1 – mа’ruzа. Elektr o’lchash usullari va asboblari bo’yicha umumiy ma’lumotlar. Rеjа


Differensial (ayirmali) o’lchash usuli –



Yüklə 1,42 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə16/126
tarix02.01.2022
ölçüsü1,42 Mb.
#36994
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   126
elektr olchash usullari va asboblari fanining xalq xojaligi fan texnika rivojidagi roli ahamiyati.

Differensial (ayirmali) o’lchash usuli – o’lchov bilan taqqoslash usulining 

bir  turi  hisoblanib,  o’lchanayotgan  kattalikning  va  o’lchov  orqali  yaratilgan 

kattalikning  ayirmasini  (farqini)  o’lchash  asbobiga  ta’sir  qilish  usuli.  Masalan, 



O’lchash usullari 

B

ev



o

si

ta



 b

ah

o



la

sh

 u



su

li

 



O

’l

c



h

o

v



 b

il

a



n

 t

a



q

q

o



sl

a

sh



 u

su

li



 

Nolga keltirish 

Differensial yoki ayirmali 

O’rindoshlik 

Mos kelish 

И

 



vol’tmetr  yordamida  ikki  kuchlanish  orasidagi  farqni  o’lchash,  bunda 

kuchlanishlarning  biri  juda  yuqori  aniqlikda  ma’lum,  ikkinchisi  esa  izlanayotgan 

kattalik hisoblanadi. 

∆U = U

0

- U

x 

 



bundan   U



= U



- ∆U 

O’rindoshlik  o’lchash  usuli – bu  usul o’lchanayotgan kattalikning o’lchov 

orqali yaratilgan ma’lum qiymatli kattalik bilan o’rin almashishiga asoslangan.                                   

Masalan,  qarshiliklar  magazini  yordamida 

tekshirilayotgan  resistor  R



x

  ning  qarshiligini  topish. 

Bunda  kalit    “K”  ni  ikkala  holatda  (1  va  2) 

qo’yganda α



1

= α

2

 shart bajarilishi kerak. 

 

 I



1

=U/R

0

  

   α





  

I

2

=U/R

x          

α



bu 


yerda 

α

1

 

va 

α

2

 

lar 


ampermetr 

ko‘rsatkichining og‘ish burchagi. 



 

Mos  kelish  usuli  –  bu  o’lchanayotgan  kattalik  bilan  o’lchov  orqali 

yaratilgan  kattalikning  ayirmasini  shkaladagi  belgilar  yoki  davriy  signallarni  mos 

keltirish  orqali  o’tkaziladigan  o’lchash.  Masalan,  kalibr  yordamida  val  diametrini 

o’lchash,  yoki  uzunlikni  shtangensirkul  bilan  o’lchash.  Bundan  tashqari 

o’lchanadigan  kattalikning  vaqt  bo’yicha  o’zgarish  jarayoniga  qarab  o’lchash 

quyidagicha  turlanadi.  O’lchash  jarayonida  vaqt  bo’yicha  o’zgaradigan  kattalikni 

o’lchash  –  statik  (bunga,  kattalikning  turg’un,  ta’sir  etuvchi,  amplituda 

qiymatlarini  o’lchash  misol  bo’ladi),  vaqt  bo’yicha  o’zgaradigan  qiymatlarni 

o’lchash  esa  –  dinamik  o’lchash  deyiladi  (masalan,  tok  yoki  kuchlanishlarni  oniy 

qiymatlarini o’lchash). 

Dinamik  o’lchshlarda  agar  o’lchash  vositasi  o’lchanadigan  kattalikning 

uzluksiz o’zgarishini qayd qila olsa, bunda uni uzluksiz o’lchash deyiladi. 




Yüklə 1,42 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   126




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin