1. Atom molekulyar ta`limot

“Har qanday chuqur bilim faqatgina mustaqil o’qish orqali orttiriladi.” “Rudakiy”

1.Atom molekulyar ta`limot.


Yadro tarkibida proton va neytron bo`ladi. Ular nuklonlar deb yuritiladi.Elektron nuklon emas.
Proton musbat zaryadlangan nuklon, neytron esa zaryadsiz nuklon.
Atom massani proton va neytron tashkil qiladi: Ar=p+n
tartib raqami=yadro zaryadi=protonlar soni=elektronlar soni
Demak, atom massa, proton va elektronni davriy sistemadan topsak bo`lar ekan.
Neytronlarni topish uchun atom massasidan protonlar sonini ayiramiz: n=Ar-p
O’rganish uchun masala
1 . Tartib raqami 15 bo`lgan element nisbiy atom massasi 31 bo`lsa, a)uning yadrosida nechta neytron bo`ladi? b)neytron yadroni necha foizini tashkil etadi? c)neytron zarrachalarning necha foizini tashkil etadi? d)nuklonlar yig`indisi nechaga teng? e)nuklonlar atomning necha % i ni tashkil etadi?
2. Tartib raqami 14 bo`lgan element nisbiy atom massasi 28 bo`lsa, a)uning yadrosida nechta neytron bo`ladi? b)neytron yadroni necha foizini tashkil etadi? c)neytron zarrachalarning necha foizini tashkil etadi? d)nuklonlar yig`indisi nechaga teng? e)nuklonlar atomning necha % i ni tashkil etadi?
3.Tartib raqami 13 bo`lgan element nisbiy atom massasi 27 bo`lsa, a)uning yadrosida nechta neytron bo`ladi? b)neytron yadroni necha foizini tashkil etadi? c)neytron zarrachalarning necha foizini tashkil etadi? d)nuklonlar yig`indisi nechaga teng? e)nuklonlar atomning necha % i ni tashkil etadi?
4. Tartib raqam i 49 bo`lgan element nisbiy atom massasi 115 bo`lsa, a)uning yadrosida nechta neytron bo`ladi? b)neytron yadroni necha foizini tashkil etadi? c)neytron zarrachalarning necha foizini tashkil etadi? d)nuklonlar yig`indisi nechaga teng? e)nuklonlar atomning necha % i ni tashkil etadi?
5. Tartib raqami 56 bo`lgan element nisbiy atom massasi 137 bo`lsa, a)uning yadrosida nechta neytron bo`ladi? b)neytron yadroni necha foizini tashkil etadi? c)neytron zarrachalarning necha foizini tashkil etadi? d)nuklonlar yig`indisi nechaga teng? e)nuklonlar atomning necha % i ni tashkil etadi?
6. H₂S, N₂ va HNO₃ molekulasidagi proton, neytron va elektronlar sonini aniqlang.

1. Quyida keltirilgan molekulalarni ularning tarkibidagi neytronlar soni kamayib borishi tartibida joylashtiring. 1)¹⁵N₂; 2) ¹³CO; 3) ¹⁵NH₃; 4) H₂¹⁸O; A) 1,2,4,3 B) 3,4,2,1 C) 1,4,3,2 D) 1,4,2,3

2. Quyida keltirilgan molekula va ionlar tarkibidagi proton, neytron va elektronlar yig‘indisi ortib bori­shi tartibida joylashtirilgan javobni belgilang. 1) og‘ir suv (D₂O); 2) gidroksoniy kationi; 3) metan; 4) vodorod ftorid; 5) ammoniy kationi A) 4,3,1,2,5 B) 3,5,2,1,4 C) 1,3,4,2,5 D) 1,4,2,5,3
3. Quyida keltirilgan molekulalarni ularning tarkibidagi neytronlar soni kamayib borishi tartibida joylashtiring. 1)suv; 2) deyterometan; 3) ammiak; 4) metan; 5) o‘ta og‘ir suv (T₂O).