• Основные стратегические варианты

 
6.2. Taktik rejalashtirishning roli va o‘rni 
Korxonaning taktik rejasi strategik rejasining bir qismi bo‘lib, unga 
qo‘yilgan maqsadlarga erishishning vositalari, usullari aniqlanadi. Agar 
strategik rejalashtirishni asosiy mezoni uzoq muddatlilik hisoblansa, unda 
marketingni taktik rejalashtirishda o‘rta muddatli strategik chora-tadbirlar 
amalga oshiriladi. Marketingni operativ rejalashtirishning mezoni bo‘lib 
qisqa muddatlilik hisoblanadi. Taktik rejalarda umumiy sotish rejasi, har bir 
tovar guruhi bo‘yicha ta’minot va sotish rejasi, daromadlar rejasi, xarajatlar 
rejasi, foyda rejasi, savdo uchun zarur jihozlar, asbob-uskunalar bilan 
ta’minlanish rejasi, bozorning hozirgi holatiga baho berish, korxona 
imkoniyatlari va xavf-xatarlari ifodalanadi. 
Taktik rejalarda o‘tgan yildagi ko‘rsatkichlardan, jumladan korxonaning 
tovar aylanmasi ko‘rsatkichidan o‘sish, ustunlikka ega bo‘lish mo‘ljallansa, 
bu o‘sishga imkon beruvchi vositalar (xususan, sotishni rag‘batlantirish, 
reklama va boshqalar) ham keltiriladi. Bozorda sotiladigan tovarlar xaridori, 
asosiy segmenti, iste’molchilarning zarurati, raqobatchilar va tovar taqsimoti 
yo‘llari ko‘rsatib beriladi. 
Ayniqsa korxonani faoliyat davomida kutayotgan xavf-xatarini bilish, 
imkoniyatlarini aniqlash muhimdir. Korxona rahbariyati bularni hamisha
diqqat markazida saqlashi va xavf-xatarning salbiy ta’sirini oldini olish 
choralarini izlashi kerak. 
Tovarni sotish imkoniyatlarida, avvalo korxonaning bozordagi tovari 
ulushi, raqobatchilar o‘rtasidagi mavqei hisobga olinadi. Agar korxona 
tovarining sotilish hajmi oshayotgan bo‘lsa, bu yoki umumiy iqtisodiy 
holatning yaxshilanishi hisobiga (bunda barcha firmalar aylanmasi oshadi) 
yoki raqobatchilariga nisbatan korxona faoliyatining takomillashgani hisobiga 
bo‘lishi mumkin. Rahbariyat korxonaning bozordagi ulushi o‘zgarishini 
muntazam ravishda nazorat qilib borishi kerak. Agar bu ulush oshib borsa, 
korxonaning raqobat qobiliyati kuchayganini bildiradi, va aksincha. 
Korxona rahbariyati, menejeri mijozlar munosabatiga, ularning 
o‘zgaruvchan ehtiyojiga ehtiyotkorlik bilan qarashi, ularni yo‘qotmaslikka 
yo‘naltirilgan tadbirlar ishlab chiqishi va hayotga tatbiq etish yo‘llarini 

---

85 
belgilashi kerak. Bu boradagi axborotlar mijozlarning imkoniyati yoki 
takliflari orqali fikrlari yoki maxsus to‘ldiriladigan so‘rovnomalar yordamida 
to‘planadi. 
Bozor talabi asosidagi joriy ko‘rsatkichlar mo‘ljallangan reja 
ko‘rsatkichlaridan keskin farq qila boshlasa, mo‘ljallangan rejaga tuzatishlar 
kiritiladi.