлари.
• Бошка касалликлар - инфекцион мононуклеоз, цитомегаловирусли
патология, HLA-статус, подаграда АР купаяди.
61
Шифокорга боглик омиллар
• Тулик йигилмаган аллергологик анамнез ва олинган
маълумотларни нотулик бахолаш.
• Катор препаратларни асоссиз куллаш, айникса
антибиотиклар ёки уларни вена оркали киритиш.
• Турли эритувчиларни куллаш.
• Полипрогмазия, т.к. ряд ЛС может усиливать
аллергическую активность других (например,
бутадион - кумаринов, сульфаниламиды -
антибиотиков и т.д.).
62
Клиника ва диагностика
• Локал кизариш (гиперемия),
• кичиш – аллерген билан контактда булиш (контактли
дерматит).
• Агар бундай реакция госпитталгача этапда кузатилса
беморларда нафас олиш кийинлашуви кузатилади. (нафас
йулларининг юкори реактивлиги).
• Керакли ёрдам курсатилмаганда ёки гипераллергик
зонадан бемор чикарилмаса улим кузатилиши мумкин.
• Баъзи реакциялар юрак кон томир системаси функцияси
бузилишига ва анафилаксияга олиб келиши мумкин
(гиперсезгирликнинг огри реакцияси- шокнинг ута огир
формаларининг кузатилиши).
.
Анафилаксия
• Ўткир, потенциал хавфли тизимли юқори сезувчи реакцияси
нафаснинг қаттиқ қисилиши, хириллашлар, нафас йуллари
обструкцияси ва шок билан намоён бўлади
73% ҳолларда оғир анафилаксиянинг сабаби маълум. Енг кўп
тарқалган сабаблар орасида 28% наркотик ва дори -дармон,
17.5% ҳашаротлар, 17% еса озиқ-овқат ҳисобланади.
•Оғир анафилактик реаксияларнинг 50% и ўлимга олиб келади.
•Фавқулодда вазиятлар бўлимига қабул қилинган беморларда
анафилаксиянинг енг кенг тарқалган сабаби озиқ-овқат
аллергиясидир.
•Биринчи клиник кўринишлари тери гиперемияси ва
қичишишдир.
•Аллерген билан алоқа нуқтасида юз, оғиз, юқори кўкрак, қўл
ва / ёки оёқларда иссиқлик ва ботишиш ҳисси
•Умумий генераллашган гиперемия, крапивница,
ангионевротик шиш билан бирга, ҳеч қандай кичишишсиз
кечади
Анафилаксиянинг клиник кечиши
Зарарланган соха Клиник кечиши
Тери Гиперемия, иссиклик хисси, крапивница, кичишиш, эритема,
ангионевротик шиш
Куз Конъюнктивит, куз ёшариши, кичишиш
Юрак кон томир

ш ,
ми ИМ,

,

ш

айланиши, холсизлик талваса, кукракда


огрик юрак тухташи
Нафас
Хриллашлар, хансираш тахипноэ, йутал, овоз
бугилиши, стридор, ёрдамчи мушаклар иштироки, кукракда
огирлик хисси, ринорея, хикилдок ва томок шиши, упка шиши,
альвеолага кон куйилиш, нафас тухташи
Ошкозон ичак тракти Кусиш, кунгил айниши, диарея, коринда огрик
Нерв системаси Талваса, калтираш айланиши, транзитор курлик, кузда
иккиланиш, бош огриши, умумий холсизлик
Квинке шиши - катта, ок, каттик инфильтрат булиб,
териости клетчаткаси зич жойлашган: тери, ковок, юмшок
танглай, тил, бодомча без, ОИТ шиллик каватлари шиши
Хикилдок шиши –25% холларда
ларингоспазм
Клиника
• Акилловчи йутал
• Овоз бугилиши
• Нафаснинг кийинлашуви, стридорга утиши
Даволаш
• Вена орасига преднизолона 1,5-2,0 мг\кг юбориш
• Марказлашган гиперемия билан кечганда
бетаметазона 7 – 14 мг м/о
• Хикилдок шишганда – ингаляцион
глюкокортикостероидлар: будесонида 900-1000 мкг
небулайзер оркали
• Реанимация булимига госпитализация
Шошилинч терапевтик чора
тадбирлар- ёрдам курсатиш протоколи.
Агар бемор аллергенлардан нафас олиш хавфи бўлса, уни
тоза ҳавога кўчиринг (ўмуртқа стабиллашувини таъминланг).
Оёқларини беморнинг боши сатҳидан кўтаринг.
Шокка карши ёрдам кўрсатинг
Нафас йуллари утказувчанлигини саклаш
Вентилятор орқали кислород билан таъминлаш
Юрак қисқаришларининг частотаси ва характерини баҳолаш,
билвосита юрак массажи.
Бемор организмининг препаратни киритиш ва кислород
билан доимий таъминланишига бўлган жавобини баҳолаш.
Касалхонага кислород оркали транпортировка килиш.
Беморнинг аҳволини доимий кузатиш ва ҳаётий муҳим
белгиларга баҳо бериш шарт.
Даволаш принциплари
Онанинг хомиладорлик ва
лактация вактида тугри овкатланиши
Боланинг тугри овкатланиши
Элиминацион
терапия
Диетотерапия
Махсус аллергенлар тушишини тухтатиш
Гипосенси
билизация:
Носпецифик
Специфик
Иммуномодуля
торлар
Психокоррекция
Гипоаллерген пархез
Каттик бульонлар,
Ёгли ковурилган
Аллергик фаол
нутриентларни бартараф
килиш
Носпецифик
хусусиятга
эга махсулотлар
Кофе, цитруслар,
товук ва куй гушти,
тухум, асал,
шоколад, резаворлар,
Кизил рангли мева
забзавотлар,
ёнгок, писта ва
дуккаклилар
овкатлар, пишлок,
балик,
колбаса, кази,
саримсок,
тузламалар, зефир,
торт, мармелад,
ичимликлар,
хамир, сакич,
сут
Чангли аллергенларга гиперсезувчанлик
Бинодан ташкарида булишни камайтириш
Дала ховли ва табиятга саёхатни чеклаш ёки чегаралаш
Ойналарни намланган дока билан тусиш
Автомобилда харакатланиш давомида ойналарни очмаслик
Доимий бинода нам тозалашни утказиш
Озука сифатида аллерген махсулотлардан
фойдаланилмаслик
Носпецифик
гипосенсибилизация утказувчи
препаратлар гурухи
ГЛЮКОКОРТИКОИДЛАР;
Н1-гистамин рецепторлари блокаторлари;
Семиз хужайра мембраналари стабилизаторлари;
Антилейкотриенлар;
Анти-Ig E препаратлар;
ГЛЮКОКОРТИКОИДЛАР
•иммуносупрессив хусусияти (лимфоцитлар иммун
ҳужайралари усишини тухтатиш, плазмоцитлар, антитела
ишлаб чиқариш камайиши);
•семиз ҳужайраларининг дегрануляциясини олдини олиш
ва улардан аллергия воситачиларини изоляция қилиш;
•қон томир ўтказувчанлигини камайтириш, қон босимини
ошириш, бронхиал патенцияни яхшилаш
Улардан фойдаланишга қарши кўрсатмалар:
-меъда ва 12-ўн икки бармоқли ичак яраси,- arterial
гипертензиянинг оғир шакли,
-буйрак етишмовчилиги
- глюкокортикоидларга юқори сезувчанлик
Н1-гистамин рецепторлар блокаторлари
Классик: хлоропирамин (супрастин) ва дифенҳидрамин
(Димедрол), тавегил (клемастин) - арзон, парентерал шаклга
ега, қисқа муддатли таъсир, аммо кўп ножуя таъсирга эга
Янги авлод – 2 ва 3 авлодлар
3-авлод-дориларнинг фаол метаболитлари
2-авлод
Янги авлод антигистамин препаратлари:-
кардиотоксикликнинг йуклиги,
-Гистаминга нисбатан ракобатли таъсир килади,
рецепторларни блоклайди
-жигар томонидан метоболизм килинмайди
-антихолинергик таъсир (экзокрин секрециясининг камайиши)
- Марказий холинолитик фаолият (седатив ва гипнотик таъсир)
-МАС депрессантлар ҳаракатини мустаҳкамлаш
-- маҳаллий анестетик таъсир
Семиз хужайралар мембраналар
стабилизаторлари
• Кромогликар (кромолин-натрий, интал)
• Недокромиллар (тайлед)
• Кетотифен (задитен)
Патогенез лекарственной аллергии
•Дори аллергияси (ЛА) - дориларга юқори сезувчанликорганизмнинг дори моддаларига ёки унинг метаболитларига
иммунологик жавоб бўлиб, клиник жиҳатдан номақбул
реаксияларнинг ривожланишига, баъзан еса ҳалокатли оқибатга
олиб келади.
•АР кўпинча тўсатдан ривожланади, оғир ибатлар билан
кечади, шу жумладан, шошилинч ёрдамни талаб қилувчи,
нафас қисилиши, ЮКТ нохушлик, оғир гипотензия, тери
77
шикастланишлари, ва бошқалар.,
•Дори аллергияси-дори билан тананинг индивидуал мос
келмаслигининг бир шакли булиб, унинг ривожланиши
организмни ўзига хос антителолари, биологик фаол
моддаларни чиқаришга олиб келади.
Аллергик реакцияларнинг узига хослиги
• Аллергик реакциялар катор узига хос белгиларга эга:
• Оддий фармакологик тасирга эга воситалар билан
алокасини йуклиги
• Дори аллергиясининг юзага келиши на терапевтик, на
ножуя таъсир билан ухшаш эмас
• Урганиб колишлик дозага боглик эмас.
• Касаллик асосан иммунологик реакция формасида кечади
(анафилаксия, отек Квинке, тери тошмалари, крапивница)
78
Аллергик реакцияларнинг узига хослиги
• Дори таъсири ва ножуя таъсирлар орасидаги интервал
мавжуд.
• АР препаратни такрор юборган вактда юзага келади.
Беморлар аллерген истеъмол килганини билмаслиги
мумкин, масалан овкатга пенициллин сакловчи гушт
истемол килади.
• Албатта, бундай холатда врач беморда сезгирликнинг бор
йоки йуклигини билмаслиги мумкин.
79
Барча дори воситалари аллергия
бериши мумкин! Хаттоки
аллергияга карши воситалар хам!
Крапивница
Даволаш;
•Аллергенни бартараф килиш
•Янги авлод антигистамин
препаратлари - преднизолон 60-
150 мг внутривенно,
•Квинке шиши билан кечганда –
бетаметазон (дипроспан) 7-14 мг
м/о,
Клиникаси
•Симметрик тери тошмалари ва шиллиқ
папулалар, пуфакчалар, доғлар
•тана ҳароратининг ошиши
•Кўпинча овқатланиш ёки доривор модда
билан боғлиқ
•Нафас олиш белгилари:
•Йўтал, кўкракда оғирик.
•Кайталанувчи кечганда
антигистамин прпаратлар
•Бурун битиши
•Кўзлар ёшариши ва кузлар қичиши
•Ошқозонда спазм, кўнгил айниши ва қусиш,
Сийдик ва нажас тутолмаслик
•Тос оғриғи
•Бош оғриғи
Шошилинч ёрдам
•Эрта интубация- нафас йуллари шишининг тез ривожланиши
туфайли, тез қарор қабул қилиниши керак
•Аспирацион санация, Амбу копи билан ИВЛ, Огир шокда бир
неча литр суюклик куйиш, Адреналин 1: 1000 1.0-0,5 мл в/и
юбориш
•Интубациядан кейин веноз кириш бўлмаганда адреналинни
тил остига ёки м/о иложи борича тезроқ юбориш керак.
Катталар учун доза 2.5 мл изотоник эритмада суюлтирилади
(1:1000 консентрацияси); болалар учун доза бир хил
консентрацияда 0.1 мг/кг.
•Агар интубация зарур бўлса, одатдагидан кичикроқ 1-2 рақам
кичигини ишлатинг.
Кислород билан таъминлаш қурилмалари
Кислородни юкори дозада
юбориш учун резервуарлик
маскадан фодаланилади. Нафас
олиш актида кислород
конценрацияси 100% га етади,
оким тезлиги 10-15л/мин га
етади. Баъзи беморлар юз
никобини узлаштира олмайди.
Буларда бурун коньюлаларидан
фойдаланиади, бунда О2
концентрацияси суст булади.
• Фармакологик номланиши – альбутерол, изоэтарин,
метапротеренол ва б.к..
• Савдо номи (США) - Провентил, Вентолин, Бронкосол, Брокометер,
Алупент, Метапрел ва б.к..
Курсатма:
• Нафас олиш кийинлашуви белгилари ва симптомлари мавжудлиги.
• Ингалятор врач томонидан буюрилган булиши.
• Фойдаланиш учун тиббий йурикноманинг мавжудлиги
Даволаш
Карама карши курсатмалар:
• ингалятордан фойдалана олмаслик
• Ингалятор врач томонидан буюрилмаганлиги
• Фойдаланиш учун тиббий йурикноманинг мавжуд эмаслиги
• Бемор ТТЁ етиб келгунча керакли
• Педиатрияда тез кулланилиши
Махсус иммунотерапия
Аллергопатологияни
даволашнинг енг
самарали
патогенетик ўзига
хос усули
иммунотерапия
(аллергенлар билан
махсус
аллерговаксинация)
 Махсус ва умумий Іg-Е
микдори ошиши
 синтез анти Іg-Е,
Ig G4 антител класслари
 Тh-2 на Тh-типларнинг
переориентацияси
 носпецифик ва
специфик тукима
гиперреактивлиги
 аллергия
медиаторларининг
ажралиши

Специфик иммуноглобулин (Ig) E микдорини


аниклаш
Тери синамаси утказишнинг
имкони булмаганда кондаги
IgE микдори иммуноблота
методи оркали аникланади.
Аллергия сабабини аниклаш ун 5
ёшгача болаларда утказиладиган
ягона усул

Специфик иммунотерапия


утказишнинг боскичлари
Инвазив
• Тери ости
• Классик
• тезлашган
Ноинвазивные
• Сублингвал
Фойдаланилган адабиётлар
• А.Х.Ходжибаева, Д.М.Собирова, А.В.Алимова и др. Руководство
по экстреной медицинской помощи. Ташкент 2008.
• Ричар Э. Берман. Педиатрия по Нельсону. Россия 2011 г.
• А.М.Шарипова, З.С.Умарова Неотложная педиатрия с основами
экстремалной медицины.
• Шабалов Н.П. Детские болезни, СПб, Питер, 2013
• Воронцов И.М., Маталыгина О.А. болезни, связанные с пищевой
сенсибилизацией у детей. Л. Медицина. 2006
ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!
Yüklə 59,99 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin