• 2004 • cilt 13 • sayý 2 • 66 Süt çocukluðu döneminin en sýk rastlanan

• 2004 • cilt 13 • sayý 2 •  66

Süt çocukluðu döneminin en sýk rastlanan

rahatsýzlýðý olan infantil kolik (ÝK), halen

gizemini koruyan, aileyi ve hekimi çoðu zaman

sýkýntýya sokabilen, maddi ve manevi birçok

kayýplara neden olabilen bir sendromdur.

Farklý tanýmlarý olmasýna karþýn Wessell'in

tanýmý en çok kabul görendir. Buna göre;

geliþimi normal olan, saðlýklý 0-3 aylýk

bebeklerde görülen, en az üç hafta süreli,

haftada üç günden, günde üç saatten fazla ve

baþka bir nedenle açýklanamayan biçimde

huzursuzluk, ajitasyon ve aðlamalarýn olduðu

tabloya ÝK denilmektedir. Kimi yazarlar, yaþamýn

ilk üç ayýnda ailenin yakýnmalarýna neden

olacak düzeyde olan, nedeni açýklanamayan

yineleyen aðlamalarý pratik olarak ÝK biçiminde

tanýmlamaktadýr. Deðiþik yayýnlara göre, tüm

bebeklerin yaklaþýk %10-40'ýnda görülen bu

hastalýkta, aðlama nöbetleri özellikle öðleden

sonra ve akþam saatlerinde olmaktadýr.

Bebeklerin yalnizca %47'sinde belirtiler üç ay

içerisinde kayýp olmaktadýr. Yüzde 41'inde

altýncý aya kadar, geriye kalan %12'sinde ise 12.

aya kadar sürmektedir.

Klinik

Klinik tablo hafif, orta ya da aðýr olabilir.

Hafif tipte; bebekte yalnýzca akþamlarý nedensiz

bir huzursuzluk söz konusu iken, orta ve aðýr

formda ise, tamamen saðlýklý bir bebekte

genellikle akþama doðru, yüzde kýzarma ve

kaþlarýný çatma ile baþlayan, ardýndan

bacaklarýn karýna doðru çekilmesý ve þiddetli

aðlama nöbetleri birkaç dakika sürdükten sonra

sonlanýr. Birkaç dakika sonra ayný nöbet

yinelenir. Bu biçimdeki nöbetler yaklaþýk 2-3

saat sürer ve bu tablo baðýrsak guruldamasý,

gaz ve gaita çýkarýmý ve ardýndan sakinleþme

biçiminde biter. Aðlamayý açýklayabilecek bir

neden yoktur. Bu sendrom genellikle yaþamýn

ikinci haftasýnda baþlar, gittikçe þiddetlenerek 4-

8. haftalarda pik yapar ve yavaþ yavaþ azalarak

üçüncü ayýn sonunda kaybolur.

Etyoloji 

ÝK'yý açýklayabilecek kesin bir neden henüz

ortaya konamamýþtýr. Ancak, nedeni açýklamaya

yönelik bazý teoriler vardýr. Bunlar:

1. Besin alerjisi ya da intoleransý:

Çoðu anne, yedikleri bazý besinlerin anne

sütü alan bebeklerinde koliðe neden olduðuna

inanmaktadýr. Ýnek sütü antijeni, anne sütünde

bulunabilir. Bu yüzden herhangi bir yolla daha

önceden sensitize olmuþ bebek (plasenta, anne

sütü ya da antijen içeren formül mama ile

beslenme yoluyla) antijen içeren anne sütü ile

beslendiðinde baðýrsakta alerjik reaksiyona

neden olarak kolik yapabilir. Bir çalýþmada

bebeklerin üçte birinde olasýlýkla bu etiyolojinin

rol oynadýðý saptanmýþtýr. Yine baþka bir

çalýþmada turpgiller (turp, lahana, karnabahar,

brokoli), inek sütü, çikolata ve soðan

tüketilmesi ile kolik arasýnda yakýn bir iliþki

bulunmuþtur. Ayrýca annelerin sigara içmesi ve

aþýrý kave tüketimi, anne sütü ile beslenen

bebeklerde huzursuzluða neden olabilmektedir.

2. Anormal peristaltizm ya da aþýrý gaz

Bir çalýþmada kolikli bebeklerin ekspire

ettikleri hidrojen, açlýkta ve fruktoz içeren

besinlerle beslenme sonrasýnda kolik sorunu

olmayan bebeklerden daha fazla bulunmuþtur.

Ancak laktozsuz beslenme ile ne hidrojen testi

ne de bebeðin kolik durumunda bir deðiþiklik

görülmemiþtir. Laktoz alýmýnýn azaltýlmasýna

karþýn, karbonhidrat malabsorbsiyonu ve kolik

sürmektedir. Anne sütü ve inek sütü

oligosakkaritler içermektedir. Bu þekerlerin

immünolojik iþlevleri vardýr ve deðiþmeden

baðýrsaktan emilmektedirler. Bu durum belki de

aþýrý hidrojen çýkarýmýnýn kaynaðýný

oluþturmaktadýr.

3. Aþýrý duyarlýlýk

Bebeklerin nörolojik sistemi henüz

geliþmemiþtir. Duyu sinirleri baðýrsak

distansiyonuna daha duyarlýdýr ve aðrý

reseptörleri de daha çabuk uyarýlmaktadýr. Bazý

bebeklerde, normal distansiyon hissi, aðrý olarak

algýlanabilir. Ayrýca, frontal loblarý henüz

yeterince geliþmediði için, zararlý ve hoþa

gitmeyen stimuluslar da aðrý olarak algýlanabilir.

Bebeklerin rahatsýzlýklarýný gösterebilecekleri

seçenekleri sýnýrlýdýr. Bu yüzden çoðu hoþnutsuz

olduklarý durumlarý aðlayarak gösterirler.

4. Ailedeki gerilim ve stres

Hamilelik sýrasýnda çok sýk psikososyal stresle

karþýlaþan, doyumsuz ve doðum sürecinde kötü

duygular içerisinde olan annelerin bebeklerinde

daha fazla infantil kolik görüldüðü bildirilmiþtir.

Dr. Mustafa Akçam*

Ýnfantil Kolik

* Yrd. Doç.; Süleyman Demirel Ü. Týp Fak. Çocuk Sað. ve Hast. AD, Isparta

Kaynaklar:

1- Schmitt BD.

Colic: excessive

crying in newborns.

Clin Perinatol 1985;

12; 441-51. 

2- Jakobsson I,

Lindberg T, Cows'

milk proteins cause

infantile colic in

breastfed infants: a

double blind cross-

over study. Pediatrics

1983; 71: 268. 

3- Lust KD, Brown

JE, Thomas W.

Maternal intake of

cruciferous vege-

tables and other food

and colic symptoms

in exclusively breast-

fed infants. J Am Diet

Assoc 1996; 96(1):

46-8. 

4- Moore DJ.

Breath hydrogen

response to milk

containing lactose in

'colicky' and 'non-

colicky' infants. J

Pediatr 1988; 112:

978-84. 

Degerlendirme Formu

• 2004 • cilt 13 • sayý 2 •  67

5. Ýnterreaksiyonel model

Bebekten kaynaklanan duyarlýlýðýn artmasý,

kiþilik yapýsý gibi içsel (intrinsik) etmenler ile

ailedeki anksiyete ve çevresel etmenler gibi

dýþsal etmenlerin etkileþimi bebekte kolik

oluþumuna neden olabilir.

Yaklaþým

ÝK tanýsý koymada en önemli araç "öykü"dür.

Öyküden;

- Aðlama ve huysuzluðun sýklýðýný, süresi ve

þiddetini doðruya yakýn bir biçimde öðrenmek

için (varsa) annenin güncesinden yararlanýlabilir.

- Kusma, ishal ve ateþ gibi belirtilerin olup

olmadýðý,

- Gebelik ve doðum öyküsü,

- Sosyal öykü-geçim durumu,

- Annenin ilaç alma, sigara içme ve kahve

tüketim öyküsü,

- Annenin beslenme alýþkanlýðý ve bebeðin

beslenme biçimi sorgulanmalýdýr.

Fizik inceleme: Bebekte baþka bir patoloji

bulunup bulunmadýðýný ve bebeðin büyüme-

geliþmesinin normal olup olmadýðýný

göstermeye yöneliktir. ÝK'de fizik inceleme

tümüyle doðaldýr.

Laboratuvar: Ýdrarýn mikroskobik incelemesi

ve kültürü dýþýnda ender olarak gereklidir.

Tedavi

Günümüze kadar farmakolojik ve

nonfarmakolojik birçok tedavi biçimi denenmiþ,

ancak etkili ve ayný zamanda güvenli bir tedavi

biçimi henüz bulunamamýþtýr. Bu amaçla;

müzik, çeþitli sesler, titreþim, disiklomin

hidroklorid, alkol, atropin, skopil, fenobarbital,

merperidine, homatropin ve merbentil tedavileri

denenmiþ, ancak bazýlarýnýn etkileri plasebodan

farksýz bulunmuþ, bazýlarýnýn da kullanýlmasýna

engel ciddi yan etkiler saptanmýþtýr. Bu yüzden

hiçbiri günümüzde kullanýlmamaktadýr.

Sukrozun infantlarda generalize analjezik

etkinliði nedeni ile ÝK tedavisinde yararlý olabilir.

Spinal maniplasyon (chiropractic) uzun süredir

denenmekte olan bir tedavi biçimi olup yararlý

olduðuna iliþkin çeliþkili sonuçlar

bildirilmektedir.

Þimdiye kadarki bilgilerimiz ýþýðýnda tedavide

aþaðýdaki basamaklarýn uygulanmasý yeterli

olacaktýr:

- Tedavi yaklaþýmýndaki en önemli basamak,

bebeðin fiziksel ve geliþimsel olarak normal

olduðunun kanýtlanmasý ve ailenin buna ikna

edilmesidir.

- Aileye normal aðlama süreçleri hakkýnda bilgi

verilmelidir: Doðal olarak tüm bebekler

genellikle öðleden sonra ve akþama doðru daha

fazla huzursuzdurlar ve aðlamaya eðilimlidirler,

ancak aðlama nöbetleri kýsa sürelidir ve kolay

sakinleþtirilebilirler.

- Anne-babanýn anksiyetesi ve psikososyal

stres durumunun deðerlendirilmesi,

- Ailenin bebek bakýmý (beslerken ve

uyuturken bebeðin baþýnýn yüksekte tutulmasý,

vb) hakkýnda eðitilmesi uygun olur.

Ýlaç tedavisi: Disiklomin hidroklorid etkili

olan tek ilaçtýr. Ancak apne yaptýðý için artýk

kullanýlmamaktadýr. Bitkisel çaylar (papatya,

güvercin otu, meyan kökü, rezene, oðulotu-

nane v.b.) ile yapýlan prospektif bir çalýþmada,

koliði dindirmede bu çaylarýn plasebodan etkili

olduðu bulunmuþtur. Ancak bu tedavi biçiminin

güvenirliliði henüz belli deðildir.

- Aðýzdan sukroz denenebilir. 

- Anne sigara içiyorsa, olanaklý ise býrakmasýný,

en azýndan günde 10'un altýna indirmesini,

býrakmýyorsa, evin dýþýnda ve bebeðini

besledikten sonra içmesini öðütlemeliyiz.

- Aþýrý kahve tüketen annelere günde üç

fincandan az içmesini öðütlenmelidir.

- Kýsa bir süre için (bir hafta) anne diyetinden

inek sütünün ve ürünlerinin çýkarýlmasý

denenebilir.

- Emziren annenin turunçgillerden, soyadan ve

baharatlý yiyeceklerden uzaklaþtýrýlmasý

denenebilir.

- Bebek anne sütü almýyorsa hekimin

önereceði inek sütü bazlý olmayan ve demir

katkýsý olmayan formüllerle beslenmeli,

- Altý aydan önce katý gýda ile beslenmemeli,

- Hekim, anne-babaya karþý sempatik ve

optimistik davranmalý,

- Zamanla geçeceði ve plasebonun etkisinin

fazla olduðu bilinmeli.

Alternatif olarak; bebeðin kucakta ya da

beþikte zarar vermeyecek biçimde sallanmasý,

bebek arabasý ile dolaþtýrýlmasý, hafif müzik

dinletilmesi, belirli ritmdeki seslerin dinletilmesi

(kurutma makinasý, vb), bebeðin loþ ve sessiz

bir ortamda tutulmasý rahatlamasýna neden

olabilir. Ilýk banyolar (suya 3-4 damla lavantalý

ya da limonlu esansiyel yað katýlarak) ya da

karýna (saat yönünde, 4-5 damla kedi nanesi

tentürü ekleyerek) uygulanan masajlar koliðin

giderilmesinde faydalý olabilir.

Prognoz

ÝK'nin birkaç hafta ya da ayda, bebekte

herhangi bir hasar býrakmadan geçeceði akýldan

çýkarýlmamalýdýr. Ayrýca, bu bebeklerde ileriki

yaþamlarýnda kulak enfeksiyonu, astma ya da

gastrointestinal sorunlara neden olabilecek

alerjik sorunlar geliþebileceði akýlda tutulmalýdýr.

5- Moore DJ,

Dreckow D, Robb TA,

Davidson GP. Breath

Hydrogen and

behavioural response

in breast and formula

fed infants with colic

to modified lactose

intake. J Paediatr and

Child Health 1991;

27:128. 

6- Hamilton AB,

Zeltzer LK. Visceral

pain in infants J

Pediatr 1994; 125:

95-102. 

7- Rautava P,

Helenius H, Lehtonen

L. Psychosocial

predisposing factors

for infantile colic BMJ

1993; 307: 600-4. 

8- Weissbluth M,

Christoffel KK, Davis

AJ. Treatment of

infantile colic with

dicyclomine

hydrochloride J

Pediatr 1984; 104:

951-5.

9- Weizman Z,

Alkrinawi S, Goldfrob

D, Britan C. Efficacy

of herbal tea

preparation in

infantile colic. J

Pediatr 1993; 122:

650-2.

10- Wiberg JMM,

Nordsteen J, Nilsson

N. The short-term

effect of spinal

manipulation in the

treatment of infantile

colic: A randomized

controlled clinical trial

with a blinded

observer. J of Mani-

pulative Physiol Ther

1999;22: 517-22.

11- Markestad T.

Use of sucrose as a

treatment for infant

colic. Arch Dis Child

1997;76: 356-8.

12- Lucassen PLBJ,

Assendelft WJJ, Th M

van Eijk J, Gubbels

JW, Douwes AC, van

Geldrop WJ.

Systematic review of

the occurrence of

infantile colic in the

community. Arch Dis

Child 2001;84: 398-

403.

13- Olofsdottir E,

Forshei S, Fluge G,

Markestad T.

Randomised

controlled trial of

infantile colic treated

with chiropractic

spinal manipulation.

Arch Dis Child.

2001;84: 138-41.