1 – mavzu: Kirish. «Chizma geometriya» fani. Proekstiyalash metodlari. Monj metodi Reja

 
 
 
 
 
2
George Young “Descriptive geometry”. Forgotten Books. Great Britain-2013.
7

---

 
 
 
 
2. 
Parallel proektsiyalar. Agar proektsiyalar markazi S berilgan yo`nalish 
bo`yicha cheksiz uzoqda deb faraz qilsak, fazodagi nuqtalarni proektsiyalovchi 
hamma nurlar o`zaro parallel bo`lib qoladi. Bu yerda S yo`nalish proektsiyalash 
yo`nalishi, а, b, с, d nuqtalar esa, berilgan nuqtalarning parallel proektsiyalari 
deyiladi. Demak, nuqtaning parallel proektsiyasi deganda, shu nuqta orqali 
berilgan yo`nalishga parallel qilib o`tkazilgan proektsiyalovchi nur bilan 
proektsiyalar tekisligining kesishuv nuqtasini tushunish kerak. Parallel 
proektsiyalarga misol qilib, narsalarning Quyoshdan уoki Oydan tushgan soyalarni 
ko`rsatish mumkin. 
Proektsiyalash yo`nalishining proektsiyalar tekisligi bilan hosil qilgan 
burchagiga ko`ra, parallel proektsiyalar ikkiga: qiyshiq burchakli va to`g`ri 
burchakli - ORTOGONAL parallel proektsiyalarga bo`linadi. 
To`gri burchakli parallel proektsiyalarni bundan keyin to`g`ri burchakli 
proektsiyalar deb ataymiz, to`g`ri burchakli proektsiyalashda proektsiyalar tekisligi 
berilgan bo`lsa, yo`nalish berilmaydi eki yo`nalish berilgan bo`lsa, proektsiyalar 
tekisligi berilmaydi. 
Тo`gri burchakli proektsiyalash usuli, shartli bo`lishiga qaramay, aniq va 
o`lchash uchun qulay bo`lganligi sababli, texnikaviy chizmalar tuzishning asosiy 
usulidir.
3
 
Ortogonal proektsiyalar metodi
(моnj epyuri) 
Narsalarni bir-biriga perpendikulyar ikkita tekislikdagi to`gri burchakli 
proektsiyalari bilan tasvirlash metodi ORTOGONAL PROEKTSIYALAR 
METODI deyiladi. 
Ortogonal so`zi – to`gri burchakli degan so`z bo`lib, ortogonal proektsiyalar 
termini bundan keyin bir-biriga perpendikulyar ikkita tekislikdagi to`gri burchakli 
proektsiyalarni ko`rsatish uchungina ishlatiladi. 
3
George Young “Descriptive geometry”. Forgotten Books. Great Britain-2013.
4

---

Geometriya nuqtai nazardan olganda, har qanday narsani fazoda ma`lum 
tartibda joylashgan nuqtalar, chiziklar va sirtlarning yi`gindisi deb qarash mumkin. 
Shu sababli, fazoviy shakllarni tasvirlash usullarini o`rganishni, ya`ni ularning 
proektsiyalarini yasashni eng oddiy elementlar: nuqtalar, chiziqlar va x.k. larning 
alohida tasvirlarini o`rganishdan boshlash ma`quldir.