1 bilet tarix

Ekspluatatsiya  (fransuzcha)  —  mulkdorlarning  boshqalar  mehnati  mahsulini 

o’z-lashtirib olishi. 

 

15- 

BILET

 

1. Shosh haqida ma‟lumot bering. 

Shosh  (Choch,  Binkat)  tarixiy  viloyatining  markaziy  shaqri  (9  —  12- 

asrlar).  Harobasi  hozirgi  Toshkentiiit  eski  shahar  qismidagi  binolar  ostida 

saqlangan.  10-asr  tarixiy  maʼdumotlariga  koʻra,  B.ning  uzunligi  ham,  kengligi 

ham  1  farsaxdan  boʻlib,  koʻhandiz  (ark),  shahriston  (madina),  ichki  (rabodi 

doxil)  va  tashqi  (rabodi  xorij)  rabodlardan  tashkil  topgan.  Arkning  mudofaa 

devori,  2  darvozasi  boʻlib,  ulardan  biri  shahristonga,  ikkinchisi  ichki  rabodga 

olib  chiqqan.  Arkda  oʻrda,  zindon  va  jome  masjidi  joylashgan.  Shahristonning 

ham alohida devori va 3 darvozasi boʻlgan. Bu yerda hunarmandlar ustaxonalari 

va savdo doʻkonlari joylashgan. Ichki rabodning ayrim maʼlumotlarga koʻra 8 ta, 

yana  boshqa  maʼlumotlarga  qaraganda,  10  ta  darvozasi  boʻlib,  unda  asosan 

bozorlar  joylashgan.  Tashqi  rabodda  7  ta  darvoza  boʻlib,  paxsa,  guvala  va  xom 

gʻishtdan  qurilgan  uy-joylar  joylashgan.  B.  obodonligi  va  bahavoligi  bilan 

sharkda  shuxrat  qozongan.  Shahardan  koʻplab  suv  tarmoklari  oʻtgan, 

koʻchalariga tosh yotqizilgan. Tashqi rabodda bogʻ va tokzorlar koʻp boʻlgan. 

 

2. Chingizxonning harbiy yurishlari haqida fikr bildiring. 

Mo’g’ul  qabilalari  orasidagi  o’zaro  urushlarda,  XIII  asrning  boshlarida 

Temuchin(1155-1227)  g‘olib  chiqadi.  1206-yilda  Onon  daryosi  bo‘yidagi 

qurultoyda  u  ulug‘  xon  debe‘lon  qilinadi.  Bosh  shomon  butun  xalq  oldida 

Temuchinga Chingizxon unvonini beradi.Chingizxon so‘zi ―kuchli‖, ―qudratli‖, 

―toza‖ ma‘nolarini bildiradi. Mamlakatni 

markazlashtirish  maqsadida  Chiungizxon  Qoraqurum  qal‘asini  o‘z  davlatining 

poytaxtigaaylantiradi.  Chingizxon  tez  orada  janubiy  Sibirda  yashagan  ko‘pgina 

xalqlarni bo‘ysundiradi.Ular qatorida buryatlar, yoqutlar, qirg‘izlar va boshqalar 

bor  edi.  Chiungizxon  1211-yildaShimoliy  Xitoyga  qarshi  urush  boshlaydi. 

Mamlakatni batammom istilo qilinishi ining vorislaridavrida tugaydi. Yettisuv va 

Sharqiy  Turkistonga  qarshi  1218-yili  boshlangan  bosqinlar,xorazmshohlar 

davlatiga 

1219-1221-yillarda 

yoyildi. 

Afg‘oniston, 

Sharqiy 

Eron 

egallanib,Kavkaz  orqali  1223-yilda  Dashti  Qipchoqqa  chiqadi.  Kalka  daryosi 

bo‘yida  qipchoqlarningittifoqchisi  sifatida  ularga  yordamga  kelgan  ruslar 

qo‘shini  mag‘lub  etiladi.  1224-yildaChingizxon  zabt  etilgan  hududlarni  o‘z 

o‘g‘illari:  Jo‘ji,  Chig‘atoy,  O‘qtoy  va  Tuliga  uluslargabo‘lib,  taqsimlab  beradi. 

---

 

 

O‘qtoyni taxt vorisi etib tayinlaydi. 

 

3. “Karavella” atamasiga izoh bering. 

Karavella  -  yelkanli  kema  turi,  Evropada,  ayniqsa  Portugaliya  va  Ispaniyada, 

XV asrning ikkinchi yarmi - XVII asr boshlarida keng tarqalgan. Katta geografik 

kashfiyotlar davri boshlangan birinchi va eng mashhur kemalardan biri.