1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

59
Parlamentlərarasi  əlaqələr:  nailiyyətlər  və  perspektivlər
qurumda  iştirak  könüllülük  əsasında  həyata  keçirilir.  Lakin  gələcəkdə 
həyata keçiriləcək layihələrin bu ölkələr üçün cəlbedici olacağına və onların 
da təşkilatın işinə qoşulacağına ümid var.
Türkdilli  ölkələrin  real  birliyinin  yaradılması  baxımından  mövcud 
mexanizmlər çərçivəsində ortaq dildən istifadə olunması vacib amil kimi ön 
plana çıxır. Əvvəllər türkdilli dövlətlər arasında keçirilən zirvə görüşlərində 
və yüksək səviyyəli digər toplantılarda əksər hallarda rus dilindən istifadə 
olunsa da, TürkPA-nın İstanbul toplantısında hər bir dövlətin nümayəndəsi 
ana dilində danışır, bu çıxışlar sinxron tərcümə edilirdi. Bu həm türklərin 
bir-birlərini daha yaxından başa düşməsi üçün geniş imkanlar açır, həm də 
hər bir türkdilli dövlətin özünəməxsusluğunu toplantı iştirakçılarına çatdır-
mağa imkan verir. Bu mənada, türkdilli ölkələrin gələcəkdə vahid dildə da-
nışması ideyasının reallaşması istisna edilməməlidir.
TürkPA-nın gələcək inkişafı və nüfuzlu beynəlxalq təşkilata çevrilməsi 
ilə bağlı real perspektivlər mövcuddur və bu perspektivlərin artıq indidən 
müəyyənləşdirilərək  həyata  keçiriləcək  tədbirlər  planına  daxil  edilməsi 
təşkilatın  çevik  mexanizmə  çevrilməsinə  imkan  yaradacaq.  Hazırda  üzv 
dövlətlər  arasında  ikitərəfli  və  çoxtərəfli  qaydada  reallaşdırılan  enerji, 
nəqliyyat, mədəniyyət və digər sahələrdə layihələr mövcuddur. TürkPA üzv 
dövlətlərin problemlərinin müzakirəsi, narahatlıq doğuran məsələlərə hü-
quqi  qiymətin  verilməsi,  ortaq  qanunvericilik  aktlarının  hazırlanması,  bu 
sahədə təcrübə mübadiləsi, üzv ölkələrlə bağlı tövsiyə xarakterli qərarların 
qəbul  edilməsi  üçün  mühüm  platforma  rolunu  oynamağa  qadirdir.  Digər 
tərəfdən, üzv dövlətlər arasında mövcud olan və reallaşdırılması mümkün 
layihələrin təşkilat çərçivəsində müzakirəsi, fikir birliyinin əldə olunması 
və dəstəklənməsi bu layihələrin həyata keçirilməsi üçün əlverişli şərait ya-
rada  bilər.  Üzv  dövlətlər  arasında  hərtərəfli  inteqrasiyanın  əldə  olunması 
üçün iqtisadi və ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi və bu istiqamətdə or-
taq layihələrin reallaşdırılması zəruridir. Hətta üzv dövlətlər arasında vahid 
iqtisadi məkanın, azad ticarət zonalarının yaradılması ideyaları da istisna 
edilməməlidir.
TürkPA-nın fəaliyyət istiqamətlərindən biri kimi türkdilli ölkələrin birlik 
formasında beynəlxalq aləmdə təmsil olunması nəzərdən keçirilə bilər ki, 
bu məqsədlə qurumun beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələrinin gücləndirilməsi 
zəruridir. TürkPA-nın nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarda qonaq, müşahidəçi və 
üzv statusunda qəbul olunması türkdilli ölkələrin mövqelərinin beynəlxalq 
müstəvidə kollektiv şəkildə müdafiə edilməsinə, mövcud problemlərlə bağlı 

---