1- mavzu: biznesni boshqarishda buxgalteriya hisobining o’rni va ahamiyati

Ichki foydalanuvchilarga korxona ma’muriyati, amaldagi mulkdorlar va aksiyadorlar, korxona faoliyatining barqarorligi va rentabilligi to’g’risidagi axborotdan manfaatdor bo’lgan korxona xodimlari va xizmatchilari.
Tashqi foydalanuvchilarga amaldagi va bo’lg’usi mol yetqazib beruvchilar, xaridorlar va mijozlar, qarz beruvchilar va kreditorlar, bo’lg’usi investorlar, soliq idoralari, auditorlik va maslahat beruvchi tashkilotlar, banklar va boshqalar kiradi.
O’zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobini huquqiy tartibga solish
Har bir soha kabi buxgalteriya hisobi ham qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi. Demak, buxgalter hisob yuritayotgan paytda buxgalteriya hisobiga tegishli qonun hujjatlariga muvofiq ish yuritishi kerak. Buxgalteriya hisobini tashkil etish va yuritish, Shuningdek, buxgalteriya hisobotlarini tuzishga tegishli qonun hujjatlari quyida keltirilgan, ularni bir necha darajalarga bo’lish mumkin:

1. 
   Qonunlar va Kodekslar:
   

• 
  O’zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi qonuni (13.04.2016y. № 404);
  
• 
  O’zbekiston Respublikasing Soliq kodeksi (31.12.2020 y.);
  
• 
  O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi (04.12.2020 y.);
  

2. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qaror va farmonlari;
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari;
   
4. 
   Vazirliklar, Davlat qo’mitalari va idoralaring meyoriy hujjatlari;
   
5. 
   Buxgalteriya hisobi milliy standartlari (BHMS):
   

• 
  BHMS № 00: “Moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim etish uchun konseptual asos”;
  
• 
  BHMS № 1: “Moliyaviy hisobot va hisob siyosati”;
  
• 
  BHMS № 2: “Asosiy xo’jalik faoliyatidan tushgan daromadlar”;
  
• 
  BHMS № 3: “Moliyaviy natijalar to’g’risida hisobot”;
  
• 
  BHMS № 4: “Tovar moddiy zahiralari”;
  
• 
  BHMS № 5: “Asosiy vositalar”;
  
• 
  BHMS № 6: “Ijara hisobi”;
  
• 
  BHMS № 7: “Nomoddiy aktivlar”;
  
• 
  BHMS № 8: “Konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotlar va sho’ba xo’jalik jamiyatlariga investitsiyalar”;
  
• 
  BHMS № 9: “Pul oqimlari to’g’risida hisobot”;
  
• 
  BHMS № 10: “Davlat subsidiyalari hisobi va davlat yordami bo’yicha ochib berishlar”;
  
• 
  BHMS № 11: “Ilmiy tadqiqot va tajriba konstruktorlik ishlanmalariga Xarajatlar”;
  
• 
  BHMS № 12: “Moliyaviy investitsiyalar hisobi”;
  
• 
  BHMS № 14: “Xususiy kapital to’g’risida hisobot”;
  
• 
  BHMS № 15: “Buxgalteriya balansi”;
  
• 
  BHMS № 16: “Buxgalteriya balansi tuzilgan sanadan keyingi xo’jalik faoliyatining nazarda tutilmagan xolatlari va yuz beradigan hodisalari”;
  
• 
  BHMS № 17: “Kapital qurilishga oid pudrat shartnomalari”;
  
• 
  BHMS № 19: “Inventarizatsiyani tashkil etish va o’tqazish”;
  
• 
  BHMS № 20: “Kichik tadbirkorlik subyektlari tomonidan buxgalteriya hisobini yuritishning soddalashtirilgan tartibi”;
  
• 
  BHMS № 21: “Xo’jalik yurituvchi subyektlar moliyaviy xo’jalik faoliyatining buxgalteriya hisob schyotlar rejasi va uni qo’llash bo’yicha yo’riqnoma”;
  
• 
  BHMS № 22: “Chet el valyutasida ifodalangan aktivlar va majburiyatlarning hisobi”;
  
• 
  BHMS № 23: “Qayta tashkil etishni amalga oshirishda moliyaviy hisobotni shakllantirish”;
  
• 
  BHMS № 24: “Qarzlar bo’yicha Xarajatlar hisobi”.
  

6.