1 Azərbaycan xanlıqlarının yaranması. Şəki xanlığı

12) Müstəqilliy illərində Azərbaycan Respublikasının xarici 
siyasətlərinin əsas istiqamətləri 
XX əsrin sonunda dünyada baş verən qlobal proseslər, xüsusilə de Varşava 
müqavi­ləsi təşkilatının ləğv edilməsi, “soyuq müharibə”nin başa çatması, SSRİ-
nİn dağılması beynəlxalq aləmdə siyasi mühitin ciddi şəkildə deyişməsinə ve 
yeni geosiyasi vəziyyə­tin yaranmasına səbəb oldu. Postsovet məkanında 
meydana çıxan yeni müstəqil dövlət­lərin bialavasitə beynəlxalq münasibətlər 
sistemihnə qatılması dünyada dovlətlərarası münasibətlərdə yeni mərhələnin 
başlamasma səbəb oldu, Azərbaycan Respublikasının xarici siyasət fəaliyyəti 
Dağlıq Qarabağda erməni se- peratizmi və Ermənistanın hərbi təcavüzü 
şəraitində həyata keçirilir. Bu baxımdan təcavüzün ve millətçi seperatizmin 
qarşısını almaq, onların ağır nəticələrini aradan qal­dırmaq, dövlətin erazi 
bütövlüyünü və təhlükəsizliyini təmin etmək, dünya birliyi ilə iqtisadı və siyasi 
inteqrasiyaya girmək zərurəti fəal xarici siyasət həyata keçirilməsini tələb edir. 
13) 2003-2020ci illərdə Azərbaycanın Neft qaz sənayesində yeni 
uğurlar tanap və tap layhiləri 
Azərbaycan qazının Avropaya çıxarılmasını nəzərdə tutan Trans-Anadolu Qaz 
Kəməri (TANAP) və Trans-Adriatik Qaz Kəməri (TAP) layihələri Avropanın enerji 
təchizatında xüsusi rol oynayırdılar. Trans-Adriatik Qaz Kəməri (TAP) ilə ilkin 
mərhələdə ildə 10 miyard, sonra isə 20 milyard kub metr qazın nəql edilməsi 
proqnozlaşdırılırdı. 3 trilyon kub metr qaz ehtiyatına malik olan Azərbaycanın 
iştirakçı olduğu bu layihəyə 45 milyard dollar məbləğində sərmayə qoyulması və 
kəmərin keçdiyi ölkələrdə 30 mindən çox iş yerlərinin açılması nəzərdə 
tutulurdu. Dövlət Neft Fondunun (1999-cu il dekabr) 2013-cü ildə maliyyə 
aktivləri 36 494 milyardı ötmüşdür. Ümumi Daxili Məhsul istehsalı (UDM) 2003-

---

2013-cü illərdə 3 dəfədən çox artmışdır. Belə ki, 2012-ci ildə UDM-un 
adambaşına düşən həcmi 5800 manatdan (7500 ABŞ dollarina yaxın) çox, 2013-
cü ildə UMD-un həcmi 73,5 milyard ABŞ dollarına çatmış və adambaşına düşən 
UDM istehsalı 8392 manata (10700 ABŞ dollari) yüksəlmişdi. Bakı-Tbilisi-Ceyhan 
neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərinin davamı olaraq Bakı-Tbilisi-Qars 
dəmir yolunun çəkilməsi haqqında saziş 2005-ci ilin yanvar ayında Azərbaycan, 
Türkiyə və Gürcüstan dövlətləri arasında imzalandı. 2007-ci il noyabr 21-də 
Gürcüstanın Marabda kəndində Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xəttinin tikintisinin 
təməli qoyuldu, 28 oktyabr 2017-ci ildə rəsmi açılış mərasimi keçirildi, 30 
oktyabrda isə istismara verildi. Bu dəmiryolu xətti Şərqlə Qərbi, Asiya ilə 
Avropanı birləşdirən strateji və böyük iqtisadi əhəmiyyətə malikdir. Memarı ulu 
öndər Heydər Əliyev olan yeni neft strategiyasının təməl daşı – “Əsrin 
müqaviləsi” həm iqtisadi, həm də siyasi, geostrateji və beynəlxalq əhəmiyyətli 
idi. Neft strategiyasının reallaşdırılması sayəsində sosial-iqtisadi və mədəniyyət 
problemləri uğurla həll olundu, Azərbaycan nəinki Cənubi Qafqazda, hətta 
ümumdünya miqyasda tanındı, geosiyasi məkanda söz sahibinə çevrildi, 
iqtisadi, siyasi və hərbi təhlükəsizliyinə nail oldu.