###### Kriptografiya haqida asosiy tushunchalar «Kriptografiya»

######## 7. OSI модели
Tarmoqni ishlashi uchun esa bizga OSI modeli va TCP/IP protokollar steki zarur hisoblanadi. OSI (Open System Interconnection) modeli 7ta pog'onadan iborat va har bir pog'ona paket (ma'lumot uzatishning bir turi hisoblanadi) hosil qilishda o'z belgisini qo'yib boradi. Ya'ni bunda agar ma'lumot biror qurilmadan chiqib ketishdan oldin 7-pog'onadan boshlab pastki pog'onaga tushib borib paket ko'rinishiga keladi va uzatiladi. Ikkinchi kompyuter uni qabul qilib olgandan so'ng esa 1-pog'onadan boshlab yuqoriga qarab chiqib boradi va ma'lumot ko'rinishiga keladi. Bunda agar qaysidir pog'onada xatolik bo'lsa, paket qaytadan so'raladi yoki so'rov bekor qilinadi (bu tushunchalar nisbiy hisoblanib, ma'lumot almashinuv aynan aytilganidek amalga oshirilmaydi). OSI modelining 7ta pog'onasi: OSI modeli etalon model bo'lib, bu faqat nazariy jihatdan mavjud. Hozirgi kunda bu model asosida TCP/IP stek protokollariga asoslangan holda tarmoq ishlaydi. TCP/IP ishlab chiqilishining yagona sababi OSI modelini soddalashtirish va qulay foydalanish hisoblanadi. TCP/IP stek protokollari tuzilishi:

Bundan tashqari bizda port tushunchasi mavjud bo'lib, Port bu – mantiqiy bog'lanish tuguni hisoblanib, bu portlar yordamida mantiqiy kerakli protokolga bog'lanish hosil qilinadi. Ixtiyoriy so'rov biron manzildagi aynan kerakli portga murojaat qilinadi va javob qaytarishda esa so'rov kelgan portga qayta jo'natiladi. TCP/IP da har bir protokol uchun port mavjud. Ularning umumiy soni 65535 ta.

OSI darajalari.

Daraja	Malumotlar turi	Funksiyasi	Misollar
7. Amaliy daraja	Malumotrlar	Tarmqo xizmatlariga murojaat qilish	HTTP, FTP, …
6. Namoyish qilish darajasi	Malumotrlar	Malumotrlarni namoyish qilish va shifrlash	ASCII, …
5. Seansli daraja	Malumotrlar	Aloqa siansini boshqarish	RPC, PAP, …
4. Transport darajasi	Segmentlar deytagrammasi	Oxirgi kampyuter o’rtasida qulaylik va ishonchlilik	TCP, UDP,…
3. Tarmoq darajasi	paketlar	Marshurutni aniqlash va mantiqiy manzillash	IPv4, IPv6,…
2. Kanal daraja	Bitlar kadrlar	Fizik manzillash	PPP,Eyhernet, PSL
1. Fizik daraja	Bitlar	Malumot uzatish muxitida ishlash.	USB, Cabel