1- amaliy mashgulot I sh I mavzu: benzinli motorlarning kontaktli o’t oldirish tizimini tuzilishi va ishlash printsipini o’rganish, tavsifnomalarini olish

5.Hisobot mazmuni.
Kontaktli o’t oldirish tizimini tavsifnomasini tekshirish quyidagi tartibda bajariladi.
I - bosqich
1. Variatorni yuqorigi klemmalari o’z-oro birlashtirilib qo’yiladi.
2. Qurilma elektryurgizgichini boshqaradigan dasta 9 yordamida erishish mumkin bo’lgan eng kam aylanishlar chastotasi 250...300 1/min o’rnatiladi.
3. Elektrsizlagichda uchqunning uzluksiz o’tib turishini ta’minlaydigan tirqish o’rnatiladi (harakatlanadigan elektrod yordamida).
4. O’t oldirish tizimining birlamchi zanjiridagi tok kuchi I₁ ampermetr, elektrsizlagichdagi elektrodlar orasidagi tirqish o’lchov lineykasi yordamida o’lchanadi va hisobotdagi jadvalga yozib qo’yiladi.
5. Qurilma elektryurgizichining aylanishlar chastotasi sekin-asta eng katta qiymatigacha oshirib boriladi va har 250...300 I/min aylanishlar chastotasida tok kuchi I₁ va elektrsizlagichda uchqunning uzluksiz o’tib turishni ta’minlaydigan eng katta tirqish o’rnatiladi va o’lchab boriladi. Olingan ma’lumotlar hisobotdagi jadvalga yozib qo’yiladi.
6. Shartli ravishda elektrsizlagichning uzluksiz uchqun o’tib to’rgan 1 mm tirqishga 1,5 kV kuchlanish to’g’ri keladi deb olib, har bir o’lchovlar o’tkazilgan aylanishlar chastotasiga taalluqli, o’t oldirish g’altagining ikkilamchi chulg’amida induktsiyalangan yuqori kuchlanish U_2max qiymatlari aniqlanadi. Masalan, uzluksiz uchqun o’tib to’rgan tirqishning kattaligi 10 mm bo’lsa, demak shu aylanishlar chastotasi uchun U_2max ning qiymati 15 kV ga teng bo’ladi.
7. Olingan tajribaviy ma’lumotlar asosida I₁ = f(n) va U_2max= f(n) tav-sifnomalar grafigi chiziladi va ular tahlil qilinadi.
II - bosqich
II bosqichning birinchisidan farqi shundan iboratki, variator yuqori klemmalarini birlashtiruvchi o’tkazgich olib tashlanadi. Qolgan hamma ishlar I bosqichda keltirilgan tartibda bajariladi.
6. . Foydalanilga adabiyotlar.
1. Mahmudov G’.N. Avtomobillarning elektr va elektron jihozlari. Darslik. 3-chi nashr, Toshkent, «Navro‘z», 2018y., 320 b.
2. Mahmudov G’.N. Avtotransport vositalarning elektr jihozlari. Kasb hunar kollej talabalari uchun darslik. 2 – chi nashr. Toshkent, Ilm ziyo, 2016y. 264 b.