Üriner sistem Boşaltım sistemi
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Üriner sistem — Boşaltım sistemi
• Metabolizma sonucu meydana gelen artıkları ve toksik maddeleri atmak • Vücutta su ve kan hacmini düzenlemek
• Vücutta elektrolit dediğimiz iyon dengesini düzenlemek. • Kan basıncını düzenlemek.
• Hormon salgılamak (renin ve eritropoietin). • Vücudun asit baz dengesini ayarlamak.
Üriner Sistem
• Böbrekler, idrar üretmek için kanı filtre eder.
• Üreterler,idrarı mesaneye iletirler • Mesane, idrar atılımına kadar idrarı depolar
• Üretra, idrarı dışarı atar.
Böbrekler
Böbreğin Görevleri; • Vücut sıvılarını hacim, içerik, pH bakımından düzenlemek
• Kandan kaynaklanan metabolık atıkları alır ve dışarı atar. • Eritropoetin ve renin hormonları salgılar.
• D vitamini sentezi • Glukoneogenez
Böbrekler
• Böbrek dışta Korteks içte Medulla 2 kısma ayrılır
• Üreterin genişlemiş kısmı renal pelvis. • Renal pelvis 2-3 ana (major) kalis’e bölünmüŞtür.
• Ana kalislerde minor kalislere bölünür.
Inner layer of fibrous capsule - Renal sinüs - Adipose tissue in renal sinüs - Renal pelvis – Hilum - Renal papilla
Ureter
Cortex
Medulla
Renal pyramid
Connection to minor calyx
Minor calyx Major calyx
Renal lobe Renal columns
Outer layer of fibrous capsule
RenaI covtex - flenI medulla
Renal column - Renal pyramid in renal medulla
Renal papilla - Renal capesule Ureter - Unnary biadder -Nephron
Path of urine drainage Collecting duct – Papillary duct
Minor calyx – Renal artery Major calyx – Renal pelvis –
Renal vein
NEFRON
Nefronlar küçük yapılardır ve böbreğin en küçük birimini oluşturur. Bir nefron temel olarak küçük tübüllere ve küçük kan damarlarına sahip bir yapıdadır.
Her bir böbrekte bir milyondan fazla nefron bulunur ve idrarın biçimlendirildiği yapılardır.
Nefronlar 1-Kanı filtre eder
2-Seçici emilim yapar. 3-Filtre edilmiş kandan istenmeyen atıkları uzaklaştırır.
Nefronun Yapısı Bowman kapsülü
Proksimal kıvrımlı tübül Henle kulbu
Distal kıvrımlı tübülden oluŞur.
Nephron
Cortical nephron Nephron tubule
Renal cortex Juxtamedullary nephron
Renal medulla Collecting duct
Bowman kapsülü
Glomerül kapsül olarak da bilinen Bowman kapsülü nefronun ilk kısmıdır ve böbreklerdeki fiitrasyon sisteminin bir parçasıdır.
Kan fiitrasyon için böbreklere ulaştığında il olarak bowman kapsülüne girer ve kapsülden iki farklı komponent olarak ayrılır.
Giomerüler kapsülü viseral ve pariyetal tabakalardan oluŞur. Viseral tabaka podosit denilen epitel hücrelerden oluşurken pariyetal tabaka ise skuamoz epitelden oluŞur.
Podositler büyük moleküllerin geçiŞine engel olur.
Bowman kapsülü
Afferent arteriole Glomerulus
Efferent arteriole visceral layer of Bowman’s capsule
Proximal convoluted tubule
macula densa
podocyte Bowman’s space
Proximal tubule
Proksimak kıvrımlı tübül
nefronun bu bölümünün epitel hücrelerinin yüzeyi yoğun bir şekilde mikrovilluslarla kaplıdır.
mikrovillusların membranında çok sayıda soydum-potasyum pompası bulunur.
Glomerül filtratından tuz su glikozun geriemilimi olurken atılmak üzere ürik asit ve ilaç meetabolitleri gibi eşitli maddeler bu bölgeye salgılanır.
Henle kulbu
Proksimal kıvrımlı tübül bir kuip Şeklinde kıvrılarak devam eder bu yapıyı Henle kulbu olarak adlandırılır.
Henle kulbunun çıkan kolu inen kolundan daha kalındır. Henle kulbunun inen kolu suya karŞı yüksek geçirgenlik gösterirken iyonlara ve üreye karşı düŞük geçirgenlik gösterir.
Çıkan kolu ise iyonları geçirirken suya karŞı geçirgen değildir.
Henle kulbunun farklı bölgeleri farklı görevlere sahiptir Henle kulbunun inen kolu çözünen maddelere görece geçirgen değilken suya geçirgendir ve su ozmozla tübül dıŞına hareket eder. Dolayısıyla tübüldeki sıvı hipertonik hale gelir.
Çıkan kolunun ince bölümü suya geçirgen değildir, fakat sodyum ve klorür gibi iyonlara geçirgendir. Sonuç olarak sodyum ve klorür iyonları konsantrasyon farkından dolayı tübül dıŞına çıkar ve iyonlar ayrıldıkça sıvı önce izotonik sonrada hipotonik hale gelir.
Distal kıvrımlı tübül
• Henlenin çıkan kolunun kalın kısmı distal kıvrımlı tübül olarak devam eder.
Distal kıvrımlı tübül; • İyonların ve asitlerin sekresyonunda
• Kalsiyum iyon seviyesinin düzenlenmesine
• seçici geriemiliminde • Bikarbonat absorbsiyonu ve hidrojen sekresyonu yaparak pH düzenlenmsine rol oynar.
Toplayıcı Kanallar
• Distal kıvrımlı tübül toplayıcı kanallara, birkaç toplayıcı kanal birleŞerek papiller kanal denilen daha geniş bir sisteme ve bunlar minör kalikse dökülür.
• Fıltrak artık burada ‘ıdrar adını alır ve renal pelvise geçer. • Burada sodyum ve suyun geri emildiği son basamaktır
Sıralama
Toplayıcı kanallar Renal papilla
Minör kaliks Major kaliks
Renal pelvis —üreter- mesane-üretra
NEFRON OLAYLARI
Proksimal tübül • Glukoz ve Na+
Henle kulbu • H20, Na+, K+ ve CI-
Distal tübül • Na+ ve H20
• Toplama kanallan • H20, Na+ ve üre
• Hormonlarla düzenleme
Proksimal kıvrımlı tübül
Geri emilim %65 su
%65 sodyum potasyum %100 giikoz %100 a.asit %50 klor Bikarbonat, kalsiyum, magnezyum üre
Hidrojen iyonları üre Kreatinin NH4 (amonyum)
Henle Kulbu
Geri emilim Su
%30 sodyum ve potasyum %35 klor %20 bikarbonat Kalsiyum ve magnezyum
Atılım
üre
Distal kıvrımlı tübül Geri emilim
%15 su
%5 sodyum ve potasyum Kalsiyum Bir miktar üre
Atılım Potasyum (kandaki düzeyine bağlı Hidrojen iyonu (kandaki düzeyine bağlı
Toplayıcı Kanallar
Geri emilim Bikarbonat (kandaki miktarına bağlı üre %9 su
%4 sodyum
Atılım Potasyum (kan düzeyine bağlı) Hidrojen iyonu (kan düzeyine bağlı)
Distal kıvrımlı tübül yukarı kavis çizer ve afferent arteriyolle temas eder. Bu bağlantıyı yapan hücreler jusktaglomerüler aparatı oluşturur.
Jukstaglomerular Apparatus 1- Distal tubulün maküla densa kısmı 2- Juksta glomerular hücreler. Afferent arteriolün modifiye düz kas hücreleri Renin salgılar.
Renin Ne Yapar • Anjiotensin-I i Anjiotensin-Il’ ye çevirir.
• Anjiotensin-Il arteriolleri daraltır, hem de adrenal korteksde üretilen aldesteron (Na ve Cl emilimini beraberinde su emilimini arttırır)salgısını arttırır ve kan basıncının düşmemesi sağlanır.
•
aktif hale gelir.
Renin-Anjiotensin-Aldesteron sistemi
Böbreğin Kan Akımı
Böbrekler istirahat durumunda kalpten bir atımda pompalanan kanın en az %20-25 kadarını filtre eder. Dakikada yaklaŞık 1200m1 kan böbreklere geçmektedir.
Kan böbreklere doğrudan aortadan ayrılan arteria renalis aracılığıyla gelir.
İdrar oluşumu
İdrar oluŞumunda 3 ayrı süreç yer alır 1. Filtrasyon
2. Geriemilim 3. Sekresyon
Filtrasyon
• Filtrasyon bowman kapsülü içerisinde uzanan glomerulusta meydana gelir. • Kan filtrasyon için A. Renalis tarafından alınır. Arteria renalis böbrekte daha küçük arteriyollere ayrılır.
• Bowman kapsülüne giren arteriol, glomerulus adı verilen kılcal damarlar yumağına ayrılan afferent aterioldür.
• Kan glomeruilerden geçerken sıvının içerdiği kimyasal maddeler, çözünmüş/atık maddeler membran boyunca kandan çekilir filtre edilir ve Bowman kapsülü içine akar. Bu işlem glomerüler filtrasyon olarak adlandırılır.
Aorta —> Renal Artery—> Segrnenıal Artery—> Lobar Artery—> lntelobar Artery—> Arcuate Artery—> lnterlobular Artery—> Afferent arteriole-> Glomerulus (capillaries)-> Efferent Arteriole-> Peritubular capillaries and vasa recta-> İnterlobular vein-> Arcuate vein-> İnterlobar vein-> Renal vein-> İnfeior vena cava
Seçici Geri Emilim
• Seçici geri emilim süreçleri vücut iŞlevi için gerekli olan filtrattaki maddelerin plazma içerisine geri emilimini Sağlar.
• Sodyum, potasyum, kalsiyum, klor gibi maddeler sıvı eletrolit dengesi ve kanın pH değerini korumak için geri emilir. Eğer bu maddeler vücut ihtiyaçlarına gör6 fazla iseler, idrarla atılır.
• Gromerüler süzüntünün sadece %1 vücuttan atılır %99 kana geri emilir. • Geri emilim osmoz, aktif taŞıma ve difüzyon ile olur.
• Kanla gelen glikozun tamamı proksimal tübüllerden aktif taŞıma ile geri emilir.
Sekresyon - Salgılama
• Filtrasyon yolu ile taŞınan herhangi bir madde peritübüller kılcallardan böbrek tübülleri içine salgılanır.
• Ttübüler sekresyon esas olarak aktif taŞıma ile gerçekleŞtirilir. • Tübüler sekresyon, renal tübüllerden ve toplayıcı kanalları döşeyen epitel hücrelerinden gerçekleŞtirilir.
• Tübüler sıvı içine salgılanan maddeler Şunlardır; potasyum, hidrojen iyonları, amonyum(NH4), üre ,ürik asit.
Üreterler
• İdrar yolları (Üreter), böbrekten başlayıp mesaneye kadar devam eden sağlı sollu iki borucuktur.
• Böbreğin bir uzantısıdır. Boyu 28-30 cm dir.
• Görevi böbrekten gelen idrarı mesaneye taşımaktır.
Mesane
• Mesane içi boŞ musküler bir organdır ve pelvik boŞlukta symphisis pubisin arkasında yerleŞmiŞtir.
• Erkeklerde mesane rektumun önünde yer alırken, kadınlarda vajinanın önünde ve uterusun altında bulunur.
• Mesane idrar dolmaya baŞladığında iç basıncı belirgin bir artıŞ göstermeksizin geniŞler.
• Normalde yaklaŞık 350-600 ml arası idrar tutabilir.
Üretra
• Mesaneden sonraki borucuk idrara tamamen dıŞarı atmaya yarayan organdır.
• Kadınlarda 4 cm boyunda, erkekte 20 cm boyundadır. • Üretrada iki ayrı sfinkter yer almaktadır.
• İnternal üretra sfinkter istemsiz düz kaslar tarafından oluşturulurken eksternal sfinkter kasları istemli tarafından kontrol edilir.
Miksiyon
• Mesanedeki idrar 300 ml ulaştığında mesane duvarındaki gerim reseptörleri uyarılır.
• Bu reseptörler m.spinalisin sakral bölgesine yer alan parasempatik lifler aktive olur.
• Bu refleks mesane duvarındaki düz kas liflerini kasar ve aynı zamanda internal üretral sfinkteri gevşetir.
• Bu olaylar işemek için bilinçli istek uyandırır. • Eksternal üretral sfinkter kaslar zaman ve mekan uygun olduğunda gevşeyerek işeme gerçekleşir.
Normal idrarın özellikleri Renk: idrar bağ ırsakta dönüŞen bir safra pigmenti olan ürobilinin varlığı nedeniyle açık sarı renktedir.
Koku: normal idrar hafif kokulu Asidite: normal idrarın pH’sı yaklaŞık 6’dır.
Yoğunluk (dansite): normal idrarın dansitesi 1020-1030 arasındadır.
Tübüler geri emilim ve sekresyonun hormonal kontrolü Sıvı elektrolit düzenenmesinde dört hormon görev almaktadır.
1. Anjiyotensin II 2. Aldosteron
3. ADH
4. Atriyal natriüretik peptid
Atrial Natriüretik Peptid (ANP)
Kalp kası hücrelerinden salgılanır
Hedef dokular. • Hipotalamus
• Böbrek • Adrenal korteks ve medulla
Kan pH’sının düzenlenmesi
1-Tampon Sistemler
2-Organ Sistemleri -Akciğer -Böbrek
-Kemik
TAMPON SİSTEMLERİ
METABOLİK ASİTOZ (ASİDOZ)
Metabolik Asidoz Nedenleri Normal Anyon açıklıklı metabolik asidozlar (Hiperkloremik Metabolik Asidoz)
İshal Fenal tubuler asidozlar
Ketoasidoz (diabetik, açlık, alkol) Laktik asidoz (Şok, doku, perfüzyon bozuklukları)
Kronik börek yetmezliği Metil alkol zehirlenmesi
SOLUNUMSAL ASİDOZ / ASİTOZ
Solunumsal asidoz nedenleri
’hipoventilasyon’
• Obstrüksiyon • Solunum merkezinin inhibisyonu
• Mekanik-nöromüsküler bozukluklar • Solunum merkezinin afferent stimülasyonunun bozulması
➢ Uyku apnesi • Dokulardan karbondioksit uzaklaştırıímasrnın azalması
➢ Kardiak arrest ➢ Kardiojenik şok
METABOLİK ALKALOZ
METABOLİK ALKALAZ NEDENLERİ hidrojen iyonlarının kaybı
GastroİNTESTİNAL yolla kayıp Kusma
NazogastrİK aspirasyon
Antiasitlerin aşırı kullanımı Renal yolla kayıp
Diüretikler Aşırı mineralokortikoid etkisi
Klorür alımının yetersizliği Hiperkalsemi
H iyonlarının hücre içi ortama geçmesi
Metabolik alkalazda belirti ve bulgular
Solunumsal alkaloz nedenleri ( hiperventilasyon) o Santral sinir sistemi bozuklukları
• Santral sinir sistemi travmaları
• Santral sinir sistemi infeksiyonları • Beyin tümörleri
• Pons tümörleri o Solunum sistemi bozuklukları
• Pulmoneremboli • Akciğer fibrozisi
• Pnömoni • Ağır olmayan pulmoner ödem
o Metabolik ve diğer nedenler • Ağrı - ateş
• Nikotin • Tiroid hormonları
• Gebelik - anermi • Karaciğer koması
- Konfüzyon, paresteziler
-Baş dönmesi -Kas krampları
-Senkop
-Taşkardi, angina pektoris, nonspesifik EKG Değişiklikleri, Ventiküler aritmi
-Bulantı kusma
Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|