ÛÛÛ Cild Í ß Ñ È Ì È À Ä Û Í À Ä È Ë × È Ë È Ê È Í Ñ Ò È Ò Ó Ò Ó ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ Ä È Ë È Í È Í È Ç À Ù Ë Û

ÁÒÈÊ

[ëàòûíúàäàí] Íóìèçìà-

òèêà ìöòÿõÿññèñè; ãÿäèì ñèêêÿëÿðè âÿ ìåäàë-

ëàðû éûüàí âÿ òÿäãèã åäÿí àëèì.

ÍÓÌÈÇÌ

ÁÒÈÊÀ

[ëàò. íóìèñìà – ïóë]

Ãÿäèì ñèêêÿ âÿ ìåäàëëàðû òîïëàéûá òÿäãèã

åäÿí åëì. [Ñÿìÿíäÿð:] Èñè äàéû, ñèç þçöíöç

504

ÍÞÂÁßÒ×ÈËÈÊ

ÍÓÌÈÇÌÀÒÈÊÀ

íóìèçìàòèêàäàí éàõøû áàø ÷ûõàðûðñûíûç.

Á.Áàéðàìîâ.

ÍÓÍ

èñ. [ÿð.] ßðÿá ÿëèôáàñûíäà “

” øÿê-

ëèíäÿ éàçûëàí ùÿðôèí àäû. // ìÿú. Êëàññèê øåèðäÿ

ýþçÿëèí ãàøëàðû áó ùÿðôÿ – ãþâñÿ îõøàäûëûð.

Ãàøûí áèð íóíäóð, ÷ÿêìèø ãÿçà ãöäðÿòäÿí.

Ì.Â.Âèäàäè.

◊ Ãÿääè íóí îëìàã –  á à õ ãÿääè áöêöë-

ìÿê (“ãÿää”äÿ).

ÍÓÐ

èñ. [ÿð.] 1. Àéäûíëûã, èøûã. Ýöíÿøèí

íóðó ÿòðàôû èøûãëàíäûðìûøäûð. – Éàç ìþâñöìö

åíäèêúÿ ñÿìàäàí éåðÿ àõøàì; Ýöí íóðó âåðèð

äàüëàðà ìèí ðÿíýè-äèëàðà. À.Ñÿùùÿò. ×ûõäû

ýöíÿø, äîëäó úàùàí íóð èëÿ; Úöò÷ö ñöðöð òàð-

ëàäà úöò øóð èëÿ. Ì.ß.Ñàáèð. Ýþé öçö äàìàð-

äàìàð; Ýþéäÿí éåðÿ íóð äàìàð. (Áàéàòû).

Íóð àëìàã –  á à õ íóðëàíìàã. Íóð ñà÷-

ìàã (ñÿïìÿê, òþêìÿê) – èøûã âåðìÿê, èøûã-

ëàòìàã, çèéà ñà÷ìàã, ïàðëàòìàã. Ýåúÿêè éà-

üûøäàí ÷è÷ÿêëÿðèí, éàðïàãëàðûí óúëàðûíäàí

ñàëëàíàí äàìëàëàð .. ïàðûë-ïàðûë ïàðûëäàéûð,

ÿòðàôûíà èíúÿ òåëëè íóðëàð ñà÷ûðäû. À.Øàèã. Ýþ-

éöí àëòóí ñà÷ëû ãûçû íóð ñà÷àð; Èíñàíëàðûí òóò-

ãóí êþíëöíö à÷àð. Ù.Úàâèä. Íóðà áîéàìàã

(ãÿðã åòìÿê) – èøûãëàíäûðìàã, èøûã ñà÷ìàã,

ïàðëàòìàã, øÿôÿãëÿíäèðìÿê. Íóðà áîéàíìàã

(ãÿðã îëìàã) – ùÿð òÿðÿô àéäûíëûã, èøûã è÷ÿ-

ðèñèíäÿ îëìàã, øÿôÿã âåðìÿê, ïàðëàìàã. ×èë-

÷ûðàãëàð öñòÿ éàíûð àü øàìëàð; Ìþùòÿøÿì

ñöòóíëàð íóðà áîéàíûð. Ñ.Âóðüóí. Ýöíÿø ÷îõ-

äàí äîüìóø, ÿòðàôû íóðà ãÿðã åëÿìèøäè.

ß.Âÿëèéåâ.

2. ìÿú. Ìààðèô, àéäûíëûã, òÿðÿããè ñèìâîëó

êèìè èøëÿíèð. Åëì áèð íóð, úÿùë çöëìÿòäèð; Úÿùë

äóçÿõäèð, åëì úÿííÿòäèð. Ñ.ß.Øèðâàíè. Áèð ýöí

åøèòäèì êè, “Íèúàò” àç ãàëûð éåð öçöíöí úÿìè

ìöñÿëìàíëàðûíûí ãàðà ãÿëáëÿðèíÿ ìààðèô íóðó

èëÿ íèúàò âåðñèí. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

ÍÓÐÀÍÈ

ñèô. [ÿð.] 1. Íóðëó, èøûãëû, àéäûí.

2. ìÿú. Ùþðìÿòëè, ùþðìÿòÿ ëàéèã, ìöãÿä-

äÿñ ñèìàëû, öçöíäÿí íóð éàüàí. Íóðàíè ãîúà. –

Áàùàäûð î íóðàíè êèøèíè óíóòñà äà, þçöíöí áó

ãÿäÿð ýöúñöç ãÿëÿìÿ âåðèëìÿéèíÿ ðàçû îëìàäû.

Ì.Ùöñåéí. [Áóüàú:] Áóðàäà áèùóø éàòàðêÿí,

àüñà÷ëû, àüñàããàëëû íóðàíè áèð ïèð, .. ìÿíÿ

ìåéäàíäà àä âåðÿí î ãîúà îçàí ýþçöìÿ ýþ-

ðöíäö. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÍÓÐÀÍÈËÈÊ

èñ. Íóðàíè âÿ ùþðìÿòÿ ëàéèã

àäàìûí ùàëû. Áåëÿëèêëÿ, ýöíëÿð ýÿëèá êå÷èð.

Ìèðçÿ Âàëåùèí äÿí äöøìöø ñàããàëû äöìàü

îëóð, ÿòðàôà áèð íóðàíèëèê ñà÷ûðäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÍÓÐßËßÍÍÓÐ

ñèô. [ÿð.] 1. Ëàï èøûãëû. ßò-

ðàô íóðÿëÿííóð èäè.

2. ìÿú. Éàõøûëàðûí éàõøûñû, ÿí ÿëà, ÿí éàõøû.

Ùàíû ìÿðä èýèäëÿð, áîø ãàëûá éóðäó; Ñÿõàâÿòäÿ

Åëäàð íóðÿëÿííóðäó. Àøûã ßëÿñýÿð. [Øåéõ

Ñÿëèì:] ßýÿð áåëÿ èø ýþðñÿíèç, ëàï íóðÿëÿííóð

îëàð êè. Ï.Ìàêóëó.

ÍÓÐÈ-×ÅØÌÈÌ, ÍÓÐÈ-ÄÈÄßÌ, ÍÓÐÈ-

ÅÉÍÈÌ

êþùí.  ×îõ èñòÿêëè, ÷îõ ÿçèç àäàìà

íÿâàçèøëÿ ìöðàúèÿò ìÿãàìûíäà, éà îíóí ùàã-

ãûíäà äåéèëèð: ýþçöìöí èøûüû (íóðó). Ñÿíè

Éóñèô áèëèá âåðäèì êþíöë ìöëêöíäÿ ñóëòàíëûã;

ßçèçèì, íóðè-åéíèì, ñÿí ýÿäà îüëó ýÿäàñàí-

ìûø. Ñ.ß.Øèðâàíè. [Éóñèô:] À÷ûì êàüûçû, ýþðöì

ìÿíèì ÿçèç, íóðè-÷åøìèì Øàìäàí áÿé íÿ éà-

çûð? Í.Íÿðèìàíîâ. Àù, íóðè-äèäÿì, ùàëûì íÿ

ãÿäÿð äÿ ãÿìëè, êöñêöí; Áèð øåé éåìÿê èñòÿ-

ìÿçìè êþíëöí? Ù.Úàâèä.

ÍÓÐËÀÍÄÛÐÌÀ

“Íóðëàíäûðìàã”äàí ô.èñ.

ÍÓÐËÀÍÄÛÐÌÀÃ

ô. 1. Èøûãëû åòìÿê, èøûã-

ëàíäûðìàã. Úàíëû áèð ìÿøÿë; Ãàðàíëûã ýåúÿíè

íóðëàíäûðûðäû. Ì.Ðàùèì. Ýþé öçöíÿ ñÿïÿëÿí-

ìèø, ÷è÷ÿê êèìè à÷ûëìûø óëäóçëàð ÿòðàôû íóð-

ëàíäûðìûøäû. ß.Âÿëèéåâ.

2. ìÿú.  Ìààðèôëÿíäèðìÿê, ìÿäÿíèééÿòÿ

÷àüûðìàã. Õàëãû íóðëàíäûðìàã.

ÍÓÐËÀÍÌÀ

“Íóðëàíìàã”äàí ô.èñ.

ÍÓÐËÀÍÌÀÃ

ô.  Èøûãëàíìàã, ïàðëàìàã.

Öôöãëÿð áàùàð ýöíÿøèíèí èëê øÿôÿãëÿðè èëÿ íóð-

ëàíûá àéäûíëàøûð. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÍÓÐËÀÍÌÛØ

ô.ñèô. Èøûãëàíìûø, èøûã àëìûø,

èøûã ýÿëìèø. Ìàéà .. èëàùè ìÿùÿááÿò äóéüó-

ëàðûíûí èøûüû èëÿ íóðëàíìûø ýþçëÿðèëÿ Ãàðàøû

ñöçäö. Ì.Èáðàùèìîâ.

ÍÓÐËÀÒÌÀ

“Íóðëàòìàã”äàí ô.èñ.

ÍÓÐËÀÒÌÀÃ

ô. Èøûãëàíäûðìàã, íóðà áî-

éàìàã, íóðà ãÿðã åòìÿê. Ýåúÿíèí íóðëàäà-

úàã àëíûíû àé, óëäóçëàð; Ñÿíè éàä åéëÿéÿúÿê

íàçëû ýÿëèíëÿð, ãûçëàð. Ñ.Ðöñòÿì.

ÍÓÐËÓ

ñèô. Èøûãëû, àéäûí, ïàðëàã. Äîüðóäàí

äà áèð àí è÷èíäÿ ñàáàùûí áó íóðëó ÷àüûíäà

ùàâà ãàïãàðàíëûã îëäó. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÍÓÐÑÀ×ÀÍ

ñèô. Èøûã ñà÷àí, çèéà ñà÷àí, íóð

ñÿïÿí. Ãîúà Ãàô äàüûíäàí Øÿðãÿ íóðñà÷àí;

Øàíëû áèð äþâëÿòñÿí, àçàä, áÿõòèéàð. ß.Úÿìèë.

ÍÓØ

èñ. [ôàðñ.] 1. êëàñ. Äàäëû, øèðèí. Ãåéðÿ

åéëÿð áèñÿáÿá ìèí èëòèôàò îë íóø ëÿá; Èëòèôàò

505

ÍÓÍ

ÍÓØ

åòìÿç ìÿíÿ ìöòëÿã, íÿäèð áèëìÿì ñÿáÿá.

Ôöçóëè. Ìÿí çÿùð áèëäèéèì ìÿíè-ìèñêèíÿ íóø

èìèø; Áèýàíÿ ñàíäûüûì ìÿíÿ õóä àøèíà èìèø.

Ñ.ß.Øèðâàíè. 

Íóø îëìàã – úàíûíà éàòìàã

(ñèíìÿê), õîø îëìàã. Íóø îëóð úàíûìà ÿò,

õàñà î ùÿíýàìäÿ êèì; Ìÿí éåéÿì, õûðäà

óøàãëàð áàõà, àüëàøà ÿòÿ. Ì.ß.Ñàáèð.  Ùÿð

ýöíöìöç áèð êþ÷ÿðè ãóø îëóð; Éàð ÿëèíäÿí

áàäÿ àëñàí íóø îëóð. Ð.Ðçà.

2. È÷êè. 

Íóø åòìÿê (åéëÿìÿê) – è÷ìÿê.

Íóø åòäèì ðþéàäÿ åøãèí úàìûíû; Ýþðöíäö

ýþçöìÿ äîüðó ðàù ìÿíèì. “Àøûã Ãÿðèá”.

◊ Íóø îëñóí –  á à õ íóøúàí.

ÍÓØÚÀÍ

[ôàðñ.] ×îõ âàõò “îëñóí” ôåëè èëÿ

úàíûíà íóø îëñóí! úàíûíà ñèíñèí! Íóøúàí îë-

ñóí, ãàðäàøëàð, äîéóíúà éåéèí, äîéìàñàíûç,

éåíÿ âåðÿðèê. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

ÍÓØÚÀÍËÛÃËÀ

çÿðô  Ëÿççÿòëÿ, ùÿâÿñëÿ,

úàíûíà ñèíÿ-ñèíÿ. Íèñÿ áÿðê àúìûøäû, ÿëèí àòûá

àðìóä àüàúûíäàí áèð íå÷ÿ àðìóä äÿðèá íóø-

úàíëûãëà éåäè. (Íàüûë).

ÍÖÀÍÑ

[ôð.] Ùÿð ùàíñû áèð øåéäÿ (ñÿñäÿ,

ðÿíýäÿ âÿ ñ.-äÿ) èíúÿ ôÿðã; ÷àëàð. Íöàíñ –

ìóñèãèäÿ àéðû-àéðû ôðàçàëàðà – úöìëÿëÿðÿ ÷îõ

çÿðèô òÿðçäÿ êå÷ìÿéÿ äåéèëèð. ß.Áÿäÿëáÿéëè.

ÍÖÚßÁÀ

èñ. [ÿð. “íÿúèá” ñþç. úÿìè] Íÿúèá

àäàìëàð, ÿñèëëè àäàìëàð; êöáàðëàð, çàäÿýàíëàð.

Áåëÿ èäè àäÿò ÿââÿë? Áÿéÿ éàëâàðàðäû êàñûá;

Íöúÿáàëÿðè ýþðÿíäÿ àéàüà äóðàðäû êàñûá.

Ì.ß.Ñàáèð. [Ìèðçÿ ßñýÿð:] Áèð ïàðà àäàìû

ñèç ëàéèã áèëìèðñèíèç, äåéèðñèíèç êè, íàíÿúèá-

äèð, íöúÿáàäà äà åëÿ ìöíàñèá îüëàí éîõäóð.

Í.Âÿçèðîâ.

ÍÖÚÓÌ

èñ. [ÿð. “íÿúì” ñþç. úÿìè] 1. Óë-

äóçëàð. Êþâêÿáëÿð! Åé ñÿìàíû ìöçÿééÿí ãûëàí

íöúóì; Åòìèøìèäèð î éåðëÿðÿ äÿ ñåéëè-ãÿì

ùöúóì? Ì.Ùàäè.

2. Óëäóçëàð âÿ îíëàðûí âÿçèééÿòèíÿ ýþðÿ

èíñàí âÿ îíóí òàëåéè ùàããûíäà ùþêì ÷ûõàðìà-

üûí ìöìêöí îëìàñû ùàããûíäà îðòà ÿñð ñõî-

ëàñòèê åëìè; åëìè-íöúóì, àñòðîëîýèéà.

ÍÖÄÐßÒ

èñ. [ÿð.] Íàäèð îëìà, àç òàïûëìà,

ñåéðÿêëèê.

ÍÖÄÐßÒÄß

çÿðô  Íàäèð ùàëëàðäà, íàäèð

îëàðàã, áÿçÿí, àðàáèð, ÿééàìäà áèð äÿôÿ.

Íöäðÿòäÿ äöøÿð øÿíáÿéÿ íîâðóç. (Ìÿñÿë).

ÍÖÄÐßÒßÍ

çÿðô [ÿð.] 1. Ùÿðäÿíáèð, àðà-

áèð, àç-àç, òÿñàäöôäÿí-òÿñàäöôÿ, íàäèð ùàë-

ëàðäà. Åëÿ ýöìàí åòìÿê ëàçûì ýÿëìèð êè, éóõà-

ðûäà ðÿâàéÿò îëóíàí íöäðÿòÿí èòòèôàã äöøÿí

áèð èøäèð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. [Àüäàì áà-

çàðû] òóùàô áèð áàçàðäûð. Àëûø-âåðèø íöäðÿòÿí

îëóð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

2. Áèðäÿí, ýþçëÿíìÿäÿí.

ÍÖÔÓÇ

èñ. [ÿð.] 1. Áèð àäàìûí ñþçö êå÷ìÿ,

ùþðìÿòè, åòèáàðû, òÿñèðè îëìà; ùþðìÿò, åòèáàð,

òÿñèð; àâòîðèòåò. Íàìÿëñÿì úàìààòûíûí àðà-

ñûíäà ßìèíèí íöôóçó ýöíäÿí-ýöíÿ àðòûð.

Í.Íÿðèìàíîâ. Úöëóñ ýöíöíäÿ èøòèðàê åòìÿê

ö÷öí õÿëèôÿ íöôóçó àëòûíäà îëàí þëêÿëÿðèí

ùþêìäàðëàðû äà þç ìöùàôèçÿ ãîøóíëàðû èëÿ

áÿðàáÿð Áàüäàäà ýÿëìèøäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

Íöôóç ãàçàíìàã – ùþðìÿò ãàçàíìàã,

ùþðìÿòè, åòèáàðû àðòìàã, àâòîðèòåò ãàçàíìàã.

Íöôóçäàí äöøìÿê – ùþðìÿòè, åòèáàðû èòìÿê,

ÿââÿëêè åòèáàðû ãàëìàìàã. [Õÿëèë] îíóí éà-

íûíäà íöôóçäàí äöøìÿñèí äåéÿ, èøè áèðòÿùÿð,

çàðàôàòëà éîëà âåðìÿê èñòÿäè, çîðëà ýöëöì-

ñöíäö. Ì.Ùöñåéí. Íöôóçäàí ñàëìàã – ùþð-

ìÿòäÿí, åòèáàðäàí ñàëìàã, áèùþðìÿò åòìÿê,

àë÷àëòìàã. [Ñàäûãîâ:] Áó ìÿíè áèàáûð åòìÿê-

äèð, íöôóçäàí ñàëìàãäûð. È.ßôÿíäèéåâ.

2. Òÿñèð åòìÿ, êå÷ìÿ, è÷ÿðèéÿ èøëÿìÿ.

Íöôóç åòìÿê – òÿñèð åòìÿê, èøëÿìÿê, êå÷-

ìÿê. Ãóðáàí .. ñöìöêëÿðèíÿ ãÿäÿð íöôóç åäÿí

ñîéóãäàí áèð éóìàã êèìè áöçöøäö.. À.Øàèã.

Îíóí èòè íÿçÿðëÿðè ýåíèø öôöãëÿðÿ íöôóç åäèð.

Ì.Ùöñåéí. Ìàé ýöíÿøè åëÿ áèë îíóí öðÿéèíèí

è÷èíÿ ãÿäÿð íöôóç åäèð. Ñ.Ðÿùìàí.

ÍÖÔÓÇÅÄÈÚÈ

ñèô. Òÿñèðëè, òÿñèðåäèúè; èôàäÿëè.

Íöôóçåäèúè áàõûø. – Àììà éåíÿ äÿ [ßëéàðîâ]

îüðóí-îüðóí ãîúàíû ñöçöðäö, ýàù îíóí àüàð-

ìûø òîïà ñàããàëûíà, ýàù ÷óõóðëàðäà ýèçëÿí-

ìèø àüûëëû âÿ íöôóçåäèúè ýþçëÿðèíÿ .. áàõûðäû.

Ì.Ùöñåéí. [Íÿúìè] .. èçäèùàìûí àéðû-àéðû

éåðëÿðèíÿ, ñîíðà äà Âåéñÿ, Çåéíàëà äèããÿò åäèá

íöôóçåäèúè àñòà âÿ ãÿòè ñÿñëÿ äåäè.. ß.ßáöë-

ùÿñÿí.

ÍÖÔÓÇËÓ

ñèô.  Íöôóçó, ùþðìÿòè, åòèáàðû

îëàí; ñþçöêå÷ÿí. Íöôóçëó àäàì. – [Ãÿùðÿ-

ìàí:] Åøèòäèéèìÿ ýþðÿ áó åâèí ñàùèáè øÿùÿðèí

ÿí áþéöê âÿ íöôóçëó áÿéè èìèø. Ù.Íÿçÿðëè.

[Ìÿñìÿ:]  ..Îíëàð êÿíääÿ íöôóçëó, êÿðàìÿò

ñàùèáè ñåéèäëÿð ùåñàá îëóíóðäóëàð. Ñ.Ùöñåéí.

ÍÖÔÓÑ

èñ. [ÿð. “íÿôñ” ñþç. úÿìè] 1. ßùàëè,

úàìààò. [Èñêÿíäÿðçàäÿ:] ..Áó àðâàä âÿ óøàã-

ëàðûíà íöôóñ ùåñàáû èëÿ íÿ ãÿäÿð éåð äöøöðñÿ,

ìöÿééÿí åäèá âåðñèíëÿð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

506

ÍÓØÚÀÍ

ÍÖÔÓÑ

2. äàí. ×èðêèí, áÿäùåéáÿò, êèôèð àäàì. Íö-

ôóñóí áèðèäèð.

ÍÖÙÓÑßÒ

èñ. [ÿð.] êëàñ. Óüóðñóçëóã, áÿä-

áÿõòëèê, ìÿøóìëóã, íÿùñëèê. [Ìþâëàíà:] Ãèá-

ëåéè-àëÿì áó ÿééàìè-íöùóñÿòäÿ, éÿíè íîâðóç-

äàí îí áåø ýöí êå÷ÿíÿäÿê ýÿðÿê þçöíö ñÿë-

òÿíÿòäÿí õÿë åäÿ.. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. Áèç ìö-

ñÿëìàíëàð èíäèéÿäÿê ýöíëÿðèí ñÿàäÿòèíè âÿ

íöùóñÿòèíè èñòÿìÿìèøèê ìöëàùèçÿ åëèéÿê..

Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

ÍÖÊÒß

èñ. [ÿð.] êëàñ. Áèð ñþçäÿí, èáàðÿ-

äÿí, èôàäÿäÿí äîëàéûñèëÿ ÷ûõàðûëàí ýèçëè, èíúÿ

ìÿíà.  Áó ïöíùàí íöêòÿíè áèð âàãèôè-ÿñðàð

îëàíäàí ñîð. Ôöçóëè. Ñèððè-äÿùàíè ìÿíäÿí åøèò,

êèì áó íöêòÿíèí; Òÿëèô îëàí êèòàáÿëÿðè ÿçáÿ-

ðèìäÿäèð. Ñ.ß.Øèðâàíè.

ÍÖÊÒßÄÀÍ

èñ. [ÿð. íöêòÿ âÿ ôàðñ. ...äàí]

êëàñ.  Ñþçäÿí, äàíûøûãäàí äÿðèí èíúÿ ìÿíà

÷ûõàðà áèëÿí àäàì. ..ßùëè-öðôàí, íöêòÿäàí,

øàèðñåâÿí, àøèãïÿðÿñò; Áèð ìöâàôèã ìÿùëèãàéè-

ìåùðèáàí ñåâìÿê ýÿðÿê. Ì.Ï.Âàãèô. Õÿéàëûì

ùöðð, úàí ñÿðáÿñò, ôèêðèì ëàöáàëèäèð; Ìÿíè àçàä

åäÿí ñóëòàíè-ÿãëè-íöêòÿäàíûìäûð. Ì.Ùàäè.

ÍÖÊÒßËÈ

ñèô.  È÷ÿðèñèíäÿ èíúÿ âÿ äÿðèí,

áèëàâàñèòÿ áàøà äöøöëìÿéÿí ìÿíàñû îëàí.

Íöêòÿëè ñþç.

ÍÖÌÀÉÀÍ

ñèô. [ôàðñ.] êëàñ. Ýþðöíÿí, çà-

ùèð îëàí, àéäûí îëàí. ×àé êÿíàðûíäà áèð ìåøÿ

ãàðàëûð; Î áèðè éàíäà êÿíä íöìàéàíäûð.

À.Ñÿùùÿò. 

Íöìàéàí åòìÿê (åëÿìÿê) –

ýþðñÿòìÿê, çàùèð åòìÿê, àøêàð åòìÿê. Ãÿì

áöñàòûí õÿòì åäèáäèð äþâð Ñåééèä àäûíà; Êèì

íÿçÿðèí äÿùðäÿ ùÿðýèç íöìàéàí åéëÿìÿç.

Ñ.ß.Øèðâàíè. Çöëìöíö íöìàéàí åéëÿäèí àø-

êàð; Ãóðüóëàð ïîçóëóá, ñàíëàð èòèáäè. Àøûã

ßëÿñýÿð. Íöìàéàí îëìàã – ýþðöíìÿê, çà-

ùèð îëìàã, àøêàð îëìàã. Àáèðóäàí ìÿíè ñÿí

ñàëäûí åëÿ, åé èäáàð; Íàýàùàí òàêè îëóá öçäÿ

íöìàéàí ñàããàë. Ì.Ï.Âàãèô. Íöìàéàí îëäó

íàýàù áèð úÿíàçÿ; Àïàðûðëàðäû äÿôí ö÷öí

ìÿçàðÿ. Ñ.ß.Øèðâàíè. Ùàúû Ìåùäèíèí åâè íö-

ìàéàí îëóð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

ÍÖÌÀÉßÍÄß

èñ. [ôàðñ.] 1. Ùÿð ùàíñû áèð

êîëëåêòèâ, òÿøêèëàò âÿ ñ. òÿðÿôèíäÿí ñå÷èëèá áèð

éåðÿ (ìÿñ.: êîíôðàíñà, ãóðóëòàéà âÿ ñ.-éÿ)

ýþíäÿðèëÿí âÿ éà òÿéèí åäèëÿí àäàì, âÿêèë

åäèëìèø øÿõñ; ìöâÿêêèë. Íöìàéÿíäÿ ñå÷ìÿê. –

Ãàðà Êÿðÿì îüëó ñþçö äåéèá äóðäó âÿ äþíöá,

“Éåíè ùÿéàò”ûí íöìàéÿíäÿëÿðèíÿ áàõäû.

Ì.Èáðàùèìîâ. // Áèð äþâëÿòèí âÿ éà òÿøêèëàòûí

ìÿíàôåéèíè òÿìñèë åäÿí, ðÿñìè øÿõñ. Äèïëî-

ìàòèê íöìàéÿíäÿ.

2. Þç ñèìàñûíäà ùÿð ùàíñû áèð òÿáÿãÿíèí

ñèíôè âÿ éà ôÿàëèééÿò ñàùÿñèíè òÿìñèë åäÿí,

îíëàðûí ìÿíàôåéèíè èôàäÿ åäÿí øÿõñ. Õàëãûí

ÿí ãàáàãúûë íöìàéÿíäÿëÿðè. Ñÿìÿä Âóðüóí

Àçÿðáàéúàí øåðèíèí ýþðêÿìëè íöìàéÿíäÿ-

ëÿðèíäÿíäèð.

ÍÖÌÀÉßÍÄßËÈÊ

èñ. 1. Íöìàéÿíäÿ âÿ-

çèôÿñèíè, ùöãóãóíó éåðèíÿ éåòèðìÿ.

2. Ùÿð ùàíñû áèð äþâëÿòèí, éàõóä òÿøêèëàòûí,

èäàðÿíèí âÿ ñ.-íèí ìÿíàôåéèíè òÿìñèë åäÿí

ìöÿññèñÿ, èäàðÿ. Òèúàðÿò íöìàéÿíäÿëèéè.

ÍÖÌÀÉÈØ

èñ.  [ôàðñ.] 1. Ñèéàñè-èúòèìàè

ÿùâàë-ðóùèééÿíè èôàäÿ åòìÿê ö÷öí äöçÿëäè-

ëÿí êöòëÿâè éöðöø. – 1903-úö èëäÿí åòèáàðÿí

áèð-áèðèíèí àðäûíúà ôÿùëÿ òÿòèëè âÿ íöìàéèøëÿðè

êå÷èðìÿéÿ áàøëàìûøäû. À.Øàèã. Ôÿùëÿëÿð .. ýó-

ðóëòóëó íöìàéèøëÿð äöçÿëäèá ùÿð òÿðÿôè òèòðÿ-

äèðäèëÿð. Ì.Ùöñåéí.

2. Áèð øåéèí ýåíèø êöòëÿëÿðÿ ýþñòÿðèëìÿñè.

Êèíîôèëìëÿðèí íöìàéèøè.

3. Áèð øåéèí òÿçàùöðö, áèð øåéèí âàðëûüûíû

ýþñòÿðÿí. Õàëãûí áèðëèéèíèí íöìàéèøè. Âÿòÿí-

ïÿðâÿðëèéèí íöìàéèøè. 

Íöìàéèø åòäèðìÿê –

ýþñòÿðìÿê, áèëäèðìÿê, èôàäÿ åòìÿê, òÿçàùöð

åòäèðìÿê. ×åâèê ìÿêòÿáëè ýÿíúëÿð þç áàúàðûã

âÿ ùöíÿðëÿðèíè íöìàéèø åòäèðèðäèëÿð. Ì.Ðçà-

ãóëóçàäÿ.

ÍÖÌÀÉÈØ×È

èñ.  Íöìàéèøäÿ èøòèðàê åäÿí

àäàì, íöìàéèø èøòèðàê÷ûñû. Íöìàéèø÷èëÿð øÿ-

ùÿðèí áàø êö÷ÿñèíÿ äîüðó àüûð-àüûð èðÿëèëÿ-

éèðäè(ëÿð). À.Øàèã. Áèð äÿãèãÿäÿ áöòöí êö÷ÿ

íöìàéèø÷èëÿðëÿ äîëäó. Ñ.Ðÿùìàí.

ÍÖÌÀÉÈØÊÀÐÀÍß

çÿðô [ôàðñ.] Íöìàéèø

åòäèðÿðÿê, ùàìûéà áèëäèðÿðÿê, ùàìûéà ýþñòÿð-

ìÿê ö÷öí åäèëÿðÿê, íöìàéèø åòäèðìÿê ö÷öí,

ýþñòÿðìÿê ö÷öí, íÿçÿðÿ ÷àðïäûðìàã ö÷öí.

Íöìàéèøêàðàíÿ èúëàñû òÿðê åòìÿê. – ..[Òÿëèÿ]

âÿëèÿùäè òÿê áóðàõûá íöìàéèøêàðàíÿ áèð ñó-

ðÿòäÿ ýåòìÿéèí íÿçàêÿòñèç îëäóüóíó çÿíí åòäè.

Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÍÖÌÓÍß

èñ. [ôàðñ.] 1. Ùÿð ùàíñû áèð ìÿ-

ìóëàòûí, øåéèí ùàããûíäà òÿñÿââöð éàðàäà áè-

ëÿúÿê ùèññÿñè, þðíÿéè, ãèñìè. Éåíè ìàøûíëàð-

äàí íöìóíÿ ýþñòÿðìÿê. – Éóñèô .. òîðïàã íö-

ìóíÿëÿðèíè åëìè òÿäãèãàò öçöì÷öëöê èíñòèòó-

òóíäà ýþñòÿðäè. Á.Áàéðàìîâ. // Áàøãà îõøàð

507

ÍÖÙÓÑßÒ

ÍÖÌÓÍß

øåéëÿðèí ùàçûðëàíìàñû ö÷öí ÿñàñ îëàí, þðíÿê

îëàí øåé; ìîäåë, ÷åøèä. Éåíè ìàë íöìóíÿëÿðè.

2. Áèð øåéèí ùÿãèãÿòÿí íåúÿ ùÿéàòà êå÷-

äèéèíè ýþñòÿðÿí ÿéàíè ìèñàë, úàíëû øàùèä. Àçÿð-

áàéúàí áöòöí Øÿðãÿ íöìóíÿ ýþñòÿðèëÿí àçàä

áèð þëêÿäèð. Ì.Ùöñåéí. “Êÿøêöë” åëì âÿ ìÿ-

äÿíèééÿòÿ ÷àüûðûðêÿí áèëàâàñèòÿ Àâðîïàíûí ãà-

áàãúûë þëêÿëÿðèíè íöìóíÿ àëûðäû. Ì.Èáðàùèìîâ.

Òèêèíòèäÿ íåúÿ èøëÿìÿê ëàçûì îëäóüóíó ýþñ-

òÿðìÿê ö÷öí [Úÿëèë âÿ Ôÿðìàí] úàíëû íöìóíÿ

èäèëÿð. ß.Ñàäûã. 

Íöìóíÿ îëìàã – áèð íå÷ÿ

øåéèí ñûðàñûíäà ñå÷èëìÿê, þðíÿê îëìàã. Ëàï

éàõøû îëàðäû êè, “Òàçÿ ùÿéàò” Áàêû úÿìèééÿòè-

õåéðèééÿñè áàðÿñèíäÿ áèð ìÿãàëÿ éàçàéäû âÿ áè-

çèì ö÷öí äÿ áèð íöìóíÿ îëàéäû. Ú.Ìÿììÿä-

ãóëóçàäÿ.

ÍÖÌÓÍßËÈÊ

1. Á à õ íöìóíÿâè 1-úè

ìÿíàäà. Íöìóíÿëèê ìàë.

2. Á à õ íöìóíÿ 1-úè ìÿíàäà. Íöìóíÿëèê

ýþòöðìÿê.

ÍÖÌÓÍßÂÈ

ñèô. [ôàðñ. íöìóíÿ âÿ ÿð. ...âè]

1. Íöìóíÿ îëàí, íöìóíÿ îëà áèëÿúÿê. Íöìó-

íÿâè èø öñóëëàðû. – Áó ìÿêòÿá .. íöìóíÿâè äÿðñ

áàøëàìàüû þç ÿëèíäÿí âåðìÿê èñòÿìèðäè.

Ñ.Ðÿùèìîâ.

2. Áàøãàëàðûíà íöìóíÿ îëà áèëÿí, ýþçÿë,

ÿëà, ùàìûäàí éàõøû. Íöìóíÿâè òÿëÿáÿ. – [Ãÿ-

òèáÿ:] ×öíêè øàèð ìÿíèì ãåéä åòäèéèì àñèìàíè

âÿ íöìóíÿâè êèøèëÿðäÿíäèð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÍÖÑÕß

èñ. [ÿð.] 1. Éàçûëû áèð øåéäÿí ÷ûõà-

ðûëàí ñóðÿòëÿðäÿí ùÿð áèðè (ÿëéàçìàñûíûí, éàõóä

÷àï îëóíìóø ÿñÿðèí àéðûúà ñóðÿòè). Ùÿð èë þë-

êÿäÿ éöç ìèí íöñõÿëÿðëÿ êèòàá áóðàõûëûð.

2. ìÿú. çàð. Ïèñ âÿ éà ãÿðèáÿ õàñèééÿò-

ëÿðèíÿ ýþðÿ ôÿðãëÿíÿí àäàì ùàããûíäà; òèï,

âöúóä. [Ìèðçÿ Ñÿìÿíäÿð:] Ãóðáàí îëóì

Ìÿùÿììÿäèí øÿðèÿòèíÿ! Ìÿùÿììÿä éàõøû

áèëèðìèø êè, áó àðâàäëàð íåúÿ íöñõÿäèðëÿð.

Ú.Úàááàðëû.

3. êþùí. Ðåñåïò. Ùÿêèìëÿð, hÿêèìëÿð, ñèç-

äÿí ÿëhÿçÿð! Äÿðìàíûíûç åéíè, íöñõÿíèç åéíè.

Á.Âàùàáçàäÿ.

4. êþùí. Öçÿðèíäÿ äóà ñþçëÿðè éàçûëìûø êà-

üûç; äóà.

ÍÖÑÕßÁßÍÄ

èñ. [ÿð. íöñõÿ âÿ ôàðñ. ...áÿíä]

êþùí. 1. Àïòåêäÿ ðåñåïò ãÿáóë åäÿí èø÷è; ðå-

ñåïò÷è, ôàðìàñåâò.

2. Õàëã òÿáàáÿòèíäÿ: ãÿäèì òèáá êèòàáëàðûíà

áàõûá äÿðìàí éàçàí øÿõñ, éàõóä ùÿìèí äÿð-

ìàíëàð âÿ îíëàðûí ùàçûðëàíìàñûíäàí áÿùñ

åäÿí êèòàá. Ùàúû Íóðìÿììÿä äÿ åëÿ áèçèì

þç øÿùÿðèìèçäÿ íöñõÿáÿíä êèòàáëàðûíûí ìö-

òàëèÿñèëÿ âÿ òÿúðöáÿ èëÿ ùÿêèìëèéè þéðÿíìèøäè.

Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. [ßââÿëèíúè êÿíäëè:]

Ùÿêèì áèðýöíëöê éîëäà îëóð, .. ãîíøó êÿíääÿ

áèð îòàéëû íöñõÿáÿíä âàð, ùÿêèìëèêäÿí äÿ àç-

ìàç áàøû ÷ûõûð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

ÍÖÑÐßÒ

èñ. [ÿð.] êþùí. 1. Éàðäûì, êþìÿê.

ßýÿð Àëëàù õàíà âåðÿ íöñðÿòëÿð; Çàéå îëìàç

ùå÷ ÷ÿêäèéèí çÿùìÿòëÿð.. Ì.Â.Âèäàäè.

2. Çÿôÿð, ãÿëÿáÿ.

ÍÖÒÔß

èñ. [ÿð.] áèîë. Ñïåðìàòîçîèä, ìÿíè,

ìàéà, òîõóì. [Çèáåéäÿ:] Íÿ òÿôàâöòö! Íöò-

ôÿñè êè ÿùëè-çÿëÿìÿ íöòôÿñèäèð! Ì.Ô.Àõóíä-

çàäÿ. [Ðèçâàí:] Ùàìûíûí ïàë÷ûüû áèð éåðäÿí

ýþòöðöëöá, ùàìû áèð íöòôÿäÿí ÿìÿëÿ ýÿëèáäèð.

ß.Ùàãâåðäèéåâ.

ÍÖÂß

èñ. 1. Áèð øåéèí äàõèëè, ìÿðêÿçè ùèñ-

ñÿñè. Àòîì íöâÿñè (àòîìóí ìÿðêÿçè, ìöñáÿò

éöêëö ùèññÿñè). Éåðèí íöâÿñè. – ×àëàüàíëàð Éåð

öçöíäÿ ñÿñ îüðóëàðû; Ñÿðùÿäëÿðäÿí ñÿðùÿä-

ëÿðÿ þëöì ÷ÿêÿíëÿð; Ìåøÿ ãûðûá, äàü ó÷óðóá;

×àé, äÿíèç éàðûá; Éåð øàðûíûí íöâÿñèíÿ íöâÿ

ÿêÿíëÿð... Ì.Àðàç. // áèîë. Ùÿð úöð áèòêè âÿ

ùåéâàí îðãàíèçìè ùöúåéðÿñèíèí ÿí ìöùöì

òÿðêèá ùèññÿñè. Íöâÿ ïðîòîïëàçìàéà íèñáÿòÿí

äàùà áÿðê îëìàãëà ïðîòîïëàçìàíûí þçö èëÿ

ÿùàòÿ îëóíóð.

2. Íöâÿ äàõèëèíäÿ áàø âåðÿí ïðîñåñëÿðÿ,

àòîì íöâÿñè åíåðæèñèíäÿí èñòèôàäÿéÿ àèä îëàí.

Íöâÿ ðåàêñèéàñû. Íöâÿ åíåðæèñè. Íöâÿ ñèëàùû.

Íöâÿ ðåàêòîðó (éà ãàçàíû) – è÷ÿðèñèíäÿ

àòîì íöâÿëÿðèíèí áþëöíìÿñèíèí çÿíúèðâàðè

ðåàêñèéàñû ÿìÿëÿ ýÿëÿí ãóðüó; àòîì ðåàêòîðó.

Íöâÿ ôèçèêàñû – ôèçèêàíûí, àòîì íöâÿëÿðè âÿ

îíëàðûí òÿùÿââöëàòûíû þéðÿíìÿêëÿ ìÿøüóë

îëàí ñàùÿñè.

3. ìÿú.  Áèð øåéèí, éàõóä áèð êîëëåêòèâèí,

òÿøêèëàòûí, ãðóïóí ÿñàñ ùèññÿñèíè, þçÿéèíè òÿø-

êèë åäÿí ùèññÿñè; þçÿê. Ãîøóíëàðûí íöâÿñèíè

òÿøêèë åäÿí ùèññÿëÿð.

ÍÖÂßÚÈÊ

êè÷. Êè÷èê íöâÿ.

ÍÖÂßÄÀÕÈËÈ

ñèô. õöñ. Íöâÿ äàõèëèíäÿ

îëàí, íöâÿ äàõèëèíäÿ ÿìÿëÿ ýÿëÿí. Íöâÿäà-

õèëè ïðîñåñ. Íöâÿäàõèëè åíåðæè.

ÍÖÇÖË

èñ. [ÿð.] êþùí. Àøàüûéà åíìÿ, íàçèë

îëìà. 

Íöçöë åòìÿê êþùí. – åíìÿê, äöø-

ìÿê.  Ïàðîõîääàí ÷ûõàðàã êþðïöéÿ åòäèêäÿ

íöçöë; Äåëåãàòëàð òþêöëöá åéëÿð èäè ðÿñìè-

ãÿáóë. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

508

ÍÖÌÓÍßËÈÊ

ÍÖÇÖË

Îî

Î

1

Àçÿðáàéúàí ÿëèôáàñûíûí èéèðìè áèðèíúè

ùÿðôè. // “Δ ùÿðôè èëÿ èøàðÿ îëóíàí ñàèòèí àäû.

Î

2

Ö÷öíúö øÿõñ ÿâÿçëèéèíèí òÿêè; ùàããûí-

äà äàíûøûëàí âÿ éà ýþñòÿðèëÿí øÿõñè áèëäèðèð.

Î ýÿëäè. – Àøûã Ãÿðèá ñþçöí äåéÿð àâàçëà; Äèí-

äèðÿíäÿ úàíûì àëàð î, íàçëà. “Àøûã Ãÿðèá”.

Èíäè Çèáà ùÿð àõøàì îíóí éàíûíà ýÿëèá, îíà

áèð ÷îõ øåéëÿð äàíûøûá íÿãë åäèðäè. Ñ.Ùöñåéí.

Î

3

èø. ÿâÿç. 1. Çàìàí âÿ éà ìÿêàí äàõè-

ëèíäÿ áèëàâàñèòÿ ýþç ãàáàüûíäà îëìàéàí, éà-

õóä óçàã îëàí øåéè ýþñòÿðèð, ùÿì äÿ èñìÿ êîí-

êðåòëèê âåðèð (áó ìöãàáèëè). Πêèòàáëàð ìÿíèì-

äèð. Î îòàãäà êèì éàøàéûð? – ßñìÿð î åâÿ ùå÷

ýåòìÿìèøäè. Ñ.Ùöñåéí.

2. Ãîøà îëàí èêè øåéèí èêèíúèñèíè ýþñòÿðèð

(áó áèðè ìöãàáèëè). Éîëóí î òÿðÿôèíäÿ. Ýþëöí

î ñàùèëè. – ..Ìîëëà Ýöëÿíäàì áàúû îí-îí áåø

ãûç èëÿ ÷ÿïÿðè áàñûá î òàéà êå÷äèëÿð. ×ÿìÿí-

çÿìèíëè.

3. Èñ. ìÿíàñûíäà. Ùàããûíäà äàíûøûëàí, ýþç

ãàáàüûíäà îëìàéàí âÿ éà óçàãäà îëàí ùàäèñÿ,

øåé. Î ìöìêöí äåéèë. – [Úàùàí:] Åâëÿíìÿê

ñó è÷ìÿê êèìè àñàí øåéäèð, îíäà íÿ ÷ÿòèíëèê

âàð êè? Ö.Ùàúûáÿéîâ.

◊  Î áèðè – 1) áàøãà, äèýÿð, þçýÿ, î. Î áèðè

îòàãäàí Ìÿøÿäè Èáàäû ýÿòèðèðëÿð. Ö.Ùàúûáÿéîâ.

Î áèðè õÿñòÿëÿðèí ñþçëÿðèíè àéäûí åøèòìÿäèì.

Ì.Ùöñåéí; 2) ýÿëÿí, íþâáÿòè, ñîíðàêû. Î áèðè

äÿôÿ ýÿëÿðÿì; 3) åðòÿñè, ñàáàùû. Î áèðè ýöí îíó

ýþðìÿäèì. Î úöìëÿäÿí – ÷îõ øåé âÿ éà ÷îõ

àäàì àðàñûíäàí áèð øåéè âÿ éà áèð àäàìû àéû-

ðûá ýþñòÿðìÿê ö÷öí èøëÿäèëèð. Ùàìû, î úöìëÿ-

äÿí ìÿí äÿ îðàäà èäèê. – Çåéíàëàáäèí óøàã-

ëàðû, î úöìëÿäÿí Ýöëäÿñòÿíè òàíûäû. Ù.Ñåéèä-

áÿéëè. Î ýöí îëìàç (îëìàéûá) – ùÿìèøÿ, ùÿð

ýöí.  Î ýöí îëìàç áèçÿ ýÿëìÿñèí. – [Ãàäèð

Ñîíàéà:]  Î ýöí îëìàéûá êàðõàíàéà ýåò-

ìÿéÿñÿí, ëöëÿ ñàðûìàéàñàí. ß.ßáöëùÿñÿí.

Î ùàëäà – î âÿçèééÿòäÿ, î çàìàí. [Øàù:]

Î ùàëäà áèçèì ãàíûìûç ñÿíÿ ùàëàëäûð. Ö.Ùàúû-

áÿéîâ.  Î êè ãàëäû – ...ùàããûíäà äàíûøñàã,

...ýÿëèíúÿ, ...ýÿëäèêäÿ. Î êè ãàëäû ùþêóìÿò

ìÿêòÿáëÿðè, .. áóðàäà, áèð íÿôÿð ñàðûãëû ìöÿë-

ëèì, ÿëáÿòòÿ, òàïûëàð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

Î êè âàð – ÷îõ, ùÿääÿí àðòûã; ëàï ÷îõ. Ëîòóëàð

î êè âàð éåäèëÿð. “Àøûã Ãÿðèá”. Îíóíëà áåëÿ –

...áàõìàéàðàã. Îíóíëà áÿðàáÿð – åéíè çà-

ìàíäà, éàíàøû îëàðàã, áèðëèêäÿ.

Î

4

íèäà. Ùåéðÿò, òÿÿúúöá áèëäèðèð (áÿçÿí

òÿêðàð åäèëÿðÿê èøëÿäèëèð). Î! Áó êèìäèð? Î! Áó

ùå÷ îëìàäû.

ÎÁÀ

èñ. 1. Áèð íå÷ÿ åâäÿí èáàðÿò êè÷èê éà-

øàéûø ìÿíòÿãÿñè, êè÷èê êÿíä. [Øàùìàð:] Áà-

ùàðëûäàí áóðà ýÿëÿíäÿ åëÿ áèëèðñÿí, øÿùÿðäÿí

éþíäÿìñèç áèð îáàéà ýÿëèðñÿí. Á.Áàéðàìîâ.

2. Êþ÷ÿðèëÿðèí, ùåéâàíäàðëàðûí ìöâÿããÿòè

ñàêèí îëäóãëàðû áèð íå÷ÿ àëà÷ûã âÿ éà ÷àäûðäàí

èáàðÿò êþ÷ éåðè; êþ÷ÿáÿ, äöøÿðýÿ. ×îáàí îáà-

ñû. – Ãóðáàí .. îáàëàðà ýåäèá ñöä àëìàëû âÿ

àüàëàð ö÷öí ÷îáàíàøû áèøèðìÿëè èäè. Ò.Ø.Ñè-

ìóðã. Ùÿð èë áó çàìàí éîëóí ÿòÿêëÿðèíÿ ãÿäÿð

÷àäûðëàð, îáàëàð äöøÿðìèø. Ìèð Úÿëàë.

ÎÁÀÁÀØÛ

èñ. êþùí. Îáàéà áàø÷ûëûã åäÿí

àäàì, îáà àüñàããàëû.

ÎÁÀØÄÀÍ

çÿðô 1. Àëàãàðàíëûã, ñÿùÿð òåç-

äÿí, ùàâà à÷ûëìàìûø. Îáàøäàí îéàíìàã. –

Àñëàí èñÿ, – âàõò êå÷èð, – äåéÿ îáàøäàí ýåäèá

âàüçàëû êÿñäèðèá îòóðäó. Ú.Úàááàðëû. ×èéíèí-

äÿí àøûðûá áîç ÷àíòàñûíû; Îáàøäàí ìÿêòÿáÿ

áèð óøàã ýåäèð. Ù.Àðèô.

2. Îðóúëóãäà ùàâà à÷ûëìàìûøäàí, àëàãà-

ðàíëûãäà äèíäàð ìöñÿëìàíëàðûí éåìÿê éå-

äèêëÿðè âàõò. Îðóúëóãäà áèð àõøàìäàí, áèð äÿ

îáàøäàíäàí éåéÿðäèëÿð êè, áöòöí ýöíö àú ãàë-

ìàüà èìêàí îëñóí. Ù.Ñàðàáñêè.

ÎÁÀØÄÀÍËÛÃ

èñ. Îðóú òóòàí ìöñÿëìàíëà-

ðûí îáàøäàíäà éåäèêëÿðè éåìÿê. [Àðâàä:] Ñÿí

ýöíäöçëÿðè îðóú òóòìóðñàí, ýåúÿëÿðè îáàøäàí-

ëûüà äóðóðñàí. “Ì.Í.ëÿòèô.”  Ìèíàúàò ñÿñèíÿ

éóõóäàí àéûëàíëàð îáàøäàíëûãëà ìÿøüóë îëóá

òààì éåéèðäèëÿð êè, ñàáàù îðóú îëàúàãëàðäû.

Á.Òàëûáëû.

ÎÁÅËÈ´ÑÊ

[éóí. îáåëèñèêîñ, ùÿðôè ìÿíàñû –

êè÷èê øèø] Éóõàðûéà äîüðó ýåòäèêúÿ íàçèê-

ëÿøÿí, éîíóëìóø äàø ñöòóíäàí èáàðÿò àáèäÿ.

Îáåëèñê ãîéìàã. Îáåëèñêèí à÷ûëûøû.

óáåð... [àëì. îáåð – áàø, áþéöê] Áèð ñûðà

õàðèúè þëêÿëÿðäÿ áÿçè äþâëÿò ðöòáÿëÿðè âÿ ìöëêè

âÿçèôÿëÿðè áèëäèðÿí ñþçëÿðÿ àðòûðûëàí þí ñþçö;

ìÿñ.: îáåð-ëåéòåíàíò, îáåð-ïîëèñìåéñòåð,

îáåð-áóðãîìèñòð.

ÎÁÅÐÒ