“ matematika o’qitish metodiksi ” fanidan taqdimot 1 mavzu: Boshlang’ich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni o’lchov birliklarni

Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini vaqt va uning o‘lchov birliklari 
bilan tanishtirish metodikasi 

1 asr = 100 yil 1 sutka = 24 soat 

1 yil = 12 oy 1 soat = 60 minut 

1 oy = 30 yoki 31 sutka 1 minut = 60 sekund 

Fevral oyi 28 yoki 29 sutka. 

Oddiy yil 365 sutka, kabisa yili 356 sutka 
Mavjud dastur bo‘yicha vaqt va uning o‘lchov birliklari bilan 
tanishuv 2-sinfda amalga oshiriladi. Vaqt haqidagi tushunchani 
shakllantirish jarayonidagi murakkablikni nazarda tutib, bu 
sohadagi tshlarni birinchi sinfdanoq boshlamoq lozim. 

2-sinfda “Vaqt o‘lchovlari” mavzusini o‘rgatishda bolalar vaqt 
o‘lchovining asosiy birliklari haqida konkret tasavvurga ega 
bo‘lishlari kerak. 
Bular yil
, hafta, sutka, soat, minut. 

---


Ma’lumki, vaqt o‘lchovlari, o‘lchovlarning metrik tizimidan farqli 
o‘laroq bevosita o‘lchash imkoniyatini bermaydi. Bu xol turli 
ko‘rsatmali qo‘llanmalardan foydalanish kerakligini ko‘rsatadi. 

1. Tabel-kalendar. Joriy yil uchun bunday tabel-kalendarni 
o‘quvchilarning o‘zlari o‘qituvchi raxbarligida mehnat darslarida 
tayyorlaydilar. 

2. Soatlarning namoyish modellari. 

3. Maktab o‘quvchisining kundalik rejimli jadvallari. 

Sutka tushunchasi sutkaning bolalarga tanish bo‘laklari bo‘lgan 
ertalab, kunduzi, kechqurun, tun tushunchalari orqali kiritiladi. 
O‘quvchilarga kalendardagi chislolar sutkalarni ifodalashni, 
sutkalar kechasi soat 12 da boshlanishini tushuntirish kerak. 

Shundan keyin soat va minut qaraladi. Soat va minut bilan 
tanishtirishga bag‘ishlangan birinchi darsdayoq vaqt o‘lchovlari 
orasidagi munosabatlar aytiladi: bir sutka 24 soatdan, 1 soat 60- 
minutdan iborat. 

---


2 - sinfda esa yil, oy, sutka (kecha-kunduz), soat va minut kabi birliklar o‘rganiladi. 

3 - sinfda esa sekund va asr tushunchalari o‘tilishi bilan bolalarda vaqt haqidagi 
tushunchalarni yanada aniqlashtirishga erishiladi. Vaqt birliklari haqida tasavvurni 
shakllantirish uchun turli mashg‘ulotlar o‘tkazish yaxshi samara berish mumkin, 
masalan: o‘qituvchi o‘zi qarsak chalgandan so‘ng bir minut o‘tgach, bolalar ham 
qarsak chalishni tushuntiradi
2
. (bolalar bir minut vaqt o‘tish uchun 60 gacha 
sanashlari kerak.). Kalendar bilan ishlash ham yaxshi natija beradi. Darslikda berilgan 
mashqlarni bajarish davomida bolalar yil davomida qancha oy, haftada qancha kun 
borligini va ularning davomiyligini bilib oladilar. Quyida 3-sinf “Matematika” 
darsligidan 587-masalani yechamiz. 587-masala. Soat qaysi vaqtni ko‘rsatmoqda? Bir 
vaqtni har xil bayon eting: 

Javoblar: 

Soat 3 dan 5 minut o‘tdi yoki soat 3 u 5 minut: 

Soat 6 dan 15 minut o‘tdi yoki saot 6 yu 15 minut, yoki 6 dan chorak soat o‘tdi; 

Soat 5 u 30 minut yoki besh yarim 

---

