Tovushlar ustida ishlashga tayyorlash bosqichi

Tovushlar ustida ishlashga tayyorlash bosqichi

8-mustaqil ta’lim

Abduganiyeva Komila

Nosirxo’jayeva Madina

Uchqunova Xolisxon

G’ofurova Zebo

Adabiyotlarda logopedik ta’sir nechta bosqich bo‘linishi haqida hech qanday bir xil fikr yo‘q: F.F. Rau o ‘z ishlarida ikki bosqichga, O .V . Pravdina va O.A. Tokareva uch bosqichga, M.Ye. Xvatsev to 'rtta bosqichga bo’lgan Tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarni korreksiyalashda M.F.Fomicheva quyidagi bo’limlarni taklif etadi:

• Adabiyotlarda logopedik ta’sir nechta bosqich bo‘linishi haqida hech qanday bir xil fikr yo‘q: F.F. Rau o ‘z ishlarida ikki bosqichga, O .V . Pravdina va O.A. Tokareva uch bosqichga, M.Ye. Xvatsev to 'rtta bosqichga bo’lgan Tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarni korreksiyalashda M.F.Fomicheva quyidagi bo’limlarni taklif etadi:
• -tovushlar talaffuzini tekshirish;
• -artikulatsion apparat organlari harakatchanligini oshirish(artikultsion gimnastika) va nutqning fonetik-fonematik tomonini rivojlantirish(tovush qo’yish, nutqda mustahkamlash, akustik va arikulatsion tomondan o’xshash tovushlarni farqlash) orqali buzilgan nutq tovushini tuzatish.

M.F.Fomicheva

Tovushlar talaffuzini bartaraf etishda quyidagi bosqichlar ajratiladi:

Tayyorlov bosqichi
Tovush qo’yish bosqichi
Mustahamlash bosqichi
Differensatsiya bosqichi

Tayyorlov bosqichida artikulatsion mashqlar bajariladi. Artikulatsiya gimnastikasiningmaqsadi, tovushlarni to‘g ‘ri talaffuz etish uchun zarur bo’lg an artikulatsiya a’zolarini to‘liq, aniq keltirish va oddiy harakatlarni murakkab harakatlarga - turli xil fonemalarning artikulatsiya tartibiga birlashtirishdan iboratdir.

• Tayyorlov bosqichida artikulatsion mashqlar bajariladi. Artikulatsiya gimnastikasiningmaqsadi, tovushlarni to‘g ‘ri talaffuz etish uchun zarur bo’lg an artikulatsiya a’zolarini to‘liq, aniq keltirish va oddiy harakatlarni murakkab harakatlarga - turli xil fonemalarning artikulatsiya tartibiga birlashtirishdan iboratdir.

Tovush qo’yish bosqichi. Bu bosqichning maqsadi tovushni hosil qilib uni nutqqa qo’yish hisoblanadi. Bunda 2 xil usuldan foydalanish mumkin:

• Tovush qo’yish bosqichi. Bu bosqichning maqsadi tovushni hosil qilib uni nutqqa qo’yish hisoblanadi. Bunda 2 xil usuldan foydalanish mumkin:
• Taqlid
• Mexanik
• F.F. Rau o'z ishlarida tovushlami nutqqa qo‘yishning uch usulini ko'rsatadi: taqlid (imitativ), mexanik (yordam) va aralash.

Tovushni mustahkamlash bosqichi. Bu bosqich ketma-ket va takroriy mashg’ulotlarni talab etadi. Mustahkamlash davrida quyidagi ketma-ketlikka amal qiliniadi:

Tovushni mustahkamlash bosqichi. Bu bosqich ketma-ket va takroriy mashg’ulotlarni talab etadi. Mustahkamlash davrida quyidagi ketma-ketlikka amal qiliniadi:

• -tovushni ochiq bo’g’inlarda nustahkamlash – r-r-r-a
• - tovushni yopiq bo’g’inlarda nustahkamlash – a-r-r-r
• -ochiq-yopiq-ochiq – ra-ar-ra
• -yopiq-ochiq-yopiq – ar-ra-ar
• -so’zning turli joylarida (boshi,o’rtasi,oxiri) sahro-asal-ananas
• -gaplarda -Sobir ostonada somsa yedi.
• -qofiyali sof nutq mashqi – sa-sa-sa-mana sizga issiq somsa
• -she’rlar,matnlar -Sa’va sahar sayradi,

Salqin bog’da yayradi.

• Aniq va ravon talaffuzni hosil qilinmagan tovushni bo’g’inda yoki so’zda mustakhamlash qatʼiyan man etiladi.

Bolalarda fonemalarni farqlay olish qobiliyatini rivojlantirish yuzasidan olib boriladigan hamma logopedik ishlar tizimini shartli ravishda olti davrga bo‘lish mumkin:

• Bolalarda fonemalarni farqlay olish qobiliyatini rivojlantirish yuzasidan olib boriladigan hamma logopedik ishlar tizimini shartli ravishda olti davrga bo‘lish mumkin:
• I davr - nutqsiz tovushlarni bilish.
• II davr -bir xil tovush, so‘z birikmasi va iboralarda ovozning balandligi, kuchi, tembrini ajratish.
• III davr - tovush tarkibi bo‘yicha o'xshash so'zlarni ajratish.
• IV davr- bo‘g‘inlami farqlash.
• V davr -fonemalarni farqlash.
• VI davr - tovushlarni oddiy tahlil qilish malakalarini rivojlantirish.