1. Axborot texnologiyalari haqida tushuncha. Informatikaning jamiyatdagi o’rni

relyatsion modeli deyiladi.
Relyatsion tizimdagi elementlarda shajaraning yo'qligi tufayli bu qulaylikka
erishiladi. Axborotni izlashda barcha elementlardan kalit 'ifatida foydalanish
mumkin. Ya'ni ixtiyoriy tuzilishga ega ma'lumotni od o'lchamli jadval
ko'rinishiga keltirish mumkin. Relyatsion tizim sifatida telefon
ma'lumotnomasini tuzish isalasini ko'rib chiqamiz. Masala, «har bir
telefon nomeri ko'rsa-Igan abonentning manzili, uning kategoriyasi
belgilangan ro'yxat-tuzing» kabi o'qiladi.
Ma'lumotnoma bir necha turdagi obyektlardan tashkil topgan. Obyekt
uchun quyidagi ma'lumotlarni tanlab olamiz:
Telefon raqami.
Abonent ismi (ismi, sharifr va h.k.).
* Abonent manzili.
* Abonent kategoriyasi (umumiy, shaharlararo aloqasi ta'-qiqlangan, ...).
Barcha ma'lumotlarni matnli deb hisoblaymiz. Bu ma'lumotlarga quyidagi
nomlanish va uzunliklarni beramiz:
4-jadval
№ Ustun nomi
Ma'lumotning nomlanishi
Turi
Uzunligi
1. Nomer
Telefon raqami
Belgili 9
2. Abonent nomi
Abonentni belgilash
Belgili
15
3. Manzili
Abonent manzili
Belgili
40
4. Kategoriyasi
Abonent kategoriyasi
Belgili 2
«Kategoriyalar» atamasi sifatida ikki harfii kodlardan foydalana-miz; UK -
- umumiy kategoriya, SHT - shaharlararo aloqa ta'qiqlangan kategoriya va
hokazo.
U holda ma'lumotnomani quyidagi jadval ko'rinishida tasvirlash mumkin:
5-jadval
Nomer
Abonent ismi
Manzili
Kategoriya
144-92-61
Qosimov Tohir
T.Malik, 18
UK
65-32-14
Akbarov Jahongir G'.G'ulom, 34—101 SHT
118-30-97
G'afurova
Ibn Sino, 9—6
UK
22-13-26
Aziz ova Farida Uvaysiy, 16
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com

---

---

Ushbu jadvalni biror fayl (masalan, Telefon) ko'rinishida komp-yuter

diskiga o'tkazilsa, telefon ma'lumotnomasi -- telefonlar ma'lumot omboriga
ega bo'lamiz {omborni qayta ishlashni avtomatlashtirish mumkin bo'ladi).