1-амалий машғулот

Jihoz va materiallar:
adabiyotlar, chizg‟ich, qalam, kalkulya-tor, mevalar joylanuvchi idishlar, mix, 
yorliq, o‟rash qog‟ozi, yog‟och payraxasi. 
Nazorat savoli; 
1. Meva-uzumni yig‟ib-terib olishda ishni tashkil etish va ishchilar sonini aniqlash.
2. Joylashtirish va saqlash uchun ishchi kuchi va maydonni xisoblash.
3. Inventar, idish-qutilar va boshqa materiallarni hisoblash.
4. Qadimda yig‟ib terib olishda va tashishda qanday usullardan foydalaniladi? 
 
19-amaliy mashg‟ulot. 
KARTOSHKA, KARAM VA ILDIZMYEVALAR SAQLASH UCHUN VAQTINCHALIK 
OMBORLAR XANDAQ VA UYUMLAR MAYDONINI QISOBLASH 
 
Darsning maqsadi:
talabalarga kartoshka va sabzavotlarni kuzgi-qishki davrda saqlash uchun 
vaqtinchalik omborlarni tashkil etishni o‟rgatish. Bunda talabalar vaqtinchalik omborlarni tashkil etishda 
mahsulot turi va miqdoriga ko‟ra qancha uyum yoki o‟ralar zarurligi, ularni barpo etish tadbirlari, ularga 
mahsulotlarni joylashtirish va ustini berkitish tartibi bilan amaliy tanishtiriladi.
Ishning borishi:
Kartoshka, sabzavot va mevalarni saqlashga joylashtirishni rejalashtirishda 
quyidagi ma‟lumotlarga ega bo‟lish zarur: mahsulot turi, uning miqdori va saqlash maqsadi, saqlash 
muddati va usullari, mavjud ombor hajmi. 
Har bir mahsulot turini saqlash usullarini tanlashda joy sharoiti va mavjud ombor hajmlari inobatga 
olinadi. Masalan turli ob-havo sharoitlariga bog‟liq ravishda kartoshka saqlash uchun uyum va xandaq 
o‟lchamlari turlicha bo‟lishi mumkin (18-jadval). 
18-jadval 
Kartoshka uchun uyum va xandaqlar o‟lchami va ularga mahsulot joylash balandligining ob-havo 
sharoitlariga bog‟liqligi 
Mintaqa va 
tuman 
Yanvarning 
o‟rtacha ha-
rorati (°S) 
Uyumlar (m) 
Xandaqlar (m) 
kengligi 
chuqurligi 
joylash 
balandligi 
kengligi 
chuqurligi 
joylash 
balandligi 
Janubiy 
- 2 gacha 
1,0-1,2 0,2 
0,6 
0,8 
0,6 
0,8 
/arbiy va janu-
biy-g‟arbiy 
-4dan -6 gacha 
1,5-2,0 00,2 
0,8 
0,8 
0,6 
0,8 
O‟rta va shimo-
liy-g‟arbiy 
-5 dan -8 gacha 
2,0-2,5 0,2-0,5 
1-1,2 
0,8 
0,6 
0,8 
Shimoliy 
-9 
dan 
-20 
gacha 
2,0-2,5 0,2-0,5 
1-1,2 
1,0 
0,8 
1,0 
Odatda kartoshka va sabzavotlar doimiy omborlarda saqlanadi. Zarur ombor hajmini hisoblash uchun 
1 m
3
mahsulot og‟irligini bilish shart. 
Kartoshka va sabzavotlarni 1 m
3
og‟irligi (kg): 
Kartoshka 
650-700 
Sabzi 
550-600 
Karam
400-450 
Piyoz 
550-600 
Kartoshka va sabzavotlarni doimiy ombor va dala sharoitida saqlashda uyum, xandaq (o‟ra) 
hajmlarini hisoblashni bilish kerak. Odatda ular formulalar yordamida echiladi. 
1-vazifa.
Quyidagi miqdordagi sabzavotlarni saqlashga joy-lashtirish uchun ariq-o‟ralar miqdorini 
hisoblang: 
a) 500 tonna kartoshka uchun, agar ariq-o‟ralar quyidagi o‟lcham-da bo‟lsa: uzunligi 20 m, eni 0,8 m, 
chuqurligi 0,6 m.