Tadbirkorlik va biznes: terminologik differentsiatsiya

---

` 
431
«Zamonaviy dunyoda innovatsion tadqiqotlar: Nazariya 
va amaliyot» nomli ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya 
TADBIRKORLIK VA BIZNES: TERMINOLOGIK DIFFERENTSIATSIYA 
Mavlonova Dildora Ilxom kizi
O’zbekiston-Finlandiya pedagogika instituti marketing va talabalar 
amaliyoti bo’limi bosh mutaxassisi 
https://doi.org/10.5281/zenodo.7194549 
Zamonaviy tadqiqotlarda tadbirkorlik bilan bir qatorda, ko'pincha sinonim 
sifatida "biznes" atamasi qo'llaniladi. Shu bilan birga, bu tushunchalarning 
etimologiyasi ularning turli semantik mazmunidan dalolat beradi. Shunday qilib, 
biznes ingliz tilidan tijorat faoliyati deb tarjima qilingan va tadbirkorlik - 
tadbirkorlik, iqtisodiy lug'atga ko'ra, o'z mablag'lari yoki o'z mablag'lari 
hisobidan amalga oshiriladigan iqtisodiy faoliyatdir. Asosiy maqsad - daromad 
olish va o'z biznesingizni rivojlantirish. Atamalarni tushunishda aniq farqlar yo'q. 
Bir qator zamonaviy olimlar o'z asarlarida bu masalaga e'tibor berishgan. 
Shunday qilib, A. N. Asaul tadbirkorlikni iqtisodiy faoliyat deb hisoblab, uning 
biznesdan asosiy farqi bozor muvozanatining buzilishiga olib keladigan 
innovatsiya ekanligini ta'kidlaydi. Tadbirkor bozordagi buzilishlardan 
foydalangan holda qo'shimcha daromad olishi mumkin. Vaqt o'tishi bilan bunday 
sohaga kapital oqimi, innovatsiyalarning tarqalishi bozorning barcha 
ishtirokchilari uchun sharoitlarni tenglashtiradi, foydalilikning kamayishi 
qonuniga muvofiq, qo'shimcha daromadlar kamayadi. Bu ishbilarmonlarni ishlab 
chiqarishni diversifikatsiya qilishga undaydi, bozor muvozanatini tiklashga hissa 
qo'shadi [1]. 
P. A. Guryanov biznes va tadbirkorlik o'rtasida farqlar mavjud deb hisoblaydi. U 
tadbirkorlikning klassik, iqtisodiy va spekulyativni ajratib ko'rsatish tasnifini 
ishlab chiqdi. Klassik tadbirkorlik - bu ko'plab xavf-xatarlar bilan bog'liq bo'lgan 
va foyda olishga va kompaniya qiymatini oshirishga (maksimallashtirishga) 
qaratilgan innovatsion ishlab chiqarish faoliyatining alohida turi. Bu 
tadbirkorlarning eng yuqori qatlami. Spekulyativ tadbirkorlikning o'ziga xos 
xususiyati "eng oson va eng daromadli faoliyat turini tanlash" dir [2]. Bu erda 
tasnif muallifi tadbirkorlik emas, balki biznes bo'lishi mumkinligini nazarda 
tutadi.
P. A. Guryanovning fikricha, tadbirkorlikning eng keng tarqalgan turi biznes 
bo'lib, u "innovatsion ishlab chiqarishga va yangi kombinatsiya omillarini 
yaratishga xos emas" [3]. Bizning fikrimizcha, iqtisodiy tadbirkorlikning biznes 
funktsiyasi, agar u innovatsiyani ham, ishlab chiqarish omillarining yangi 
kombinatsiyasini ham nazarda tutmasa, nimadan iborat ekanligi aniq emas. 

---

` 
432