3.Quyidagi misollarni qulay usulda yeching va ratsional sonlarni qo`shish va ko`paytirishning qanday xossalaridan foydalandingiz?
a) f)
b) g)
d) h)
e) i)
4.Amallarning komponentlari orasidagi bog`lanishga asoslanib х ni toping.
a) ; 16) ;
b) ; 17)
d) ; 18) ;
e) ; 19) ;
f) ; 20) ;
1.3. O‘nli kasrlar va ular ustida amallar. 1. Ta’rif. Mahraji o‘n yoki uning darajalaridan iborat bo‘lgan kasr o‘nli kasr deyiladi, ya’ni ko‘rinishdagi kasr o‘nli kasrdir.
Agar Agar deb belgilasak, u holda kasrni ko‘rinishda yozamiz. Masalan, 1).
2).
uchun
bo`lganligi uchun, kasrlari teng kuchli.
2. O‘nli kasrlarni qo‘shish algoritmi quyidagichadir:
1) Qo‘shiluvchilarning verguldan keyingi raqamlarini (kasr qismini) nollar yozish bilan tenglashtiramiz.
2) Vergullarni hisobga olmasdan natural sonlar kabi qo‘shamiz.
3) Yig‘indida har bir qo‘shiluvchida nechtadan raqam bo‘lsa, shuncha raqam ajratib vergul qo‘yamiz.
Xuddi shu usul bilan kasrlarni taqqoslash va ayirish algoritmlari keltirib chiqariladi.
3. o‘nli kasrlari berilgan. Ularni ko`rinishda yozamiz.
kasrini mahrajsiz yozish uchun, m.p natural sonining o‘nli yozilishidan n+q ta raqam oxiridan sanab vergul ajratamiz. Bundan quyidagi algoritm kelib chiqadi: O‘nli kasrlarni ko‘paytirish uchun:
1) Ko‘paytuvchilardagi vergullarni tashlaymiz.
2) Hosil bo‘lgan natural sonlarni ko‘paytiramiz.
3) Ko‘paytmada ko‘paytuvchilarda hammasi nechta raqam bo‘lsa, shuncha raqam sanab vergul qo‘yamiz.
4. o‘nli kasrlarni berilgan.
bunda sonlari natural. Demak, o‘nli kasrlarni bo‘lishni natural sonlarni bo‘lish bilan almashtirishga keltirib
olinadi.
5. O‘nli kasrlar ustidagi amallar maktab kursida ham to‘la o‘tilganligini hisobga olib, talabalarga mustaqil ishlashga misollar topshiramiz.
Protsent (foiz) va promillar o‘nli kasrlarning xususiy holi bo‘lgani uchun ular haqidagi ma’lumotlar mustaqil o‘rganish uchun topshiriladi.
Savollar 1.O‘nli kasr ta’rifini ayting.
2. O‘nli kasrlarni taqqoslash qoidasini ayting va asoslang.
3. O‘nli kasrlar ustida arifmetik amallar bajarish algoritmini ayting va asoslang.
4. Protsent tushunchasini ta’riflang. Sonning protsentini va protsentiga ko‘ra sonni topish algoritmini ayting. Misollar keltiring.
