1-Amaliy mashg’ulot Mavzu: matlab tizimining imkoniyatlari

 
 
MATLABni ishga tushirish va dialog rejimida ishlash 
MATLABni ishga tushirish uchun ishchi stolning pastki chap burchagida 
joylashgan Pusk (Start) tugmasi bosiladi va MATLABning o’rnatilgan versiyasi 
tanlanadi (1-rasm).

---

1-rasm. MATLABni ishga tushirish 
MATLAB ishga tushgandan keyin ekranda uning asosiy oynasi paydo bo’ladi 
(1-rasm) va u komandalar (buyruqlar) rejimida ishlashga tayyor holga keladi. 
Odatda bu oyna to’liq ochilmaydi va ekranning faqat bir qismini egallaydi. Ustki 
o’ng burchagida joylashgan uchta tugmadan o’rtadagisini bosish yo’li bilan oynani 
to’liq ochish mumkin. CHapdagi tugma bosilganda oyna yopiladi, o’ngdagi tugma 
bosilganda esa MATLABning ishlashi to’xtatiladi.
 
2-rasm. MATLAB oynasining ishga tushirilgandan va oddiy hisoblar 
bajarilgandan keyingi ko’rinishi 

---

MATLAB bilan ishlash seansini sessiya (session) deb atash qabul qilingan. 
Sessiya, mohiyati jihatidan, foydalanuvchining MATLAB tizimi bilan ishlashini 
aks ettiruvchi joriy hujjat bo’lib hisoblanadi. Unda kiritish, chiqarish satrlari va 
xatolar to’g’risida axborot bo’ladi. Xotiraning ishchi sohasida joylashgan sessiyaga 
kiruvchi o’zgaruvchilar va funktsiyalarning tavsiflarini (sessiyani emas) .mat 
formatli fayl shaklida diskka Save (Saqlash) buyrug’i yordamida yozib olish 
mumkin. Load (Yuklash) buyrug’i yordamida ma’lumotlar diskdan ishchi sohaga 
yuklanadi. Sessiyaning fragmentlarini Diary (Kundalik) buyrug’i yordamida 
kundalik shaklida rasmiylashtirish mumkin.
Tizim bilan to’g’ridan – to’g’ri hisoblashlar rejimida ishlash, dialog xarakterda 
bo’lib “savol berildi, javob olindi” tarzida kechadi. Foydalanuvchi buyruqlar 
satrida klaviatura yordamida hisoblanadigan ifodani teradi, agar zarur bo’lsa uni 
tahrirlaydi va ENTER klavishasini bosish bilan kiritishni tugallaydi (2-rasm). 
3-rasm. Tizim bilan to’g’ridan – to’g’ri hisoblashlar rejimida ishlash 
Misol uchun yuqoridagi rasmda 2+3 ifodani va sin(I) ni hisoblash keltirilgan. 
Bunday sodda misollardan ham quyidagi xulosalarga kelish mumkin: 
• 
boshlang’ich ma’lumotlarni kiritishni ko’rsatish uchun » simvolidan 
foydalaniladi;
• 
ma’lumotlar oddiy matn tahrirlagichi yordamida kiritiladi; 
• 
ifodani hisoblash natijalarini chiqarishni blokirovka qilish (vaqtincha 
to’xtatib turish) uchun undan keyin ; belgisini (nuqta vergul) qo’yish 
kerak;
• 
agar hisoblash natijalari uchun o’zgaruvchi ko’rsatilmagan bo’lsa 
MATLABning o’zi ans o’zgaruvchisini tayinlaydi; 

---

• 
o’zlashtirish belgisi sifatida matematiklar uchun odatiy bo’lgan 
tenglik belgisi = ishlatiladi ( ko’pgina boshqa dasturlash tillari va 
matematik tizimlarda qabul qilingan tarkibiy belgi := emas);
• 
chiqarish satrlarida » belgisi bo’lmaydi; 
• 
biriktirilgan funktsiyalar (masalan, sin) kichik harflar bilan yoziladi, 
ularning argumentlari yumaloq qavs ichida ko’rsatiladi;
• 
dialog «savol berildi, javob olindi» tarzida kechadi;
Ayrim hollarda tartibga solingan sonlar ketma-ketliklarini formatlash talab 
qilinadi. Bunday ketma-ketliklar vektorlarni yoki grafiklarni qurish vaqtida 
abstsissalarning qiymatlarini hosil qilish uchun zarur bo’ladi. Sonlar ketma-
ketliklarini formatlash uchun MATLAB tizimida : 
(ikki nuqta) operatori 
ishlatiladi:
Boshlang’ich_ qiymat : Qadam : So’nggi_ 
 qiymat 
Bunday konstruktsiya boshlang’ich qiymat bilan boshlanuvchi, berilgan 
qadam bilan davom etuvchi va so’nggi qiymat bilan tugallanuvchi sonlarning ortib 
boruvchi ketma-ketligini hosil qiladi. Agar qadam berilmagan bo’lsa, uning 
qiymati 1 deb qabul qilinadi. Agar boshlang’ich qiymat so’nggi qiymatdan kichik 
qilib olingan bo’lsa, xatolik to’g’risida xabar beriladi. Quyida ikki nuqta (:) 
operatorining qo’llanilishi bo’yicha misollar berilgan: 
» 1:5 
ans = 
12345
» i=0:2:10
i = 0 2 4 6 8 10
» j=10:-2:2
j =10 8 6 4 2
» V=0:pi/2:2*pi;
» V
V = 
0 1.5708 3.1416 4.7124 6.2832