ÛÛÛ Cild Í ß Ñ È Ì È À Ä Û Í À Ä È Ë × È Ë È Ê È Í Ñ Ò È Ò Ó Ò Ó ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ Ä È Ë È Í È Í È Ç À Ù Ë Û

ÉÌÈÊÀ

èñ.  [éóí.] Ìöÿééÿí áèð ìÿ-

ñÿëÿ áàðÿäÿ ôèêèð ìöáàäèëÿñè; ìöáàùèñÿ, ìö-

çàêèðÿ, äàðòûøìà.

ÏÎËÈÀÐÒÐÈ´Ò

[éóí. ïîëé – ÷îõ âÿ àðòùðîí –

îéíàã] òèá. Îéíàãëàðûí èëòèùàáû.

ÏÎËÈÅÒÈË

ÉÍ

èñ. [éóí.] Ñèíòåòèê ìàòåðèàë.

ÏÎËÈÔÎÍÈÊ

ñèô.  [éóí.] Ïîëèôîíèéàéà àèä

îëàí; ÷îõñÿñëè. Ïîëèôîíèê ìóñèãè.

ÏÎËÈÊËÈ´ÍÈÊÀ

[éóí.] Ìöõòÿëèô èõòèñàñëàð

öçðÿ ÿùàëèéÿ (èñòÿð ýÿëÿí, èñòÿðñÿ äÿ åâäÿ éà-

òàí õÿñòÿëÿðÿ) ùÿêèì éàðäûìû ýþñòÿðÿí òèáá

ìöÿññèñÿñè.

ÏÎËÈÔÎÍÈ´ÉÀ

[éóí.  ïîëéïùîíèà]  ìóñ.

Âîêàë âÿ éà èíñòðóìåíòàë ÿñÿðëÿðäÿ áèð íå÷ÿ

ñÿñèí áèð âàõòäà áèðëÿøìÿñè; ÷îõñÿñëèëèê.

ÏÎËÈÃË

ÓÒ

[éóí.] ×îõ äèë áèëÿí àäàì.

ÏÎËÈÃ

ÓÍ

[éóí.] Ùÿðáè òÿëèì, ùàáåëÿ

ìöõòÿëèô ñèëàùëàðûí ñûíàãäàí êå÷èðèëìÿñè

ö÷öí áþéöê ñàùÿ. Ïîëèãîíäà òÿëèì êå÷ìÿê.

ÏÎËÈÃÐÀÔ×Û

èñ. Ïîëèãðàôèéà ñÿíàéåñè èø-

÷èñè, ïîëèãðàôèéà ìöòÿõÿññèñè.

ÏÎËÈÃÐÀÔÈ´Ê

ñèô.  [éóí.] Ïîëèãðàôèéà èëÿ

ÿëàãÿäàð îëàí, ïîëèãðàôèéàéà àèä îëàí. Ïîëè-

ãðàôèê èøëÿð. Êèòàáûí ïîëèãðàôèê êåéôèééÿòè.

613

ÏÎÅÌÀ

ÏÎËÈÃÐÀÔÈÊ

ÏÎËÈÃÐÀÔÈ´ÉÀ

[éóí.  ïîëéýðàïùèà – ÷îõ

éàçû] ×àï ìÿùñóëëàðû èñòåùñàëûíûí áöòöí íþâ-

ëÿðèíè ÿùàòÿ åäÿí òåõíèêà, ñÿíàéå ñàùÿñè.

ÏÎËÈÌ

ÉÐËßÐ

úÿì [éóí. ïîëéìåðåñ – ÷îõ

ùèññÿäÿí èáàðÿò] Êèìéÿâè òÿðêèáè åéíè îëàí,

ëàêèí ìîëåêóëäàêû àòîìëàðûí ìèãäàðûíà ýþðÿ

èñÿ áèð-áèðèíäÿí ôÿðãëÿíÿí ìàääÿëÿð. // Ùÿ-

ìèí ìàääÿëÿðäÿí ùàçûðëàíàí, äöçÿëäèëÿí.

Ïîëèìåð ìàòåðèàëëàð.

ÏÎËÈÍ

ÉÇÈÉÀ

èñ. [éóí.] Ñàêèò Îêåàí àäà-

ëàð ãðóïó. Ïîëèíåçèéà àäàëàðû âóëêàí ìÿíøÿ-

ëèäèð.

ÏÎËÈÍÅÇÈÉÀËÛËÀÐ

úÿì Ñàêèò îêåàí

àäàëàðûíûí (Ïîëèíåçèéàíûí) éåðëè ÿùàëèñè.

ÏÎËÈÎÌÈÅËÈ´Ò

[éóí. ïîëèîñ – áîç âÿ ìéå-

ëîñ – èëèê] òèá. Óøàã èôëèúè.

ÏÎËÈ´Ï

[éóí. ïîëé – ÷îõ âÿ ïóñ – àéàã]

1. çîîë. Éåðèíäÿí ùÿðÿêÿò åäÿ áèëìÿéÿí äÿ-

íèç ùåéâàíû – áàüûðñàãáîøëóãëóëàðûí îòóðàã

íþâö. Øèðèí ñó ïîëèïè. Ìÿðúàí ïîëèïè.

2. òèá. Áóðóíóí, àíàëûüûí âÿ ñ.-íèí ñåëèêëè

ãèøàñûíäà ÿìÿëÿ ýÿëÿí õîøõàññÿëè øèø – ýþ-

áÿëÿêâàðè ïàòîëîæè òþðÿìÿ.

Ï

ÓËÈÑ

[àëì. ïîëèçàè] 1. Ïîëèñèéàäà õèäìÿò

åäÿí àäàì. Àðàç úàâàá âåðìÿéèá ïîëèñëÿð èëÿ

áèðëèêäÿ ãàïûäàí ÷ûõäû. À.Øàèã.

2. Ïîëèñèéà, ïîëèñ èäàðÿñè. Ãîðîäîâîé Êÿð-

áÿëàéû Çàë èéèðìè áåø èëäÿí àðòûã ïîëèñ èäàðÿ-

ñèíäÿ õèäìÿò åäèðäè. ß.Ùàãâåðäèéåâ. Ïîëèñ

èäàðÿëÿðè áèð-áèðèíÿ äÿéìèø, Úàááàð áÿéÿ ÿë

ãàëäûðàí àäàì î ýöíöí àõøàìû ùÿáñ îëóí-

ìóøäó. Ì.Ùöñåéí.

3. Ïîëèñ âÿ æàíäàðìåðèéàéà ÿñàñëàíàí, ýöú

âÿ çîðàêûëûã ÿñàñûíäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí. Ïîëèñ

òåððîðó. Ïîëèñ èäàðÿ öñóëó.

ÏÎËÈÑÅÌÈ´ÉÀ

[éóí. ïîëé – ÷îõ âÿ ñåìà –

èøàðÿ] äèë÷. Áèð ñþçäÿ áèð íå÷ÿ ìÿíàíûí îë-

ìàñû; ñþçöí ÷îõìÿíàëûëûüû.

ÏÎËÈÑÈÉÀ

[àëì. ïîëèçåè] 1. Ìþâúóä ãóðó-

ëóøóí òÿùëöêÿñèçëèéèíè âÿ îíóí ãîéìóø îëäóüó

ãàíóí-ãàéäàëàðû ãîðóéàí õöñóñè èíçèáàòè îð-

ãàí.

2. òîï. Áó îðãàíäà õèäìÿò åäÿíëÿð; ïîëèñëÿð.

ÏÎËÈÑÌ

ÉÍ

[èíý. ïîëèúåìàí] Èíýèëòÿðÿ âÿ

ÀÁØ-äà ïîëèñ íÿôÿðè; ïîëèñ.

ÏÎËÈÑÌÅÉÑÒÅÐ

[àëì. ïîëèçåèìåèñòð]

1917-úè èë èíãèëàáûíäàí ãàáàã Ðóñèéàäà: èðè

øÿùÿðëÿðèí ïîëèñ ðÿèñè.

ÏÎËÈÒÅÕÍÈÊ

ñèô.  [éóí.] 1. Òåõíèêàíûí

ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðèíÿ àèä îëàí, îíëàðëà áàüëû

îëàí. Ïîëèòåõíèê èíñòèòóò. Ïîëèòåõíèê ìóçåé.

2. Ïîëèòåõíèçì ÿñàñûíäà ãóðóëìóø. Ïîëèòåõ-

íèê òÿùñèë.

ÏÎËÈÒÅÕÍÈÊÈ

á à õ ïîëèòåõíèê 2-úè ìÿ-

íàäà.

ÏÎËÈÒ

ÉÕÍÈÊÓÌ

[éóí.] Ïîëèòåõíèê ìÿê-

òÿá.

ÏÎËÈÒÅÕÍÈ´ÇÌ

[éóí.] Øàýèðäè èñòåùñàëà-

òûí áöòöí ÿñàñ ñàùÿëÿðè èëÿ íÿçÿðè âÿ ÿìÿëè

òàíûø åòìÿê ÿñàñûíäà ãóðóëìóø òÿëèì ñèñòåìè.

ÏÎËÈÒÎËÎÃ

èñ. [éóí.] Ñèéàñÿòëÿ âÿ ñèéà-

ñÿò åëìè èëÿ ìÿøüóë îëàí àäàì; ñèéàñÿòøöíàñ,

ñèéàñÿò÷è.

ÏÎËÈÒ

ÚÐÀ

èñ. [ëàò.] Àüàúäàí îëàí ìÿìó-

ëàòûí öçÿðèíÿ ÷ÿêèá èøûëäàòìàã ö÷öí ñïèðòëè ëàê,

ñïèðòäÿ ùÿëë åäèëìèø ãàòðàí ìÿùëóëó.

ÏÎËÊ

èñ. [ðóñ.] Àäÿòÿí äèâèçèéà, éà áðè-

ãàäà òÿðêèáèíÿ äàõèë îëàí ìöñòÿãèë ãîøóí âà-

ùèäè. Ãâàðäèéà ïîëêó. Ïîëê êîìàíäèðè. Òàíê

ïîëêó. – Ôèðèäóíó ïîëê ãÿðàðýàùûíûí ãàðøû-

ñûíäà ñàõëàìûøäûëàð. Ìèð Úÿëàë.

Ï

ÓËÊÀ

èñ. [÷åõ. ïîëêà] 1. Úÿëä îéíàíûëàí

Àâðîïà ðÿãñëÿðèíäÿí áèðèíèí àäû, ùàáåëÿ ùÿ-

ìèí ðÿãñèí ìóñèãèñè. Íÿôÿñëè ìóñèãè ÷àëñà

ïîëêàíû; Ãûçûøûð êþùíÿíèí ñîéóìóø ãàíû.

Ù.Ê.Ñàíûëû.

2. Ùÿìèí ðÿãñ ðèòìèíäÿ ìóñèãè ÿñÿðè. Ðàõ-

ìàíèíîâóí ïîëêàñû.

ÏÎËÊ

ÓÂÍÈÊ

èñ. [ðóñ.] Ïîäïîëêîâíèê ðöò-

áÿñèíäÿí ñîíðà ýÿëÿí çàáèò ðöòáÿñè âÿ éà àäû,

ùàáåëÿ áåëÿ ðöòáÿñè âÿ éà àäû îëàí øÿõñ. Óçóí,

ýþçö åéíÿêëè, ïîëêîâíèê ðöòáÿñèíäÿ èêèíúè áèð

çàáèò äÿ áóðàéà éàíàøäû. Ñ.Âÿëèéåâ.

ÏÎËÊÎÂÍÈÊËÈÊ

èñ. Ïîëêîâíèê ðöòáÿñèíäÿ

îëìà.

ÏÎËÎÍ

ÉÇ

èñ. [ôð.] Ìèëëè ïîëéàê ðÿãñè.

ÏÎËÎÂ

ÉÑ

èñ.  Òöðê òàéôàëàðûíäàí áèðè âÿ

ùÿìèí òàéôàéà ìÿíñóá îëàí àäàì; ãûï÷àãëàð.

ÏÎËÉÀÊ

Ãÿðáè ñëàâéàí õàëãëàðûíäàí áèðè

âÿ áó õàëãà ìÿíñóá àäàì.

ÏÎËÉÀÊÚÀ

ñèô.  âÿ çÿðô  Ïîëéàê äèëèíäÿ.

Ïîëéàêúà êèòàá. Ïîëéàêúà-ðóñúà ëöüÿò.

ÏÎËÉÀÐËÀØÌÀ

ôèç. Èøûã âÿ åëåêòðîìàã-

íèò òèòðÿéèøëÿðèíèí ìöÿééÿí áèð ñÿòù öçÿðèíäÿ

áàø âåðìÿñè õàññÿñè.

ÏÎÌÀÄÀ

[ôð.] Ìöõòÿëèô ÿòèðëè ìàääÿëÿðèí

ãàòûøûüûíäàí èáàðÿò êîñìåòèê éàü. Äîäàã ïî-

614

ÏÎËÈÃÐÀÔÈÉÀ

ÏÎÌÀÄÀ

ìàäàñû. – ×àíòàñûíäà úöðáÿúöð ïîìàäà, öç-

éàüû âàð; Äèëëÿíèð äèíäèðìÿìèø ýÿðÿêñèç áèð

ñàç êèìè. Ñ.Ðöñòÿì.

ÏÎÌÀÄÀËÛ

ñèô. Ïîìàäà ÷ÿêìèø (÷ÿêèëìèø),

ïîìàäà ñöðòìöø (ñöðòöëìöø). Ïîìàäàëû ãûç.

ÏÎÌÈÄ

ÓÐ

[èòàë. ïîìèäîðî] Ãóøöçöìö

àèëÿñèíÿ ìÿíñóá áîñòàí áèòêèñè. Ïîìèäîð øèòèë

åòìÿê. // Ùÿìèí áèòêèíèí ýèðäÿ ãûðìûçû ìåé-

âÿñè. Áàçàðäàí ïîìèäîð àëìàã. – [Ìÿúèä

êèøèíèí] ãàáàüûíäàêû àü ñöôðÿíèí öñòöíäÿ ýþé-

ýþéÿðòè, ïåíäèð, ÷þðÿê, ïîìèäîð, áèð êàñà äà

ãàòûã âàðäû. È.Ìÿëèêçàäÿ.

ÏÎÍ×ÈÊ

[ïîë. ïàúçåê] È÷èíÿ ìöðÿááÿ, ðè-

÷àë âÿ éà áàøãà øèðíè ãîéóëàí êþìáÿ, ãîüàë.

Ï

ÓÍ×Î

èñ. [èñï.] Äöçáóúàã áè÷èìëè ïëàø.

Ï

ÓÍÈ

[èíý.] Êè÷èêáîéëó àò úèíñè. 

ÏÎÍÒ

ÓÍ

[ôð.] 1. Ìöâÿããÿòè êþðïö âÿ éà

áèð øåéè ñó öçÿðèíäÿ ñàõëàìàã ö÷öí, éàõóä äà

áÿðÿ êèìè èñòèôàäÿ îëóíàí éàñòûäèáëè ýÿìè, ãà-

éûã. // Áåëÿ ýÿìèëÿðèí öñòöíäÿ ãóðóëàí ìö-

âÿããÿòè êþðïö. Ïîíòîí ãóðìàã. Ïîíòîí êþðïö.

2. Áàòìûø ýÿìèëÿðè ÷ûõàðàðêÿí èñòèôàäÿ îëó-

íàí áîø ÷ÿëëÿê âÿ ñ. øÿêëèíäÿ îëàí ïîëàä ãóðüó.

ÏÎÍÒÎÍ×Ó

èñ. Ìöùÿíäèñ ãîøóíëàðû ùèññÿ-

ëÿðèíäÿ õèäìÿò åäÿí ùÿðáè ãóëëóã÷ó; ïîíòîí

ãóðàøäûðìà ìöòÿõÿññèñè.

ÏÎÏËÈ´Í

èñ.  [ôð.] Ãàáàðûã çîëàãëû èïÿê âÿ

ïàìáûã ãàðûøûüûíäàí ïàð÷à.

ÏÎÏÓËÈÑÒ

èñ. âÿ ñèô. [ëàò.] Ïîïóëéàðëûã âÿ

êöòëÿíèí ðÿüáÿòèíè ãàçàíìàã ö÷öí èúðàñû

ãåéðè-ìöìêöí áþéöê âÿäëÿð âåðÿí ñèéàñÿò÷è

âÿ ùÿðÿêàò.

ÏÎÏÓËÉÀÐ

ñèô.  [ëàò. ïîïóëàðèñ – õàëã]

1. Àíëàøûëàí ñàäÿ äèëäÿ éàçûëìûø; ìÿçìóíó,

èôàäÿ òÿðçè ñàäÿ îëàí; êöòëÿâè. Ïîïóëéàð êèòàá.

Ïîïóëéàð äèëäÿ éàçûëìûø ÿñÿð.

2. Ìÿøùóð, ýåíèø êöòëÿëÿðèí ðÿüáÿòèíè ãà-

çàíìûø. Ïîïóëéàð ìóñèãè. Ïîïóëéàð ìöüÿííè.

// Ýåíèø éàéûëìûø, êöòëÿâè. Ïîïóëéàð ìÿúìóÿ.

ÏÎÏÓËÉÀÐËÛÃ

èñ. Ìÿøùóðëóã; ýåíèø êöòëÿ

òÿðÿôèíäÿí òàíûíìà, ñåâèëìÿ, îíóí ðÿüáÿòèíè

ãàçàíìà.

ÏÎÏÓÐÐÈ´

èñ. [ôð.] 1. Ïîïóëéàð îïåðà, îïå-

ðåòòà, áàëåò, õàëã ìàùíûëàðû âÿ ðÿãñ ìîòèâëÿðèí-

äÿí òÿðòèá åäèëÿí ìóñèãè ÿñÿðè.

2. Ãàðìàãàðûøûã.

ÏÎÐÎØÎÊ

[ðóñ.] Áÿðê ìàääÿíèí òîç ùà-

ëûíà ñàëûíìûø ùèññÿúèêëÿðè; òîç.

ÏÎÐÑ

“Ïîðöèÿ” ñþçöíöí úàíëû äèëäÿ èøëÿ-

íèëÿí éàíëûø ôîðìàñû. [Òÿëÿáÿ:] Ö÷öìöçÿ èêè

ïîðñ øèøëèê [ñèôàðèø] åòäèê. Ãàíòÿìèð.

ÏÎÐÑÈÉÀ

[ëàò.] Éåìÿêõàíàäà, ðåñòîðàíäà

áèð àäàìëûã õþðÿê âÿ éà è÷êè. [Ìèðçÿ Ìàù-

ìóä:] Ìÿíèì ö÷öí, äåýèíÿí, éàðûì ïîðñèéà

êîòëåò âåðñèíëÿð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

ÏÎÐÑÓÃ

èñ. çîîë. Äÿëÿ ôÿñèëÿñèíäÿí ÷ÿíÿñè

èòè, áÿäÿíè éþíäÿìñèç, óçóí ãàáà éóíëóã, õÿçëè

éûðòûúû ùåéâàí. Áîñòàíà ýèðÿí ïîðñóã éàáàíû

ãÿáóë åéëÿð. (Àòà. ñþçö). [Çåéíàë:] Àøàüûýöë-

ëöéÿ ýåäèðèê, äåéèðëÿð, îðàëàðäà ïîðñóã âàð.

ß.ßáöëùÿñÿí. 

ÏÎÐÑÓÌÀÃ

ô. 1. Òóðøóìàã, êèôëÿíìÿê.

2. ìÿú. Þçöíäÿí ÷ûõìàã, ãàáàðìàã. 

Ï

ÓÐØÅÍ

èñ. [ðóñ.] Ìàéåëÿðè, áóõàðû, ãàç-

ëàðû ãîâàí ñèëèíäðèê ùèññÿ.

ÏÎÐÒÀÜÀË

èñ. áîò. Úÿíóáäà áèòÿí ùÿìèøÿ-

éàøûë ñèòðóñ àüàúû. [Ñÿôÿðëè:] Ñàéñûç-ùåñàáñûç

ìåéâÿ, ïîðòàüàë àüàúëàðû ÷è÷ÿêëÿéÿúÿê. Ù.Ñå-

éèäáÿéëè. // Ùÿìèí àüàúûí ãàëûí íàðûíúû ãà-

áûãëû, ñóëó, äèëèìëè éóìøàã ìåéâÿñè.

ÏÎÐÒ

ÁË

[ëàò. ïîðòà – ýèðèø, äàðâàçà] Áþ-

éöê áèíàíûí ìåìàðëûã úÿùÿòäÿí èøëÿíìèø âÿ

éà öìóìè ôîíäà àéðûëìûø áàø ýèðÿúÿéè. Ñö-

òóíëó ïîðòàëëàð.

ÏÎÐÒÀÒÈÂ

ñèô. [ôð.] Éàíäà, ÿëäÿ ýÿçäèðèëÿ

áèëÿí; éöíýöë, éûüúàì. Ïîðòàòèâ ìàãíèòîôîí.

Ïîðòàòèâ ðàäèî.

ÏÎÐÒÔÅË

[ôð.] Êèòàá, äÿôòÿð, êàüûç ãîé-

ìàã ö÷öí ÿëäÿ ýÿçäèðèëÿ áèëÿí äÿñòÿëè ÷àíòà.

Äÿðè ïîðòôåë. Ãàðà ïîðòôåë. – Ãîëòóãëàðûíäà

êàüûç ãîâëóüó âÿ éà ïîðòôåë îëàí ÷èíîâíèêëÿð,

âÿêèëëÿð ýèðèá-÷ûõûðäûëàð. Ò.Ø.Ñèìóðã. Éàð-

ìÿììÿä ïîðòôåëèíäÿí áèð äÿñòÿ ÿçèê-öçöê êà-

üûç ÷ûõàðäû. Ì.Èáðàùèìîâ.

◊ Íàçèð ïîðòôåëè – íàçèð âÿçèôÿñè. Ðåäàê-

ñèéà ïîðòôåëè – áèð ðåäàêñèéàíûí, íÿøðèééàòûí

÷àï îëóíìàã ö÷öí ãÿáóë åòìèø îëäóüó ÿëéàç-

ìàëàðûíûí ùàìûñû áèð éåðäÿ.

ÏÎÐÒÔÅËËÈ

ñèô. ßëèíäÿ ïîðòôåëè îëàí, ÿëèíäÿ

ïîðòôåë òóòìóø. Ïîðòôåëëè êèøè. – Áó ñààò ãóë-

ëóãäàí ÷ûõûá ïîðòôåëëè (ç.) ýÿëÿúÿê. Ù.Íÿçÿðëè.

ÏÎÐÒÔÅËÑÈÇ

ñèô.: ïîðòôåëñèç íàçèð – áÿçè

þëêÿëÿðäÿ: äþâëÿò èäàðÿëÿðèíèí àéðûúà áèð ñàùÿ-

ñèíÿ ðÿùáÿðëèê åòìÿéÿí, ëàêèí õöñóñè òàïøûðûã-

ëàðû éåðèíÿ éåòèðÿí íàçèð.

ÏÎÐÒÌÀÍÀÒ

[ôð. ïîðòå-ìîííàèðå “ïîðò-

ìàíå” ñþçöíäÿí] Ïóëãàáû, ïóë êèñÿñè.

615

ÏÎÌÀÄÀËÛ

ÏÎÐÒÌÀÍÀÒ

ÏÎÐÒÐ

ÉÒ

[ôð.] Áèð øÿõñèí âÿ éà áèð äÿñòÿ

àäàìûí ðÿññàì òÿðÿôèíäÿí ÷ÿêèëìèø øÿêëè, éà-

õóä ùåéêÿëòÿðàø òÿðÿôèíäÿí âåðèëìèø òÿñâèðè.

Õàëûíûí öñòöíäÿ .. çÿðëè ÷ÿð÷èâÿéÿ ñàëûíìûø èðè

ïîðòðåò âàðäû. Ì.Ùöñåéí. Äèâàðà áèð íå÷ÿ

ìÿøùóð àðòèñòèí ïîðòðåòè âóðóëìóøäó. È.ßôÿí-

äèéåâ. // Ôîòî èëÿ ÷ÿêèëìèø àäàì øÿêëè. // ìÿú.

äàí. Áàøãàñûíà ÷îõ îõøàéàí àäàì ùàããûíäà.

Óøàã ëàï àòàñûíûí ïîðòðåòèäèð. // ßäÿáè ÿñÿðäÿ

ïåðñîíàæûí õàðèúè ýþðêÿìèíèí òÿñâèðè; ñóðÿò.

Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ ïîðòðåò óñòàñûäûð.

ÏÎÐÒÐÅÒ×È

èñ. Ïîðòðåò ÷ÿêìÿêäÿ ìàùèð

îëàí ðÿññàì.

ÏÎÐÒÑÈÃÀÐ

[ôð.] Ïàïèðîñ âÿ éà ñèãàðåò

ãîéìàã ö÷öí êè÷èê éàñòû ãóòó, ãàá; ïàïèðîñ-

ãàáû.  ßøðÿô Ñóëòàíîâ ñòîëóí öñòöíäÿ à÷ûã

ãîéóëìóø ýöìöø ïîðòñèãàðûíäàí áèð ïàïèðîñ

ýþòöðöá éàíäûðäû. È.ßôÿíäèéåâ.

ÏÎÐÒÓÃÀËÚÀ

ñèô. âÿ çÿðô Ïîðòóãàë äèëè.

Ïîðòóãàëúà äàíûøìàã.

ÏÎÐÒÓÃÀËÈÉÀËÛ

èñ. Ïîðòóãàëèéàíûí ÿñàñ

ÿùàëèñèíè òÿøêèë åäÿí õàëãà ìÿíñóá àäàì.

ÏÎÐÒÂ

ÉÉÍ

[àëì.] Òöíä öçöì øÿðàá íþâö.

ÏÎÐÒÉÅ

èñ. [ôð.] Ìåùìàíõàíà õèäìÿò÷èñè,

ãàïû÷û.

ÏÎÐÓÃ

á à õ ãóðáàüàîòó.

ÏÎÑÒ

[ôð.] 1. Áèð øåéè âÿ éà øÿõñè ìöøà-

ùèäÿ àëòûíäà ñàõëàìàã âÿ éà ìöùàôèçÿ åòìÿê

ö÷öí éåð, ìÿíòÿãÿ. Áåëÿ ãîðõóëó âàõòäà ïîñò-

äàí óçàãëàøìàã îëàðìû? Ù.Íÿçÿðëè. [Êåøèê-

÷èëÿð] äóðìàäàí þç ïîñòëàðû ÿòðàôûíäà äîëà-

øûðäûëàð. Ñ.Âÿëèéåâ.

2. Áèð øåéè ìöùàôèçÿ åòìÿê âÿ éà ìöøà-

ùèäÿ àëòûíäà ñàõëàìàã ö÷öí ìöÿééÿí éåðäÿ

ãîéóëìóø íþâáÿò÷è âÿ éà ÿñýÿð äÿñòÿñè. Ìÿ-

äÿäîâ òàãûìû ýÿçèá, ïîñòëàðû éîõëàéûá, êåøèê-

äÿí àçàä îëàí ÿñýÿðèí èñòèðàùÿò åòäèéèíÿ, éóõó-

ëàäûüûíà áàõûðäû. ß.ßáöëùÿñÿí.

3.  õöñ. Èñòåùñàë ïðîñåñèíèí òåëåìåõàíèêà,

ñèãíàë âÿ ñ. âàñèòÿñèëÿ èäàðÿ îëóíäóüó éåð. Ðÿèñ

îïåðàòîð ïîñòëàðûíäàí áèðèíÿ ÷ûõûð, êèìÿ èñÿ

ýþñòÿðèø âåðèð. (Ãÿçåòëÿðäÿí).

4. äàí. Ìÿñóë âÿçèôÿ. Äèðåêòîðëóã ïîñòó.

Ìÿñóë ïîñò.

ÏÎÑÒÀÌ

ÉÍÒ

[àëì. ïîñòàìåíòå] 1. Àáèäÿ,

ñöòóí, ùåéêÿë âÿ ñ.-íèí þçöëö, àëòëûüû. Ãðàíèò

ïîñòàìåíò. Íèçàìèíèí ùåéêÿëèíèí ïîñòàìåíòè.

2. Ìóçåé, ñÿðýè âÿ ñ.-äÿ ùåéêÿëèí ãîéóë-

äóüó àëòëûã. Ïîñòàìåíòèí öñòöíäÿêè òÿééàðÿ

àáèäÿñè ýöí èøûüûíäà åëÿ ïàðûëäàéûðäû, åëÿ èøûë-

äàéûðäû, äåéèðäèí áÿñ òÿééàðÿ äåéèë áó, ãà-

íàäëû áèð ýöíÿøäè äîüóá áóðäà. È.Ìÿëèêçàäÿ.

ÏÎÑÒÑÎÂÅÒ

ñèô.  [ðóñ.] ÑÑÐÈ-íèí ñöãó-

òóíäàí, ñîâåò ãóðóëóøó äàüûëäûãäàí ñîíðàêû

äþâð.  Ïîñòñîâåò ìÿêàíûíäàêû ìöñòÿãèë òöðê

ðåñïóáëèêàëàðû.

ÏÎÑÒÓË

ÁÒ

[ëàò.] ôÿëñ. Ìöÿééÿí åëìè íÿ-

çÿðèééÿíèí áàøëàíüûú íþãòÿñè êèìè ãÿáóë åäè-

ëÿí âÿ áèð ãàéäà îëàðàã, ùÿìèí íÿçÿðèééÿ

÷ÿð÷èâÿñèíäÿ èñáàò îëóíìàéàí ïðèíñèï âÿ éà

ùþêì. Ìÿíòèãäÿ âÿ åëìèí ìåòîäîëîýèéàñûíäà

“ïîñòóëàò” àíëàéûøûíäàí “àêñèîì” àíëàéûøûíûí

ñèíîíèìè êèìè äÿ èñòèôàäÿ îëóíóð.

ÏÎØÀ

èñ. êþùí. ßõëàãñûç, ïîçüóí, òÿðáè-

éÿñèç àäàì. [Øÿðÿôíèñÿ:] Ïàðèæäÿ ñÿíèí êèìè

îüëàí áó ïîøàëàðûí ÿëèíäÿí ñàü ãóðòàðà áè-

ëÿðìè êè, ãàéûäûá ýÿëÿíäÿí ñîíðà àäàì êèìè

äóðóá-îòóðà. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.

ÏÎÒÀ

1. èñ.  Àäÿòÿí äîíóç, àéû áàëàñûíà

äåéèëèð. Äîíóç ïîòàñû. – Ìàüàðà î ãÿäÿð êè÷èê

èäè êè, è÷èíäÿêè èêè àéû áàëàñû (ïîòàñû) àïà÷ûã

ýþðöíöðäö. À.Øàèã.

2. Á à õ ïîòàáîé(ëó). Ïîòà îüëàí. Ïîòà êèøè.

ÏÎÒÀÁÎÉ(ËÓ)

äàí. Áîéó àë÷àã, ëàêèí êþê,

êîïïóø, äîëüóí. ..Ïîòàáîé àäàìûí ôÿàëèé-

éÿòñèçëèéè, êöòëöéö Ñÿìÿäè äÿùøÿòÿ ýÿòèðèðäè.

È.Ùöñåéíîâ.

ÏÎÒ

ÁØ

[ùîëë. ïîòàñúù] Àüàú âÿ éà îò ýö-

ëöíäÿí àëûíàí êàëèóì õëîðèä.

ÏÎÒÅÍÑÈ

ÁË

[ëàò. ïîòåíòèà – ãöââÿ] 1. ôèç.

Ìöÿééÿí íþãòÿäÿ áèð øåéèí åíåðæèñèíè, ýÿð-

ýèíëèéèíè âÿ ñ. ñÿúèééÿëÿíäèðÿí âàùèäÿ áÿðà-

áÿð êÿìèééÿò. Úàçèáÿ ãöââÿñèíèí ïîòåíñèàëû.

2. ìÿú. êèò. Ìöÿééÿí ìÿãñÿä, èø ö÷öí ëàçûì

îëàí øÿðòëÿðèí, âàñèòÿëÿðèí ìÿúìóñó. Äþâëÿ-

òèí ñÿíàéå ïîòåíñèàëû.

3. ñèô. Öçÿ ÷ûõà áèëÿí, ìöìêöí îëà áèëÿí,

òåç-ýåú þçöíö ýþñòÿðÿ áèëÿí; ýèçëè øÿêèëäÿ

ãàëàí.  Òðèéåñòäÿ ïîòåíñèàë áèð ãöââÿ ùþêì

ñöðöðäö. Ñ.Âÿëèéåâ.

ÏÎÒÅÍÑÈÉÀ

èñ.  [ëàò.] Èìêàí, ãàáèëèééÿò,

áàúàðûã, èãòèäàð.

ÏÎÂÅÑÒ

[ðóñ. ïîâåñò] Ñöæåòè ðîìàíà íèñ-

áÿòÿí äàùà ñàäÿ âÿ ùÿúìúÿ îíäàí äàùà êè÷èê

îëàí áÿäèè ÿñÿð. Ñ.Ðÿùèìîâóí “Àéíàëû” ïî-

âåñòè. Ïîâåñò éàçìàã. 

ÏÎÂÅÑÒ×È

èñ. Ïîâåñò éàçàí éàçû÷û, ÿäèá.

616

ÏÎÐÒÐEÒ

ÏÎÂÅÑÒ×È

ÏÎÂÈ´ÄËÎ

[ðóñ.] Øÿêÿð âÿ éà ïàòêàäà

áèøèðèëìèø ÿçèëìèø ìåéâÿ ìàääÿñè; ðè÷àë.

ÏÎÇÀ

èñ. [ôð.] 1. Äóðóø, âÿçèééÿò.

2.  ìÿú. Ñÿìèìè îëìàéàí äàâðàíûø, ðèéà-

êàðëûã.

ÏÎÇÀÍ

èñ. Éàçû, øÿêèë âÿ ñ. ïîçìàã ö÷öí

ðåçèí ïàð÷àñû.

ÏÎÇÄÓÐÌÀ

“Ïîçäóðìàã”äàí ô.èñ.

ÏÎÇÄÓÐÌÀÃ

“Ïîçìàã”äàí èúá.

ÏÎÇÜÓÍ

ñèô.  1. ßõëàãñûç, ÿõëàãû ïèñ.

[Ãà÷àé:]  Ñèçèí ìÿêòÿáèí òÿëÿáÿñè Ìàùìóä

Ìÿðäàíîüëó äöíÿí àõøàì áèð äÿñòÿ ïîçüóí

àäàìëàðëà ãóìàð îéíàéûðìûø. Ç.Õÿëèë.

2. Ïîçóëìóø ùàëäà îëàí, ïîçóëìóø, äàüûë-

ìûø, áÿðáàä ùàëà ýÿëìèø, íèçàìñûç. Èðàã âÿ

Áàüäàä ãîøóíó áöòöí .. ãÿðàðýàùûíû âÿ ÿðçàã

øåéëÿðèíè, ñèëàù âÿ éöê ìàëëàðûíû áóðàõûá

íèçàìñûç âÿ ïîçüóí áèð ñóðÿòäÿ ãà÷ìûøäû.

Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

3. Ïÿðèøàí, ïèñ. ßùâàëûì åëÿ ïîçüóí èäè êè,

éóõó-çàä ìÿíäÿí ÷îõ óçàã èäè. Ú.Ìÿììÿä-

ãóëóçàäÿ.

ÏÎÇÜÓÍËÀØÄÛÐÌÀ

“Ïîçüóíëàøäûðìàã”-

äàí ô.èñ. 

ÏÎÇÜÓÍËÀØÄÛÐÌÀÃ

ô.  1. Ïîçüóí ùàëà

ýÿòèðìÿê, áÿðáàä ùàëà ñàëìàã, ïîçóá äàüûò-

ìàã.

2. ßõëàãúà ïîçìàã. Ïèñ ìöùèò óøàüû ïîç-

üóíëàøäûðà áèëÿð.

ÏÎÇÜÓÍËÀØÌÀ

“Ïîçüóíëàøìàã”äàí ô.èñ.

ÏÎÇÜÓÍËÀØÌÀÃ

ô.  1. Ïîçüóí îëìàã,

ÿõëàãû ïèñëÿøìÿê, õàðàáëàøìàã.

2. Ïîçóëìàã, ïÿðèøàí îëìàã, õàðàáëàøìàã.

[Äÿðâèø:] Ùóøóì âÿ áÿäÿíèì ëÿìñëÿøäè, ïîç-

üóíëàøäû, þçöìö äóéìàç îëäóì.. À.Äèâàí-

áÿéîüëó.

3. Ïîçüóí ùàëà ýÿëìÿê, èíòèçàìäàí ÷ûõìàã,

ãàéäà-ãàíóíà ðèàéÿò åòìÿìÿéÿ áàøëàìàã.

Ïîçüóíëàøìûø ñèëàùëû äÿñòÿíè òÿðê-ñèëàù åòìÿê.

ÏÎÇÜÓÍËÓÃ

èñ.  1. ßõëàãñûçëûã, ìÿíÿí

ïîçóëìóø àäàìûí ùàë âÿ êåéôèééÿòè. [Çåéíàë]

ýåò-ýåäÿ ìÿèøÿò ïîçüóíëóüóíóí ÷èðêàáû è÷èíÿ

éóâàðëàíûðäû. Ñ.Ùöñåéí.

2. Íèçàìñûçëûã, ãàðûøûãëûã, ïÿðàêÿíäÿëèê,

èõòèëàô, ïÿðòëèê, äèëõîðëóã. Ìÿúëèñÿ ïîçüóíëóã

äöøìÿê. – ..Ñöôðÿ áàøûíäà ïîçüóíëóã éàðàò-

ìàã èñòÿìÿäèì. Ì.Ñ.Îðäóáàäè. // Ìÿüëóáèé-

éÿò, éåíèëìÿ. Ïîçüóíëóüà óüðàìàã.

3. Ïÿðèøàíëûã, õàðàáëûã. ßùâàëûí ïîçüóí-

ëóüó. – Àðâàä ÿðèíèí ùàëÿòèíèí ïîçüóíëóüóíó

õÿáÿð àëäûãäà Ìèðçÿ äåäè: – Íÿ åëÿéèì, àé

àðâàä. Áó ýöí-ñàáàù óøàãëàðû ìÿêòÿáäÿí õà-

ðèú åäÿúÿêëÿð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

ÏÎÇÈ´ÑÈÉÀ

èñ. [ëàò.] 1. Ìþâãå.

2. Äóðóø, âÿçèééÿò.

3. Äþéöø ìåéäàíû.

4. Áàõûì, ðÿé, ìöíàñèáÿò.

ÏÎÇÈÒÈÂÈ´ÑÒ

[éóí.] Ïîçèòèâèçì òÿðÿôäàðû.

ÏÎÇÈÒÈÂÈ´ÇÌ

[ëàò. ïîñèòèâóñ – ìöñáÿò]

Îáéåêòèâ âàðëûüûí âÿ øåéëÿðèí ìàùèééÿòèíèí

äÿðê îëóíà áèëìÿñèíè èíêàð åäÿí, òÿúðöáÿíè

òÿùðèô åäÿðÿê îíó ñóáéåêòèâ ùèññ âÿ òÿñÿââöð-

ëÿðèí òîïëóñó êèìè èçàù åäÿí, åëìèí ðîëóíó,

ôàêòëàðû òÿñâèð åòìÿê âÿ ñèñòåìëÿøäèðìÿêëÿ

ìÿùäóäëàøäûðàí, îíëàðûí èçàùûíûí ìöìêöíëö-

éöíö ãÿáóë åòìÿéÿí èäåàëèñò ôÿëñÿôè úÿðÿéàí.

ÏÎÇÌÀ

“Ïîçìàã”äàí ô.èñ. 

ÏÎÇÌÀÃ

ô. 1. Éàçûíû ðåçèí âÿ ñ. èëÿ ñèëìÿê,

éàõóä öñòöíäÿí õÿòò ÷ÿêìÿêëÿ ãàðàëàìàã.

ßëéàçìàñûíûí áèð àáçàñûíû ïîçìàã. – [Áàëà-

ðçà:]  Ìÿíè ãàíà ñàëìà, ïîç, ñÿíÿ äåéèðÿì.

Ú.Úàááàðëû. Úÿìèëÿ éàçäûüûíû îõóäó, áÿéÿí-

ìÿäè, ïîçäó, éåíèäÿí äöçÿëòäè. Ñ.Ðÿùèìîâ.

2. ìÿú.  Èúàçÿ âåðèëìÿéÿí áèð èø ýþðìÿê,

ãàéäàäàí êÿíàðà ÷ûõìàã. Íèçàì-èíòèçàìû

ïîçìàã. Ãàéäàíû ïîçäóüó ö÷öí úÿðèìÿëÿí-

ìÿê. // Èúàçÿ âåðèëìÿéÿí, ãàäàüàí îëóíìóø

éåðäÿí êå÷ìÿê. Ñÿðùÿäè ïîçìàã. – [Èíúè:]

Äöøìÿíëÿð ùöäóäó ïîçìóøäóð äåéÿ; Ýåäè-

ðÿì õàíûìà õÿáÿð âåðìÿéÿ. À.Øàèã.

3. ìÿú. Àäè ãàéäà èëÿ èíêèøàô åòìÿñèíÿ ìàíå

îëìàã, ãàðìàãàðûøûãëûã òþðÿòìÿê, íèçàìñûç

ùàëà ñàëìàã, äàüûòìàã. [Ýÿíú:] Áèðèíèí èøëÿ-

éÿí, î áèðèíèí ìöôòÿ éåéÿí îëìàñû èíñàíëàðûí

ùÿéàòûíû ïîçìóøäóð. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Àìàíñûç

ìöùàðèáÿ .. [êÿíäëèëÿðèí] éàøàéûøûíû ïîçìóø,

éóðäëàðûíû äàüûòìûø, þçëÿðèíè äÿ äèëÿí÷è ùàëûíà

ñàëìûøäû.  Ò.Ø.Ñèìóðã. // ìÿú.  Ìàíå îëìàã,

ìàíå÷èëèê òþðÿòìÿê, ÿíýÿë òþðÿòìÿê. Èøèí ýå-

äèøèíè ïîçìàã. – Õàíëàð áó ùÿðÿêÿòèëÿ áàéðàì

òÿíòÿíÿñèíè ïîçìàã èñòÿéèðäè. Ìèð Úÿëàë. [Ýöë-

õàð Íÿðýèçÿ:] ..Ýÿðÿê þçýÿñèíèí äèíúëèéèíè

ïîçìàéàñàí. Á.Áàéðàìîâ.

4. ìÿú. Íèçàìñûç ùàëà ñàëìàã, ãàðûøäûðìàã,

ñÿëèãÿäÿí ñàëìàã. ßë óçàäûá áàø áÿçÿéèí

ïîçàñàí; Ùÿð áèðèí áèð éàíà àòàñàí äöðöñò.

Ì.Ï.Âàãèô.

617

ÏÎÂÈÄËÎ

ÏÎÇÌÀÃ

5. ìÿú.  Äÿéèøìÿê, äÿéèøäèðìÿê (ÿñàñÿí

èíêàðäà èøëÿäèëèð). Ðöñòÿì êèøè èñÿ âÿçèééÿòèíè

ïîçìàäàí, ñîéóããàíëûëûãëà äåäè. Ì.Èáðàùèìîâ.

Ïðèñòàâ úàìààòûí àðàñûíäà òÿìêèí âÿ âöãàðûíû

ïîçìàìàüà ÷àëûøäûñà äà áàúàðìàäû. ß.Âÿ-

ëèéåâ.

6. ìÿú. Äàíûøìàüà áàøëàìàã, ñöêóòà, ñà-

êèòëèéÿ ñîí ãîéìàã. Ñàêèòëèéè ïîçìàã. – Àðà-

ëûüà ÷þêÿí ñöêóòó àðòûã ùå÷ êÿñ ïîçìàäû.

ß.Ìÿììÿäõàíëû. Àðàéà ÷þêÿí ñöêóòó ïîç-

ìàã .. ìÿãñÿäèëÿ äèëëÿíäèì. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

7. Á à õ ãàðûøäûðìàã 3-úö ìÿíàäà. Êåôèíè

ïîçìàã.

8. “ßùäè”, “èëãàðû”, “ïåéìàíû”, “âÿäèíè”

ñþçëÿðè èëÿ – âåðäèéè ñþçäÿí ãà÷ìàã, ÿùäèíÿ

âÿôà åòìÿìÿê. [Íöøàáÿ:] Îëñà éåð, ýþé ìÿíÿ

ãàðøû ÿëáèð; Ïîçìàðàì ÿùäè, ñþçöì áèðäèð, áèð!

À.Øàèã.  Óíóäóð âåðäèéè ÿùäè, èëãàðû; Ïîçóð

ïåéìàíûíû òåç èíñàí îüëó. Àøûã Øÿìøèð.

ÏÎÇÓÚÓ

èñ. 1. Ùÿð ùàíñû áèð ãàéäàíû, ãà-

íóíó, öñóëó âÿ ñ.-íè ïîçàí.

2. Ïîçüóíëóã ñàëàí, íèçàìñûçëûã, ãàéäàñûç-

ëûã òþðÿäÿí. Ïîçóúó öíñöðëÿð.

3. Äàüûäûúû, éûõûúû, âèðàíåäèúè, õàðàáà ãî-

éàí. Ïîçóúó áàñãûíëàð.

ÏÎÇÓÚÓËÓÃ

èñ.  Ïîçóúóíóí ýþðäöéö èø,

ïîçüóíëóã ñàëìà èøè.

ÏÎÇÓÃ

ñèô.  1. Ïîçóëìóø, ñèëèíìèø, ãàðà-

ëàíìûø. Ñÿòèðäÿ ïîçóã éåðè îõóìàã îëìóð.

2. Áÿðáàä, äöçýöí îëìàéàí, òÿùðèô åäèëìèø,

äöçýöí òÿëÿôôöç åäèëìÿéÿí. Ïîçóã äèëäÿ äà-

íûøìàã. – [Çàáèò:] Ñèçèí äèëèíèç ïîçóã ÿúÿì

äèëèäèð. Ù.Íÿçÿðëè.

ÏÎÇÓÃËÓÃ

áàõ ïîçüóíëóã 3-úö ìÿíàäà.

ÏÎÇÓËÌÀ

“Ïîçóëìàã”äàí ô.èñ. Þâëàäû

áàøëû-áàøûíà áóðàõìàã – èúòèìàè àñàéèøèí ïî-

çóëìàñûíà ñÿáÿá îëìàã, úÿìèééÿòÿ çÿðÿð âåð-

ìÿê äåìÿêäèð. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÏÎÇÓËÌÀÃ

ìÿúù. 1. Öñòöíäÿí õÿòò ÷ÿêèë-

ìÿê; ñèëèíìÿê, ãàðàëàíìàã (éàçû ùàããûíäà).

Éàçûëàí ïîçóëìàç. (Ìÿñÿë). Âàõòûíäà äÿðñÿ

ýÿëìÿéÿíëÿðèí àäû ïîçóëàúàüû åùòèìàëû âàð èäè.

Ò.Ø.Ñèìóðã. Îüóðëóã ùàããûíäà ÷îõ éàçûëäû,

ïîçóëäó, ùå÷ áèð øåé ÷ûõìàäû. Ìèð Úÿëàë.

2. ìÿú. ßùâàëû ïèñëÿøìÿê, ìÿéóñ îëìàã;

êåôñèçëÿøìÿê. ßùâàëû ïîçóëìàã. – Àðàç îíóí

áó ñþçöíäÿí îëäóãúà ïîçóëäó. À.Øàèã. Êàìàë

éóõóäàí àéûëûá, àòàñûíûí ýåòäèéèíè áèëÿíäÿ ÷îõ

ïîçóëäó. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

3. ìÿú. Âÿçèééÿòè ïèñëÿøìÿê, õÿñòÿëèéè àüûð-

ëàøìàã, ùàëû õàðàáëàøìàã. [Àüàâåðäèíèí]

ìààøû õÿðúèíÿ ÷àòìàäûüû áèð çàìàíäà ñÿùùÿòè

äÿ ïîçóëìóøäó. Ñ.Ùöñåéí. [Ùöñåéí:] Ùàúû áó

ýöí ëàï ïîçóëóáäóð. Ãàíòÿìèð.

4. ìÿú. Áèð-áèðèíÿ ãàðûøìàã, ñÿëèãÿñèç ùàëäà

îëìàã, ñÿëèãÿäÿí äöøìÿê. Ýÿíú ìöùÿíäèñ

ñà÷ëàðûíûí ñÿëèãÿñè ïîçóëìàäûüûíà òàìàìèëÿ

ÿìèí îëäóüó ùàëäà, éåíÿ ÿëèíè áàøûíäàí àéûð-

ìàäû. Ì.Ùöñåéí.

5. ìÿú.  Àäè ãàéäà èëÿ èíêèøàô åòìÿñèíÿ

ìàíå÷èëèê òþðÿäèëìÿê, íèçàìñûç ùàëà ñàëûí-

ìàã. Ëàêèí áó ýöí Ðöñòÿì êèøèíèí åâèíäÿêè

àùÿíý ïîçóëìóø, éåðèíè ñîéóã áèð ñöêóòà âåð-

ìèøäè.  Ì.Èáðàùèìîâ.  ..Êèøèñè úàâàí éàøûíäà

þëäöéöíäÿí Äóðíàíûí ùÿéàòû ïîçóëìóøäó.

ß.Ñàäûã.

6. Á à õ ãàðûøìàã 6-úû ìÿíàäà. Ýöíîðòà

ùàâà ïîçóëäó.

7. ìÿú. Èúàçÿ âåðèëìÿéÿí áèð èø ýþðöëìÿê,

ãàéäàäàí êÿíàðà ÷ûõûëìàã. Êö÷ÿ ùÿðÿêÿòè ãàé-

äàëàðû ïîçóëìóøäóð. Èíòèçàì ïîçóëìóøäóð.

8. ìÿú. Ìàíå÷èëèê òþðÿäèëìÿê, ùÿéàòà êå-

÷èðèëìÿñèíÿ éîë âåðèëìÿìÿê. Èúëàñ ïîçóëäó. –

[Éóíèñ:] Áó íèøàí ïîçóëìàëûäûð. ß.Ìÿììÿä-

õàíëû.

ÏÎÇÓËÌÀÇ

ñèô. Ïîçóëìàéàí, áàøãà øÿêëÿ

äöøìÿéÿí, äÿéèøìÿç, ñàáèò øÿêèëäÿ ãàëàí.

Ìöÿëëèìèí áó ñþçëÿðè þçöíöí áöòöí ìöëàéèì

àùÿíýè èëÿ, áöòöí ìÿíàëû èôàäÿñè èëÿ áèðëèêäÿ

áèð âÿñèééÿò êèìè, ïîçóëìàç áèð àíä êèìè Ôèðè-

äóíóí õÿéàëûíà éàïûøàðäû. Ì.Èáðàùèìîâ. 

ÏÎÇÓËÌÓØ

ô.ñèô. 1. Öñòöíäÿí õÿòò ÷ÿêèë-

ìèø; ãàðàëàíìûø, ñèëèíìèø. Ïîçóëìóø úöìëÿ. –

Éàçûñû ïîçóëìóø êàüûç ùèñäÿí ñàïñàðû ñàðàë-

ìûøäû. Á.Áàéðàìîâ.

2. ìÿú. Àäè ãàéäàäàí ÷ûõìûø, íèçàìñûç ùàëà

ñàëûíìûø; íèçàìñûç, ïÿðàêÿíäÿ. Ïîçóëìóø ãóø

äÿñòÿñè éåíèäÿí úÿðýÿëÿíèá óçàãëàøäû. Ù.Ñåéèä-

áÿéëè.

3. ìÿú. Áèêåô îëìóø, ÿùâàëû ãàðûøìûø; ìÿ-

éóñ, ïÿðò. Ìÿñóìÿ ìÿêòóáó îõóéàíäàí ñîíðà

ÿùâàëû ïîçóëìóø áèð ùàëäà äèâàíäà óçàíûá

ôèêðÿ ýåòäè. Ñ.Øàìèëîâ.

4. Á à õ ïîçüóí 1-úè ìÿíàäà. Éàçûã! Çÿ-

ùÿðëÿäè î ýþçÿë ãûçû; Ùÿéàòûí ïîçóëìóø áèð

ÿõëàãñûçû. Ñ.Âóðüóí.

ÏÎÇÓËÓØÌÀ

“Ïîçóëóøìàã”äàí ô.èñ. 

618

ÏÎÇÓÚÓ

ÏÎÇÓËÓØÌÀ

ÏÎÇÓËÓØÌÀÃ

ãàðø.  Àðàëàðû äÿéìÿê,

êöñöøìÿê. [Èíúè:] Áèç Ìöðøèäëÿ áó áèíàíûí

öñòÿ ïîçóëóøäóã. Ñ.Ðÿùìàí.

ÏÞÙÐß

èñ. 1. Àüàú âÿ êîëëàðûí äèáèíäÿí

ýþéÿðÿí çîü(ëàð), áèú(ëÿð). Àüàúûí ïþùðÿëÿðèíè

ãûðìàã. – Èëëÿðäÿí áÿðè ñóéóí ëèëëÿíäèéè áó

àäàëàðäà áàëàúà ïþùðÿëÿð ÿìÿëÿ ýÿëìèø, ýåò-

ýåäÿ ãàëûíëàøûá ìåøÿéÿ äþíìöøäö. È.Øûõëû.

2. Úàâàí áóäàã, ãîë. // Úàâàí àüàú, ôèäàí.

Áàüáàí òÿçÿ áàñäûðäûüû; Áèð ïþùðÿéÿ äàéàã

âóðóð.. Í.Ðÿôèáÿéëè.

ÏÞÙÐßËßÍÌß

“Ïþùðÿëÿíìÿê”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÙÐßËßÍÌßÊ

ô.  1. Àüàú âÿ êîëëàðûí

äèáèíäÿí ïþùðÿ ýþéÿðìÿê. Íàð àüàúû òåç ïþù-

ðÿëÿíèð. – Éåð áóüëàíäûãúà àüàúëàð ïþùðÿëÿíèð,

ýöëëÿð ãþí÷ÿëÿíèð, òàõûëëàð ãàëõûðäû. È.Øûõëû.

2. Úàâàí áóäàãëàð, ãîëëàð, çîüëàð ÿìÿëÿ

ýÿëìÿê. Àüàúëàð éåíèäÿí ïþùðÿëÿíèð. Ì.Èá-

ðàùèìîâ.

ÏÞÙÐßËÈ

ñèô. 1. Ïþùðÿñè îëàí; çîüëó. Ïþù-

ðÿëè àüàú. 

2. ×îõëó úàâàí àüàúëàð áèòìèø. Ãàëûí ïþù-

ðÿëè äàüûí ÿòÿéèíè Ãàðàäàü õàíëûüûíûí ýåíèø âÿ

ãîúàìàí áàüû òóòìóøäó. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÏÞÙÐßËÈÊ

èñ. ×îõëó úàâàí àüàúëàð áèòìèø

éåð, ÷îõëó úàâàí àüàú îëàí ñàùÿ. Ïþùðÿëèéè

òàðëà ö÷öí òÿìèçëÿìÿê. – Ãà÷àã Íÿáè àü ÷à-

äûðû ñþêöá, àüàú-óüàúûíà ãÿäÿð ïþùðÿëèêäÿ

ýèçëÿòìèøäè. Ñ.Ðÿùèìîâ. Ðàéîí ìÿðêÿçèíäÿí

÷ûõûá ñîëà áóðóëàíäà ïþùðÿëèéèí îðòàñû èëÿ äî-

ëàéû éîë óçàíûðäû. ß.Âÿëèéåâ.

ÏÞÐØßËßÌß

“Ïþðøÿëÿìÿê”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÐØßËßÌßÊ

ô. Ïþðòöá òöêöíö ÷ûõàðìàã,

òÿìèçëÿìÿê. [Îäàáàøû:] Èáðàùèì ãûðõ-ÿëëè úöúÿ

áàøû êÿñèá áÿäÿíëÿðèíè ïþðøÿëÿéèðäè. ß.Ùàã-

âåðäèéåâ. Íþâðÿñòÿ ãàçàí àñûá òîéóüó ïþðøÿ-

ëÿìÿéÿ áàøëàäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÏÞÐÒËßÌß

1

“Ïþðòëÿìÿê

1

”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÐÒËßÌß

2

“Ïþðòëÿìÿê

2

”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÐÒËßÌßÊ

1

á à õ ïûðòëàìàã 1 âÿ 2-úè

ìÿíàëàðäà.

ÏÞÐÒËßÌßÊ

2

á à õ ïþðòìÿê.

ÏÞÐÒËßÒÌß

“Ïþðòëÿòìÿê”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÐÒËßÒÌßÊ

“Ïþðòëÿìÿê

2

”äÿí èúá.

Ýþéÿðòè éóìøàëàíà ãÿäÿð àüçû þðòöëö ãàáäà

ïþðòëÿäèí. 

ÏÞÐÒÌß

“Ïþðòìÿê”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÐÒÌßÊ

ô. 1. Ãûðìûçû îëìàã, ãûðìûçû-

ëàøìàã, ãûðìûçû ðÿíý àëìàã, ãûçàðìàã. Êè÷èê-

áÿéèìèí áóüäàéû öçö ïþðòöð, íÿøÿ èëÿ ÿëëÿðèíè

îâóøäóðóð..  ×ÿìÿíçÿìèíëè. Ýöëøÿí ïþðòäö.

Èøèí è÷èíäÿí ÷ûõìàã ö÷öí éîë àõòàðäû. ß.Âÿ-

ëèéåâ.

2. Öçäÿí éàíìàã, éàíûá ãûçàðìàã, ãàðñàã-

ëàíìàã. Àëîâ öçöìö ïþðòäö. – Óçóí èëëÿðäÿí

áÿðè îäà éàõûí îëäóüóíäàí áó àðâàäûí öçö ..

ïþðòìöøäö. ß.ßáöëùÿñÿí.

3. Ãàéíàð ñóéà ñàëûá ÷ûõàðìàã, öñòöíÿ ãàé-

íàð ñó òþêìÿê; ïþðòëÿìÿê. Àøïàç õîðóçó ïþðò-

ìÿê ö÷öí ãàéíàð ñó èëÿ äîëó áèð ãàçàíà ñàëûð.

(Íàüûë). [×ÿðêÿç:] Ïåíúÿð éàõøûäûð. Ùå÷ áó èë

íóáàð åëÿìÿìèøÿì. Èñòÿéèðñÿí áàëûüû äà ïþðò-

äÿò. È.Øûõëû.

ÏÞÐÒÖËÌß

“Ïþðòöëìÿê”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÐÒÖËÌßÊ

ô. 1. Ïÿðò îëìàã, ãûçàðìàã.

[Ñèðàò:]  Ýþçëÿðèí ãûçàðûá, ïþðòöëìöñÿí.

ß.ßáöëùÿñÿí.

2. ìÿúù. Ãàéíàð ñóéà ñàëûíûá ÷ûõàðûëìàã,

éàõóä öñòöíÿ ãàéíàð ñó òþêöëìÿê. Ïþðòöëìöø

(ô.ñèô.) áàäûìúàíëàðû àøñöçÿíÿ éûüûá ñóéóíóí

òàìàì ñöçöëìÿñè ö÷öí öçÿðèíÿ áèð àüûð ãàá

ãîéìàã ëàçûìäûð.

ÏÞÐÒÖØÌß

“Ïþðòöøìÿê”äÿí ô.èñ. 

ÏÞÐÒÖØÌßÊ

á à õ ïþðòìÿê 1-úè ìÿíàäà.

Ñþéëÿ, íå÷èí ïþðòöøäöí, ñþéëÿ, ãûçàðäûí íå÷èí?

Ñ.Ðöñòÿì.

ÏÐÀÊÒÈÊ

ñèô. [éóí.] 1. Ïðàêòèêàéà àèä îëàí,

ïðàêòèêà èëÿ, ðåàë òÿëÿáàò âÿ èìêàíëàðëà ÿëàãÿ-

äàð îëàí; òÿúðöáè. Ïðàêòèê ìÿãñÿä.

2. Áèëàâàñèòÿ áèð èøëÿ ìÿøüóë îëàí, áèð èøÿ,

éà øÿõñÿ ðÿùáÿðëèê åäÿí. Ïðàêòèê ðÿùáÿðëèê.

3. Ùÿð ùàíñû åëìè ñàùÿíèí, áèëèê, íÿçÿðèééÿ

âÿ ñ.-íèí ïðàêòèêàéà òÿòáèãè èëÿ áàüëû îëàí, îíà

ÿñàñëàíàí. Ïðàêòèê ìÿøüÿëÿ. – [Òÿðëàí:] Ñÿí

[Õÿëèë] ïðàêòèê èøäÿ ÷àëûøà-÷àëûøà þç ñÿâèééÿíè

àðòûðìàëûñàí. Ì.Ùöñåéí.

ÏÐ